DƏDƏ QORQUD DƏSTANLARI HAQQINDA

M. Ə. Fərzanə  (Qovsi)

Folklorumuzun gözəl incisi və ölməz şahəsəri olan Dədə Qorqud dəstanları barədə bu son illərdə başlamış yeni baxışlar və araşdırmalar, iki min ilin başlanışında da dəvam edəcək və bəlkə də bu xüsusda yeni görüşlər və yekunlaşdırmalar ortaya çıxacaqdır. Dağın  vəhşi lalələrini göz önündə canlandıran bu dəstanlar, öz doğma uslubu, canlı təsvirləri parlaq günəş kimi mədəniyyət tariximizə ışıq saçmış, öz büllurluğunu qorumuş və keçmişin saf güzgüsü kimi bizə gəlib çatmışdır.

دده‌ قورقود دستانلارى حاقيندا

محمد على فرزانه (قوسى)

فولکلوروموزون‌ گؤزل‌ اينجيسى و اؤلمز شاه‌ اثرى اولان‌ دده قورقود داستانلارى باره‌ده‌ بو سون‌ ايللرده‌ باشلاميش‌ يئنى باخيشلار وآراشديرمالار، ايکى مين‌ ايلين‌ باشلانيشيندا دا دوام‌ ائده‌جک‌ و بلکه‌ ده‌ بوخوصوصدا يئنى گؤروشلر و يئکونلاشديرمالار اورتايا چيخاجاقدير. داغين ‌وحشى لاله‌لرينى گؤز اؤنونده‌ جانلانديران‌ بو دستانلار، اؤز دوغما اوسلوبو، جانلى تصويرلرى پارلاق‌ گونش‌ کيمى مدنيت‌ تاريخيميزه‌ ايشيق ساچميش‌، اؤز بولورلوغونو قوروموش‌ و کئچميشين‌ صاف‌ گوزگوسو کيمى بيزه‌ گليب‌ چاتميشدير.

گولر اوزلو «ائلمیرا» ابدی‌لیک سوسدو…!

ایشیق سایتیندان

ائلمیرا کریمی

چوخ تاسفله گنج شاعره «ائلمیرا خانیم کریمی» کانسر سببیندن حیاتینی ایتیرمیشدیر. استعدادلی شاعره‌میزین بو آجی ایتگیسی بوتون قلمداشلاری کیمی بیز «ایشیق» امکداشلارینی دا سارسیلتدی. بو آجی ایتگینی آذربایجان ادبی جمعیتینه، شاعره‌میزین مؤحترم عائله‌سینه و دوست تانیشلارینا باش ساغلیغی وئریب خاطیره‌سینی عزیزله‌ییریک.
گولوشلرینی ابدی‌لیک ایتیرمیش قلمداشیمیزین شعرلریندن نمونه‌لری سیز اوخوجولارا تقدیم ائدیریک:

پائیز

س. حاتملوی

آذربایجان تورپاق لاریندا هر فصل ین اؤزونه یاراشان گؤزللیک لری وار.

قیش فصلینده وطنیمین هوندور داغلارینین قارلی زیروه لرینه باخاندا، بو عظمتین قارشی سیندا، انسانین اوره یینده، یالنیز حؤرمت و سایقی حس لری اویانیر.

بیزیم اورالاردا یاز گلنده، هاوادا غریبه بیر نفس دالغالانیر. بئله بو گونده ن صاباحا، باهارین گلدییینی بیلمک اولور.

یای فصلینه گلدیکده، گوندوزلرین ایسی سینده ن سونرا، آخشاملارین سرین هاواسی، انسانین روحونو نوازش ائدیر و اسن سرین یئل ده، بئله انسانین چیممه یی گلیر.

Yaşamaya Dair یاشامایا داییر

ناظیم حیکمت  Nazım Hikmet

Genco Erkal - Fazıl Say

داش قالاغی و کناردان باخ اٶزونه! DAŞ QALAĞI və KƏNARDAN BAX ÖZÜNƏ

علی آقا کورچایلو Əliağa Kürçaylı 

داش قالاغی  

قدیم فرقانه‌دن آزجا آرالی

شاهی-مردان آدلی کیچیک بیر کند وار

شاهی-مردان چایی سسلی-هاوالی

اونون اتگينده آخار، چیرپینار...

ساحيلدن- ساحيله سورتر اوزونو

آنانی ایتیرمیش بیر آهو کیمی.

بیر دردین شاهیدی سانار اؤزونو

آخسا دا داغلاردان عادی سو کیمی.

آیا زن بودن هیلاری کلینتون نقشی در شکست او داشت؟

نیره توحیدی

به دنبال اعلام پیروزی غیر مترقبه آقای دونالد ترامپ هر روز مقاله‌های متعددی نوشته می‌شود و تحلیل‌هائی ارائه می‌گردد تا به این سوال پاسخ داده شود «چرا ترامپ برنده شد» و در بیشتر این نوشته‌ها دنبال یک عامل اصلی می‌گردند و عده‌ای هم از راست و چپ، ساده‌انگارانه بیشتر تقصیر را به گردن خانم هیلاری کلینتون می‌اندازند. نکته اصلی نوشته من این است که هیچ عاملی به تنهائی توضیح‌گر نتایج این انتخابات بی‌سابقه نبوده و تاثیر متقابل چند دسته عوامل اصلی و چند دسته عوامل فرعی را باید مورد توجه و درس‌آموزی قرار داد:

دوستلار Dostlar

دينو بوتتاسی Dino Buttsati

ایسکریپکا اوستاسی آمئدئو تورتی آروادی ایله بیرلیکده قهوه ایچیردیلر. اوشاقلاری آرتیق یاتیرتمیشدیلار. هر ایکیسی ده، چوخ واخت اولدوغو کیمی، ساکیتجه اوتوروب دانیشمیرديلار. بیردن-بیره آرواد دئدی: "ایسته‌ییرسن سنه بیر سؤز دئییم؟.. بو گون سحردن اورگیمه قریبه بیر شئی دامیب... ائله بیل بو آخشام آپپاشئر بیزه باش چکمه‌لی‌دیر".

"

 بئله شئی‌لری هئچ ظارافاتلا دا دیله گتیرمیرلر!" - دئیه اری آجیقلی طرزده جاواب وئردی.

ایش اوندا ایدی کی، اونون کؤهنه اورک دوستو ایسکریپکاچی تونی آپپاشئر آرتیق ایگیرمی گون ایدی کی، وفات ائتمیشدی.

گام تاریخی: هئیتی از آنکارا عازم دمشق می شود (3)

رفعت باللی  ترجمهء:  علی قره جه لو

تاریخ منطقه با شتاب در حال تحول است.  سیر حوادث همه چیز را در خلاف جهت تغییر می دهد. تحولات:  مثبت اند

                                                                                                                                 

چهار تاریخ.  چهار نقطه عطف.

(1)  ترکیه، بخاطر سرنگونی هواپیما (24.6.2016) از روسیه عذر خواهی کرد.  مواضع استراتژیک دو کشور از دشمنی به سمت دوستی استراتژیک، تغییر کرد.

یک کریدور، چهار استراتژی (2)

رفعت باللی  ترجمهء: علی قره جه لو

وضعیت  را بشکل کلی ارزیابی کنیم.  در 24 اگوست 2016، ترکیه عملیات "سپر فرات" Fırat Kalkanı  را {در سوریه} آغاز کرد.  هنوز هم ادامه دارد. 

"جنگ کریدور" یک گام تاریخی است، و از طریق 4 استراتژی اساسی انجام می گیرد:

استراتژی اول، در رابطه با کریدور است.

بارها تاکید شد:  از تاسیس کریدور ممانعت، و تمامیت ارضی سوریه حفظ خواهد شد.  این، دیگر، هدف اساسی سیاست خارجی ترکیه است.  آنچه که در خارج می بینیم عبارت از این است، همه قدم ها در رابطه با سوریه است.  طرح دارای دو مرحله است.  ابتدا کریدور قطع خواهد شد، و سپس برچیده خواهد شد.  فعلا در مرحله اول هستیم. 

گئتمه GETMƏ

مدينه گولگون 

دوشمه بو یولون دوزونه،

گئتمه، گئتمه غوربته سن.

قصد ائله‌‌مه اؤز-اؤزونه،

گئتمه، گئتمه غوربته سن.

بو یوللارا اومید یوخدو،

چاغیرما طالعی، باختی.

باشدان-باشا آیریلیقدی،

گئتمه، گئتمه غوربته سن.

ترکیه با با پشتوانه ارتش و اروآسیا پشت میز مذاکره نشست (1)

نوشتهء:  رفعت باللی  ترجمهء:  علی قره جه لو

فرا رسیدن چهارشنبه، از سه شنبه معلوم بود.  در مرز، در خط "جرابلس" تمرکز نیرو بزرگ بود.  "ضرورت" نهایتا حکم خود را اجراء کرد.  ترکیه، وارد سوریه شد.

هدف:  برچیدن کریدور آمریکا.   نیمه شبی که سه شنبه را به چهارشنبه  وصل می کرد، سه ساعت قبل از عملیات، یکی از سخنگویان مخالفین (اپوزیسیون) سوریه از خط مرزی برمی گردد و آخرین وضعیت منطقه را توضیح می دهد:

"پید/ پکک (PKK/PYD ) به 7/6  کیلومتری جرابلس رسیده اند.  کاروان های داعش شروع به ترک جرابلس کرده اند".  "بعدا ... آشکار شد که، ترکیه وارد جرابلس خواهد شد".

به اینجا دقت کنید، فکر می کنید، نیروهای داعش چکار کردند. 

مختصری در باره‌ی زبان و زنان

فرانک فرید

هر اندازه که در گذشته‌های دور و دورتر سیر کنیم، چهره‌ی زن درخشندگی و جلای بیشتر می‌یابد[۲].
کسانی که نسبت به تبعیض‌های اجتماعی حساس هستند، می‌توانند یک تبعیض دیگر را هم به آن‌ها بیفزایند؛ تبعیضی به‌جز تبعیض‌های رایج و ملموس روزمره: تبعیض حالیان نسبت به گذشتگان! که چون متولی ندارد حتی به ‌سخن هم نمی‌آید؛ و در این وادی چهره‌ی زنانه گم‌تر است، و هرچه قدیمی‌تر آن‌قدر مستورتر!
می‌توان گفت، سرکوب، بی‌تفاوتی، تحقیر و تخریب از همان نوعی که در بقیه‌ی مناسبات اجتماعی رواست در این‌یکی هم نسبت به تاریخ و آثار تاریخی، فرهنگ و زبان رواست.

کيمى‌يم

مجنون گؤيچه‌لى Məcnun GÖYÇƏLİ 

بير آز آتام، بير آز آنام،

بير آز دا اؤزوم کيمييم.

درديمين قانادي سينيب،

عالمده سؤزوم کيمييم.

غاليب بويدا ظفرسيزم!

سنگريمده نفرسيزم!

يوردا ساري سفرسيزم،

اوجاقسيز گؤزوم کيمييم.

موغام دؤورو - MUĞAM DÖVRÜ

هيجران حوسئينووا -  Hicran Hüseynova 

اگر دئسم کي، يئکنسق‌ليک، ياخود نه‌يين‌سه - فرقي يوخدور نه‌يين - آرامسيز تکراري سوندا بير بئزگينليک اووقاتي يارادير،يقين کي، آمئريکا آچماياجام. آما دئمه‌لييم، ان آزي اونا گؤره کي، اليمدن باشقا هئچ نه گلمير.ياني، محض بو سيتواسييادا اليمدن هئچ نه گلمير. بو سيتواسييا دا عيبارت اولا ندن؟

- موغامين شيرين چايا دؤنمگيندن. نه‌يين‌سه شيرين چايا دؤنمگي‌نين، ياخود دؤندريلمگي‌نين نه دئمک اولدوغونو دا آچيقلاماغا احتيياج يوخدور. ان آزي «اولدوز»ون اوخوجولاريني ائروديسييالي کسلر سايديغيم‌چون.

بس ندن بو گون موغامي شيرين چايا دؤندريبلر: آخشام موغام، سحر موغام، گون‌اورتا موغام؟..

سئوگي يئرينه قاچينيلماز اؤلوم

قابريئل قارسيا مارکئس - ترجومه ائدن: نريمان عبدوررحمانلي (  kitabxana.net )

سئناتور اونئسيمو سانچئس حياتي‌نين‌ قادينينا راست گلنده اؤلومونه آلتي آي اون بير گون قالميشدي.

او همين قاديني ويتسئ-کرالليغين قيزيلگول باغيندا، ايکي ‌اوزلو يانوسا بنزر کندده گؤرموشدو: گئجه‌لر بو کند اوزاقدان اوزوب گلن قاچاقمالچي گميلره سيغيناجاق وئرن ليمانييدي، گوندوزلر ايسه صحرايا بنزر دنيزين ساحيلينده‌کي دوزنليگين قوتبلري بيلينمه‌ين، هئچ نه‌يه يارامايان بير گوشه‌سي کيمي گؤرونوردو.

کند دونيادا هر شئيدن او قدر اوزاق دوشموشدو کي، بورادا کيمينسه طالعييني دگيشمگه قادير اولان بير کيمسه‌‌نين‌ ياشاماسي هئچ کسين عاغلينا گلمزدي.

"آوارا‌نين اؤز یئرینی تاپاجاغینی دوشونمورم" "Avaranın öz yerini tapacağını düşünmürəm"

چارلی چاپلین ايله دانيشيق - چئويرن: آ. آيواز  /  کؤچورن: م. قره خانلو

بو موصاحیبه‌نی ۱۹۶۶-جی ایلده ریچارد مئریمئن چارلی چاپلی‌نين آوارا رولونو اوینادیغی عرفه‌ده آلیب. قیسا آلینمیش موصاحیبه‌ده چارلی چاپلین آوارا اوبرازی‌نين نئجه اورتایا چیخماغیندان، ایلهام منبعی‌‌نين هارادان قایناقلاندیغیندان دانیشیر. یقین کی، بو صؤحبت مشهور آکتیورون کاراکتئرینی یاخیندان تانیماقدا کؤمک اولاجاق‌دیر.

چارلی چاپلین ايله دانيشيق

ریچارد مئریمئن: - بیزیم صؤحبتیمیز یالنیز و یالنیز سیزین ایشینیز، صنعتینیز باره‌ده اولاجاق، باشقا مؤوضوعلارا گیریشمه‌یه‌جه‌ییک. ایستیردیم، بیر آز ایش حیاتینیزدان دانیشاسینیز.

قیسا شعرلر(۲۰)

فریبا مرتضایی

(۱)

سون باهاردا یازدیم-
توم قارشیلیقسیز دویغولاریمی؛
هارادا اولورسان اول،
فصیللره آلدیرما!
سن،
منیم ایلک باهاریمسان.

(۲ )
سسین
ایندییه‌دک قولاغیمدا؛
سندن گلن بیر سالام-
دیریلدیر منی.

اورمو درياسينا

مفتون امینی

گئنيش گؤيدن بير پارچادور، آسلانوبدور يئر اوزونه

اوزاقدان دا وقارلودور، اورميه درياسى

اؤلکه‌ميزين سيما سيندا عزيز بير ماوى گؤزدور

قميشلردن کيپريکلرى، چمنلردن سورمه‌سى

اوزاقلارا گؤز تيکنده، بؤيوک اوفوق آلتيندا

دوماندا ايتميش داغلارى، رؤيا کيمين گيزلنير

يئددى منزل فاصيله‌دن بو شؤوکتى گؤرنده

البرز اونون قاباغيندا کروان کيمى ديزلنير

و. فولکنئرین نوبئل نیطقی W. FOLKNERİN NOBEL NİTQİ

و. فولکنر - چئويرنى: ت. ولى‌ یئف

من باشا دوشورم کی، بو موکافات منه دئییل، منیم امگیمه، شان-شؤهرت اوچون یوخ، هئچ منفعت اوچون ده دئییل، یالنیز اینسان روحونون ماتئریاللاری اساسیندا بو گونه‌دک مؤوجود اولمایان بیر شئیی یاراتماق نامینه بوتون حیاتیم بویو قان -تر و مین بیر عذاب-اذیت ایچریسینده گؤردوگوم ایشه وئریلیب. بونا گؤره ده من بو موکافاتی اونو آلماغا وکیل اولونموش شخص کیمی قبول ائدیرم. بو موکافاتین پول قیسمینی، اونون مقصدینه و بوتون تاریخینه لاییق بیر شئیه صرف ائتمک منیم اوچون چتین اولمایاجاق. اما منه گؤستریلن بو ديقتدن لاییقینجه ایستیفاده ائتمک و بو تریبونادان اؤز حیاتلارینی یازیچی امگی کیمی آغیر،

محكمه

قهرمان قنبرى

اوختايين آدينى دوستاق بلندگوسوندان چاغيرديلار،سون محكمه واريدير دئديلر، سويوخ قانلى پالتارلارين گئيب و قاپيدا گوزله ديغى مامورلا يولا دوشدو، آستانادان ديشارى يا چيخينجا بير دوروخدو و گونشه باخيب و سونرا باشين آشاغى يا ساليب يولا دوشدوب آرابايا مينيب  محكمه يه سارى يولا دوشدولر.

يولدا مامور سورجويه دئردى بو سون محكمه سى دير، سانيرام دا بونون دا شريندن قورتولاريق بو تئزليخدا. شوفر دئدى يانى بو دا حاجى يولچودور؟ مامور برَكدن قهقه چكيب و اَللرين ديزلرينه چالاراق دئدى:

دعوا بر سر ستا CETA - "من که همه شما را دوست دارم!"

یاکوب آئوگشتاین - اشپیگل آنلاین برگردان : حسین انور حقیقی

والونها (م: مردم فرانسوی زبان بلژیک) "ستا CETA " را به تاخیر انداخته اند و طرفداران تجارت آزاد بر آشفته اند. دقیقا چنین برخوردی است که دمکراسی غربی را به سوی بحران برده است.  زمان تجدید نظر است! و گرنه سرنوشت آلمان شرقی در انتظار ماست.

در اصل قرار بود پیمان تجارت آزاد بین کانادا و اروپا - CETA -  این پنجشنبه به امضا برسد ولی والون ها همکاری نکردند.

قاراگيله - روبابه مورادووا‌نين خاطيره‌سينه

آنار

موسيقي شؤعبه‌سى‌‌نين مسئول رئداکتورو ايمران بير الينده قلم صاباحکي وئريليشلرين پروقراميني نظردن کئچيريردي. اونون باشي اوستونده دايانميش طاهير ايضاحات وئريردي:

-7.15-ده اوپئرا موسيقي‌سي. - "کوروغلو" ،"سئويل" ،"وطن". - صاباحکي پروقرامي او حاضيرلاميشدي - 8.20-ده رقصلر. 9.40-دا آشيق موسيقي‌سي. 10.15-ده سيمفونيک ساعات. 11.00. موغامات کونسئرتي. 12.50-ده... 13.30-دا... 17.15-ده....

ترور و امپریالیسم در آسیا

نوشتهء:  محمد بدری گولتکین ترجمهء:  علی قره جه لو

مجله "تئوری" در ماههای اخیر مجموعه های مهمی را به خوانندگان عرضه می کند.  در ماه اگوست، اقدام به کودتای 15 ژوئیه "سازمان ترور فتح الله گولن" FETÖ و در ماه سپتامبر، با حرکت از "احکام حکومتی "آکپ" {AKP}موضوع "ارتش" را مورد بررسی قرار داد.  (1)

هردو مجموعه  بی نهایت دارای اهمیت هستند، تا آنجائی که، تئوری را در ماهها و حتی سالهای آینده به مرجع مهمی تبدیل خواهند کرد.

موضوع مجموعهء ماه اکتبر، "ترور و امپریالیسم در آسیا" می باشد.  در دوران ما، که تمام کشورهای آسیا، بویژه جهان اسلام با ترور دست و پنجه نرم می کنند،