Oct 30, 2016

ماکسيم قورکى – اينسان

لاتین الیفباسیندان کوچورئن : م.الیف. جواد

بيريجى تيکه

…روحن يورغون اولدوغوم واختلاردا – حافيظهم کئچميشين کؤلگهلريني جانلانديرديغي و اونلاردان اورگه سويوق بير مئه اسديگي زامان - فيکير، حال-حاضيرين هرج مرجليگيني پاييزين کؤنولسوز گونشي کيمي ايشيقلانديرديغي و ايرهلي اوچماق اوچون يوخاري قالخماغا گوجو چاتماديغيندان، گونون هرج مرجليگى اوزرينده اوغورسوز-اوغورسوز فيرلانديغي واختلاردا،- روحي يورغونلوغون بو آغير دقيقهلرينده من اينسانين عظمتلي سيماسيني خياليمدا جانلانديرير، گؤزلريم اؤنونه گتيريرم.

اينسان! سانکي کؤکسومده گونش دوغور و اونون پارلاق ايشيغيندا ... اينسان ياواش-ياواش، طنطنهيله ايرهلىيه و يوکسکلره دوغرو حرکت ائدير!
من اونون آچيق، مغرور آلنيني و جسارتلي، جيدي گؤزلريني، بو گؤزلرده ايسه قورخماز فيکري- يورغون واختلاردا تانريلارى يارادان، ديرچلديگى دؤورلرينده ايسه اونلاري ييخان او بؤيوک گوجو گؤرورم.
کايناتين بوشلوقلاري آراسيندا، اوجسوز-بوجاقسيز فضانين درينليکلري ايچريسينه چوخ بؤيوک سورعتله اوچوب گئدن يئر کورهسينين کيچيک پارچاسيندا تکجه ايتيب قالان، "نه اوچون ياشايير؟"- دئيه بو عذابلي سواللا ايضطيراب چکن اينسان، يئرين و گؤيون بوتون سيرلرينى آچماق يولوندا آغير آغير ايرهليلهيير و يوکسکلره دوغرو حرکت ائدير.
او اؤزونون تکجه، چتين، شرفلي يولونو اورگينين قاني ايله سولايا-سولايا گئدير و يانديريجي قاندان شعريتين بديعى چيچکلريني يارادير. او اؤز جوشغون اورهگىنين غملي سسينى باجاريقلا موسيقىيه چئويرير، تجروبهدن علم يارادير و، گونشين بول ايشيق ساچاقلارى ايله يئر کورهسيني بزهديگي کيمي، او دا آدديملاديقجا حياتي بزهيير، يئر کورهسينه يول گؤسترن بير اولدوز اولوب دايما يوکسکلره و ايرهلىيه دوغرو حرکت ائدير…
گاه ايلديريم کيمي چاخان، گاه قيلينج کيمي سويوق و سوسقون دوشونجهنين، يالنيز فيکرين گوجو ايله ياراقلانميش آزاد، مغرور اينسان آداملاردان چوخ-چوخ قاباقدا و يوکسکده - وارليغين موعمالاري آراسيندا، اؤزونون ييغين-ييغين سهولري آراسيندا يالقيزجاسينا گئدير… و بوتون بونلار آغير بير عذاب اولوب اونون مغرور اورگينه چؤکور، کؤنلونو يارالايير، بئينيني ديدير و اوندا قيزغين بير اوتانماق حيسى اويادير، اونلاري يوخ ائتمگه چاليشير.
گئدير! کؤکسونده سؤوقي-طبيعي حيسلري هاراي سالير؛ حيثيت سسي، صدقه طلب ائدن اوزدن گئتمهين سيميتن ديلنچي کيمي، ايگرنج بير حالدا سيزيلدايير، اونسيتين مؤحکم تئللري سارماشيق کيمي اورگينه ساريلير، اونون ايستي قاني ايله قيدالانير و اونلارين گوجونه باش اگمگى اوجا سسله ايستهييرلر… بوتون حيسلر اونا يييهلنمک ايستهيير، هر شئي اونون کؤنلونه حاکيم اولماغا جان آتير.
کئچينهجگين چئشيدلى خيردا-خوروش ييغينلاري ايسه اونون گئتديگي يولدا پالچيق کيمي، ايگرنج قورباغالار کيمي تؤکولوب قالميشدير.
پلانئتلر گونشي آرايا آلديقلاري کيمي- اينساني دا اونون ياراديجي روحونون ياراتديغي شئيلر سيخ احاطه ائديرلر؛ اونون هميشه آج اولان سئوگيسى، اوزاقدا اونون آردينجا گلن يولداشليق بير قدر آخسايا-آخسايا سوروکلهنير، يورغون اوميد ايسه اونون قاباغيندا يورويور؛ بودور، حيددتيندن بوغولان آجيق قوللارينا باغلانميش دؤزوم زنجيريني جينگيلدهدير. اينام ايسه توتقون گؤزلري ايله اونون جوشغون-عوصيانکار صيفتينه باخير و اونون اؤز سوسقون قوينونا چکهجگيني گؤزلهيير.
او، اؤز آجيناجاقلي معيتينده اولانلارين هاميسيني تانىيير - اونون ياراديجي روحونون جانا گتيرديگي شئيلر عئيبهجر، غئيري - کاميل، ضعيفدير!
اسکى حقيقتلرين جير - جينديرينا بورونن، خورافات زهري ايله زهرلنميش اولان بو شئيلر فيکرين آرخاسينجا دوشمن کيمي دوشوب گئدير، آنجاق قارغا قارتالا چاتا بيلمهديگي کيمي، بونلار دا اونون اوچوشونا چاتا بيلمير و اونونلا بيرينجيليک اوغروندا موباحيثهيه گيريشيرلر، لاکين آزاراق حاللاردا اونونلا بير گوجلو ياراديجيليق آلووونا قووشوب بيرلشيرلر.
بوراداجا اينسانين ابدي يول يولداشي اولان ديلسيز و سيرلى اؤلوم، اونون حيات حسرتي ايله يانان اورگيني اؤپمگه هميشه حاضير اولان اؤلوم!
او اؤز اؤلمز مزيتينده اولانلارين هاميسيني تانىيير و، نهايت، باشقا بيريسيني ده تانىيير کي، او دا عاغيلسيزليقدير…
قاسيرغا کيمي قانادلي و قودرتلي اولان عاغيلسيزليق اونو دوشمن نظري ايله تعقيب ائدير و فيکري اؤز قووهسي ايله قانادلانديرير، اؤز وحشي رقصينه جلب ائتمگه چاليشير…
اينسانين آرخاداشى يالنيز فيکيردير و يالنيز او، اينسانين آيريلماز يولداشيدير؛ اونون يولوندا قارشيسينا چيخان آراکسمهلرى، حياتين موعمالاريني، طبيعت سيرلرينين قارانليغيني و اورگيندهکي قارما-قاريشيقليغي ايشيقلانديران يالنيز دوشونجهنين آلووودور.
اينسانين آزاد يولداشي اولان فيکير هر يئرده ايتي گؤزله يان يؤورهيه باخير و هر شئيي آمانسيزجاسينا ايشيقلانديرير:
-سئوگىنين آلداديجى اويونلارينى، اونون سئوگيلىسينه چاتماق آرزوسونو، آلچالماق و آلچاتماق تشببوثونو- اونون آرخاسيندا گيزلنن شهوتين کيرلى سيماسيني گؤسترير.
اوميدين قورخاق گوجسوزلوگونو و اونون آرخاسينجا گلن، اونون دوغما باجيسي اولان- الوان رنگلرله بزهنميش، اؤز گؤزل سؤزو ايله دايما هر کسي سوسدوروب آلداتماغا حاضير اولان يالانين اوستون آچير.
فيکير، حاق-حسابيني بيلن دوستلوغون سوست اورگيندهکي احتياطلىليغي، اونون آمانسيز، بوش ماراغيني، پاخيلليغين چوروک لکهلريني و اونلارين اوزريندهکي بؤهتان روشئيملريني ايشيقلانديرير.
فيکير قارا نيفرتين گوجونو گؤرور و بيلير: اونون بوخوولاري آچيلارسا- او، يئر اوزرينده نه وارسا هاميسيني داغيديب يوخا چيخاردار و حتّي عدالت زوغلارينا دا آمان وئرمز!
فيکير حرکتسيز اينامدا هم بوتون حيسلري اسير ائتمگه جان آتان حدسيز- حودودسوز حاکيميت حريصليگيني، بو بدخاه حريصليگي، هم غدارليغين گيزلهديلميش جايناقلاريني، اونون- اعتيقادين آغير قانادلارينين گوجسوزلوگونو و کور گؤزلريني ايشيقلانديرير.
او، اؤلومله ده دؤگوشه گيريشير: اونا، حئيواندان اينساني ياراتميش سايسيز-حسابسيز تانريلار، فلسفه سيستئملري، دونيا سيرلرينين آچارلاري اولان علملري ياراتميش آزاد و اؤلمز فيکره بو ثمرهسيز و چوخ زامان آخماقجاسينا غدار قووه ضيد و دوشمندير.
اؤلوم اونون اوچون، حيطلرين دال طرفلريني گزهرک اسکى، چوروک، گرکسيز توللانتيلاري ييغيب اؤز کيرلي تورباسينا دولدوران، بعضاً ده ساز و يارارلي شئيلري ده اوغورلايان جيندير ييغانا بنزهيير.
چورونتو قوخوسو ايله دولو و دهشت اؤرتوگو ايله سارينميش، دويغوسوز، سيماسيز، ديلسيز اؤلوم آغير و قارا بير سير اولاراق دايما اينسانين قارشيسيندا دورور، گونش کيمي ياراديجي و پارلاق، سون درجه قورخماز، اؤلمزليگي ايله غورهلهنن فيکير ايسه اونو سعى-غئيرتله تدقيق ائدير…
عوصيانکار اينسان حيات سيرلرينين قورخونج قارانقولوغو ايچريسيندن ايرهليگه و يوکسکلره، دايما ايرهليگه و يوکسکلره دوغرو بئله طنطنهيله حرکت ائدير!

ايکينجى تيکه
  بودور، او يورولموشدور، سندلهيير و اينيلدهيير. قورخموش اورک اينام-اعتيقاد آختارير و اوجا سسله سئوگىنين اينجه اوخشامالارى اوچون يانديغيني بيلديرير.
ضعيفليگين دوغوردوغو اوچ قوش- غم، اوميدسيزليک، غوصه - بو اوچ قارا و عئيبهجر قوش دا -اونون روحو اوزرينده نحس قانادلاريني چالا-چالا اوچور و آراسي کسيلمهدن کدرلي بير ماهني اوخوياراق تکرار ائديرلر کي، او دگرسيز بير بؤجکدير، اونون شوعورو محدوددور، فيکيرى گوجسوزدور، موقدس غورور گولونجدور و نه ائديرسه ائتسين- او اؤلهجکدير!
اونون يارالي قلبي بو يالان و اوغورسوز، کينلي ماهني آلتيندا تيترهيير، قوشقو ايگنهلري اونون بئينينه سانجيلير و گؤزلرينده اينجيکليک ياشلاري ايشيلدايير…
اونداکي غورور هيجانا گلميرسه جوشمورسا، اؤلوم قورخوسو اينسانين حؤکمله قوووب اعتيقادين زيندانينا سالير، محبت قاليبانه گولومسهيهرک اونو اؤز قوينونا آلير، آزاد اولماق يولوندا آجيناجاقلي گوجسوزلوگونو و سؤوقي-طبيعينين آجگؤز دئسپوتيزميني گورولتولو وعدلر آلتيندا گيزلدير.
يالانلا ايتيفاق باغلاميش اوميد دينجليگيني سئوينجلريني، باريشيغين آسوده خوشبختليگيني اونا تعريف ائدير، مورگولهين روحا مولاييم و گؤزل سؤزلرله لايلا چالاراق اونو لذتلي تنبلليک گيردابينا و تنبلليگين آيريلماز يولداشي اولان جان سيخينتيسينين جايناغى آلتينا آتير.
اوزاغي گؤرمهين حيسلرين تلقيني ايله او، تلهسيک حالدا اؤز بئينيني و قلبيني حياسيز يالانين خوشا گلن زهري ايله دولدورور، بو يالان آچيقدان-آچيغا اؤگرهدير کي، اينسانين باشقا بير يولو يوخدور، يالنيز بير يولو وار کي، او دا اؤزوندن راضي قاليب آسوده عؤمور سورمک اوچون مال-قارا پيهسينه گئتمکدير.
لاکين فيکير مغروردور و اينسان اونون اوچون عزيزدير، دگرليدير - فيکير، يالانلا شيددتلي دؤگوشه باشلايير، دؤگوش مئيداني دا اينسانين اورهگىدير.
يالان، بير دوشمن اولاراق، اينساني تعقيب ائدير، بير قورد کيمي يورولمادان اونون بئينيني گميرير قوراقليق کيمي کؤکسونو ويران ائدير؛ هم ده بير جللاد کيمي اينسانا ايشگنجه وئرير، اونون قلبيني حقيقت حسرتي ايله، حياتين سرت، حيکمتلي حقيقتينين ساغلامليق گتيرن سرينليگي ايله آمانسيزجاسينا سيخير؛ بو حقيقت ياواش-ياواش اينکيشاف ائتسه ده، سهولرين قارانليغي آراسيندا، فيکرين دوغوردوغو اودلو بير چيچک کيمي، آيدين بير شکيلده گؤرونور.
لاکين اينسان يالان زهري ايله علاجسيز زهرلنميشسه و يئر اوزونده، قارينين و روحون دولماسيندان يوکسک بير سعادت اولماديغينا، توخلوقدان، دينجليکدن و خيردا راحاتليقدان يوکسک بير لذت اولماديغينا آرتيق مؤحکم اينانيرسا، او زامان فيکير شنليک ائدن حيسه اسير اولوب قانادلاريني کدرله آشاغي سالير و اينساني اونون اؤز قلبينين حؤکمو آلتيندا قويوب، مورگولهيير.
آلچاق جان سيخينتيسينين آيريلماز يولداشي اولوب يولوخوجو خستهليگه بنزهين چوروک باياغيليق دا هر طرفدن بولوت کيمي اينسانين اوستونه سورونور، اونون هم بئينيني، هم قلبيني، هم ده گؤزلريني آجي- بوز توزلا باسيب اؤرتور.
اينسان اؤزونو ايتيرير، اؤز ضعيفليگينين نتيجهسي اولاراق غورورسوز و فيکيرسيز بير حئيوان حالينا دوشور…
لاکين اونون ايچريسينده اعتيراض، ناراضيليق اودو يانديقدا، بو اود فيکري اويادير و او يئنه ده يولونا داوام ائدير، اؤز سهولرينين تيکانلي يولوندا تک-تنها، اؤز شوبههلرينين آخيجي قيغيلجيملاري آراسيندا، کؤهنه حقيقتلرين خاراباليقلاري آراسيندا تک-تنها گئدير!
عظمتله، مغرور و آزاد اينسان حقيقتين گؤزلري ايچينه مردانه باخير و اؤز شوبههلرينه دئيير:
-منيم گوجسوز اولدوغومو، شوعورومون محدود اولدوغونو دئييرکن سيز يالان دانيشيرسينيز! شوعوروم- گليشير! من بونو بيليرم، گؤرور و حيس ائديرم - او، ايچريمده آرتير! من شوعورومون آرتديغيني ايضطيرابلاريمين گوجوندن آنلاييرام و بيليرم کي، شوعوروم آرتماسايدي، من اولکيندن داها چوخ ايضطيراب چکمزديم…
-لاکين من هر آدديمدا داها چوخ شئي اؤگرنمک ايستهييرم، داها آرتيق حيس ائديرم، گئتديکجه داها چوخ شئي و داها درينليکلري گؤرورم، آرزولاريمين بئله سورعتله آرتماسي - شوعورومون جوشغون اينکيشافيدير. ايندي کي او، ايچريمده بير قيغيلجيم کيميدير- نه اولسون کي؟ آخي قيغيلجيم يانغينلار تؤرهدير! من کايناتين قارانليقلاري ايچريسينده- گلهجک بير يانغينام! وظيفهم ده بوتون دونياني ايشيقلانديرماق، اونون سيرلرينين قارا پردهسيني يانديريب محو ائتمک، اؤزومله دونيا آراسيندا بير اويغونلوق، هارمونى تاپماق، اؤز ايچريمده اويغونلوق ياراتماق و بو عذاب چکن دري خستهليگي کيمي، فلاکت، غم، غوصه، کين قابيغي ايله اؤرتولموش اولان يئر اوزوندهکي حياتين بوتون قارانليق هرج مرجليگيني ايشيقلانديريب،- اونون پيس کيريني کئچميشين قبرينه سوپوروب تؤکمکدير!
-من، قورخموش آداملاري بير-بيريني يئييب محو ائدن قانلي و ايگرنج حئيوان ييغينىنا باغلايان بوتون سهولرين دوگونلريني آچماق اوچون دونيايا گلميشم!
-فيکير مني اونون اوچون ياراتميشدير کي، بوتون کؤهنهليکلري، بوتون دار و چيرکين شئيلري، بوتون پيسليکلري ييخيم، داغيديم، تاپدالاييم و آزادليغين، گؤزلليگين، هم ده اينسانلارا حؤرمتين فيکير طرفيندن ياراديلميش سارسيلماز اساسلاري اوزرينده يئنيليگي ياراديم!
-من اينسان آرزولارينين بيآبيرچي ميسکينليگينين باريشماز دوشمنيام، من ايستهييرم کي، آداملارين هاميسي اينسان اولسون!
-بعضيلريني دؤزولمز کؤله امگي هئچ بير اثر-علامت قالمادان، بوتونلوکده باشقالارينين هم يئمکله، هم ده معنوي نعمتلرله حدسيز درجهده دويرولمالارينا صرف ائديلير،- بئله حيات معناسيز، اوتانمالي و ايگرنج بير حياتدير!
-ياپيشيب قالان هؤرومچک تورو کيمي آداملارين بئينيني و حياتيني سارميش بوتون خورافاتا، بوتون يالنيش فيکير و عادتلره لعنت اولسون. اونلار زور گلهرک آداملارين ياشاماسينا مانع اولورلار- من اونلاري داغيداجاغام!
-منيم سيلاحيم- فيکيردير، فيکرين آزادليغينا، اونون اؤلمزليگينه و ابدي ياراديجيليق اينکيشافينا اولان مؤحکم ايناميم ايسه- گوجومون توکنمز منبعييدير!
-فيکير حياتين ظولمتي ايچريسينده منيم اوچون ابدي و يئگانه دوزگون بير ماياکدير، حياتين روسوايچي سهولرينين قارانليغي آراسيندا بير مشعلدير؛ من گؤرورم کي، او گئتديکجه داها پارلاق يانماقدا، سيرلرين سونسوز ديبلريني داها دريندن ايشيقلانديرماقدادير، بونا گؤره من اؤلمز فيکرين ايشيغى آلتيندا اونون آرخاسينجا داها يوکسکلره و داها ايرهليگه گئديرم!
-فيکير اوچون ييخيلماز بير قالا يوخدور، ايستر يئرده، ايستر گؤيده سارسيلمايان، دگيشمز موقدس بير شئي يوخدور! هر شئيي او يارادير، بو دا اونا موقدس و آلينماز بير حوقوق وئرير کي، آزاد اينکيشافينا مانع اولا بيلن هر شئيي داغيتسين.
-ساکيتجه اعتيراف ائديرم کي، خورافات- کؤهنه حقيقتلرين قيرينتيسيدير، ايندي حياتين اوزرينده فيرلانان سهولرين توستوسو ايسه کؤهنه حقيقتلرين کولوندن عمله گلميشدير، بو کؤهنه حقيقتلر بير زامان اونلاري ياراتميش اولان فيکرين آلوووندان يانيب کوله دؤنموشلر.
-هم ده بيليرم کي، چالديقلاري غلبه‌‌نين مئيوهلريني ييغيب گئدنلر دئگيل، دؤگوش مئيدانيندا قالانلار غاليب گليرلر…
-حياتين معناسيني ياراديجيليقدا گؤرورم، ياراديجيليق ايسه اؤز-اؤزونه بؤيوکدور و حودودسوزدور!
-گئديرم کي، مومکون اولدوقجا يانيم و حياتين قارانليقلاريني داها دريندن ايشيقلانديريم. تلف اولماق دا منيم اوچون بيرموکافاتدير.
-منه باشقا بير موکافات لازيم دئگيل، گؤرورم کي: حاکيميت- اوتانمالي و جانسيخيجيدير، ثروت- آغير و آخماق شئيدير، شؤهرت ايسه- خورافاتدير کي، آداملارين اؤزلريني قييمتلنديره بيلمهديکلريندن و کؤلهجهسينه آلچالماق عادتلريندن تؤرهييب مئيدانا گلميشدير.
-قوشقولار، شوبههلر! سيز- يالنيز فيکرين قيغيلجيملاريسينيز، بوندان آرتيق بير شئي دئگيلسينيز. او اؤز-اؤزونو اؤزو ايله سيناقدان کئچيرهرک، گوجونون چوخلوغوندان سيزي تؤرهدير و اؤز قووهسي ايله ده سيزي بسلهيير!
-بير گون گلر کي، حيس عالمينين بؤيوک و ياراديجي آلووو کؤکسومده اؤلمز فيکريمه قوووشوب اونونلا بيرلشر، من ده اورگيمده نه قدر آنلاشيلماز، سرت و پيس شئي وارسا هاميسيني بو آلوولا يانديريب ياخار، فيکريمين ياراتديغي و ياراتماقدا اولدوغو تانريلارا بنزرم!
-هر شئي اينسانين اؤزوندهدير - هر شئي اينسان اوچوندور!
بودور، او يئنه عظمتلي و آزاد بير حالدا باشيني غورولا يوخاري قالديريب، کؤهنه خورافاتين توزلاري اوزرينده، يالنيش فيکيرلرين دومانلاري ايچريسينده تکجه، آغير-آغير، لاکين مؤحکم آدديملارلا گئدير، آرخاسيندا-کئچميشين توزو آغير، قارا بولوت کيمي حرکت ائدير، قارشيسيندا ايسه- اونو دويغوسوزجاسينا گؤزلهين ييغين-ييغين موعمالار دورموشدور.
اونلار، سونسوز گؤيلرين اولدوزلاري قدر، سايسيز-حسابسيزدير،- اينسانين يئريديگي يولون دا سونو يوخدور!
عوصيانکار اينسان بئله طنطنه ايله - ايرهلىيه و يوکسکلره دوغرو، دايما ايرهلىيه و يوکسکلره دوغرو آدديملايير!

No comments: