چئویرن : بؤیوک آغا قاسیمزاده
کئچمیش سووئت مکانیندا یاشایان خالقلارین ادبیاتلاری‌نین گؤرکملی تدقیقاتچی‌سی
پروفئسسور پناه خلیلوو لاتیش ادبیاتی‌نین بؤیوک نوماینده‌سی یان راینيس‌ین
(1865-1929) یارادیجیلیغیندان دانیشارکن یازیر: "یان راینیس پوئزیاسی میللی
فولکلورون، لاتیش پوئزیاسی‌نین، دونیا ادبیاتی‌نین ان یاخشی عنعنه‌لریندن قیدالانمیشدیر.
بونونلا بئله، اونون یارادیجیلیغی اؤزونه‌مخصوص یئنی و یوکسک کئیفیتلری، اوریژینال
پروبلئملری، ماراقلی اینکیشاف خصوصیتلری اولان زنگین خزینه‌دیر".
قالخا‌راق یوکسک، اوجا
بولودلاردان یوخاری، -
اوردان سئیر ائده‌جگم
دوغما آنا دیاری…
یان راینیس تکجه بدیی اثرلرینده یوخ، حیاتی موشاهیده‌لرینی قلمه آلدیغی «گوندليگ»ینده
ده لاتیش خالقی اوچون سجیه‌وی اولان دوستلوق، قارداشلیق دویغولارینی یوکسک
قیمتلندیریر، بدخاهلیغی خئییرخاهلیقلا اوزاقلاشدیرماغی توصیه ائدیردی: "اؤز
ایضطیرابلارینا تبسومله باخ - آجی‌سی-آغری‌سی چکیله‌جک؛ اؤز دوشمنلرینه تبسومله
باخ - غضبی-غئیضی چکیله‌جک"…
اوغلو بئله بؤیوک اورک صاحبی اولان خالقین محبتی - دوستلوغو دا بؤیوک اولار.
یان راینیس پوئزیاسیندان تقدیم ائتدیگیمیز شعیرلری گؤرکملی شاعر-ترجومه‌چی مرحوم
بؤیوک آغا قاسیمزاده آنا دیلیمیزه چئویرمیش‌دیر.
قیزین نغمه‌سی
اوخوما، آ بولبول، اوخوما بئله
باشیمین اوستونده کدرله، غمله؛
من تئز دورما‌لییام آخی یوخودان،
جانیمدا قالمامیش تاقتدن نیشان.
سن بئله اؤتدوکجه شیرین نغمه‌لر -
باغریمین باشینی یاندیریر کدر.
آخی صاباح قالخیب یوخودان ائرکن
او گونش‌سیز یئره گئتمه‌لییم من؛
دوز اون آلتی ساعات قان-تر تؤکه‌رک
دزگاه آرخاسیندا چالیشام گرک ، -
دولودور هاواسی توستویله، هیسله…
پنجه‌رم اؤنونده اوخوما بئله.
سنه سس وئره‌جک بیل سحر هر یان،
منسه قالخما‌لییام گونش دوغما‌دان.
صوبحون شبنمینی سن ایچه‌جکسن،
فقط درد چکمگه گئتمه‌لییم من.
اوخوما، آ بولبول، اوخوما بئله
باشیمین اوستونده کدرله، غمله!
1899
ابدیت
من اجلدن قورخمورام، -
او نه ائده‌جک منه؟!
من اؤلندن سونرا دا
یاشایاجاغام یئنه.
سسیم هماهنگ اولوب
دریا‌لارین سسیله
-
گزه‌جک توفانلارین
قودرتلی نغمه‌سیله.
قالخا‌راق یوکسک، اوجا
بولودلاردان یوخاری، -
اوردان سئیر ائده‌جگم
دوغما آنا دیاری…
خوش سحر یئللریله
ال-اله توتا‌راق من
سلام گتیره‌جگم
اونون خوش نفسیندن.
عؤمرومون گوندوزونه
قاناد گرنده آخشام
-
بیر شفقه چئوریلیب
ابدی یاناجاغام.
من اجلدن قورخمورام، -
او نه ائده‌جک منه؟!
من اؤلندن سونرا دا
یاشایاجاغام یئنه!..
1905
Yan
Raynis
Latviya
şairindən iki şeir
Keçmiş
sovet məkanında yaşayan xalqların ədəbiyyatlarının görkəmli tədqiqatçısı
professor Pənah Xəlilov latış ədəbiyyatının böyük nümayəndəsi Yan Raynisin
(1865-1929) yaradıcılığından danışarkən yazır: "Yan Raynis poeziyası milli
folklorun, latış poeziyasının, dünya ədəbiyyatının ən yaxşı ənənələrindən
qidalanmışdır. Bununla belə, onun yaradıcılığı özünəməxsus yeni və yüksək
keyfiyyətləri, orijinal problemləri, maraqlı inkişaf xüsusiyyətləri olan zəngin
xəzinədir".
Poeziyasının
başlıca mövzularından biri əbədiyyət olan Yan Raynisin özünün əbədiyyətə
qovuşduğu vaxtdan 80 il keçir. Lakin dahilərə həqiqətən ölüm yoxdur. Bu sətirlər
də həmin fikri təsdiq edir:
Qalxaraq
yüksək, uca
Buludlardan
yuxarı, -
Ordan
seyr edəcəyəm
Doğma
ana diyarı…
Yan
Raynis təkcə bədii əsərlərində yox, həyati müşahidələrini qələmə aldığı
"Gündəliy”ində də latış xalqı üçün səciyyəvi olan dostluq, qardaşlıq
duyğularını yüksək qiymətləndirir, bədxahlığı xeyirxahlıqla uzaqlaşdırmağı
tövsiyə edirdi: "Öz iztirablarına təbəssümlə bax - acısı-ağrısı çəkiləcək;
öz düşmənlərinə təbəssümlə bax - qəzəbi-qeyzi çəkiləcək"…
Oğlu
belə böyük ürək sahibi olan xalqın məhəbbəti - dostluğu da böyük olar.
Yan
Raynis poeziyasından təqdim etdiyimiz şeirləri görkəmli şair-tərcüməçi mərhum
Böyükağa Qasımzadə ana dilimizə çevirmişdir.
Qızın
nəğməsi
Oxuma,
a bülbül, oxuma belə
Başımın
üstündə kədərlə, qəmlə;
Mən
tez durmalıyam axı yuxudan,
Canımda
qalmamış taqətdən nişan.
Sən
belə ötdükcə şirin nəğmələr -
Bağrımın
başını yandırır kədər.
Axı
sabah qalxıb yuxudan erkən
O
günəşsiz yerə getməliyəm mən;
Düz
on altı saat qan-tər tökərək
Dəzgah
arxasında çalışam gərək , -
Doludur
havası tüstüylə, hislə…
Pəncərəm
önündə oxuma belə.
Sənə
səs verəcək bil səhər hər yan,
Mənsə
qalxmalıyam günəş doğmadan.
Sübhün
şəbnəmini sən içəcəksən,
fəqət
dərd çəkməyə getməliyəm mən.
Oxuma,
a bülbül, oxuma belə
Başımın
üstündə kədərlə, qəmlə!
1899
Əbədiyyət
Mən əcəldən
qorxmuram, -
O nə
edəcək mənə?!
Mən
öləndən sonra da
Yaşayacağam
yenə.
Səsim
həmahəng olub
Dəryaların
səsiylə -
Gəzəcək
tufanların
Qüdrətli
nəğməsiylə.
Qalxaraq
yüksək, uca
Buludlardan
yuxarı, -
Ordan
seyr edəcəyəm
Doğma
ana diyarı…
Xoş
səhər yelləriylə
Əl-ələ
tutaraq mən
Salam
gətirəcəyəm
Onun
xoş nəfəsindən.
Ömrümün
gündüzünə
Qanad
gərəndə axşam -
Bir
şəfəqə çevrilib
Əbədi
yanacağam.
Mən əcəldən
qorxmuram, -
O nə
edəcək mənə?!
Mən
öləndən sonra da
Yaşayacağam
yenə!..
1905
Tərcümə
edəni: B.Qasımzadə
No comments:
Post a Comment