درگیری های اخیر آذربایجان - ارمنستان، و آینده قره باغ

علی قره جه لو 

چرا درگیری ها بین آذربایجان - ارمنستان دوباره شعله ور گردید؟

واحدهای خرابکاری ارتش ارمنستان که اقدام به مین گذاری در مسیرهای حرکت مرزبانان، جاده ها و اراضی آذربایجان کرده بودند، با عکس العمل مرزبانان آذربایجان روبرو شدند.  ارمنستان با این عمل آگاهانه، بار دیگر توافق نامه آتس بس ( 10 نوامبر 2020) را نقض کرده، و از جبهه های وسیعی در ایالات گروس، قارا کلیسه، ایستی سو، و باسار گئچر ارمنستان، مواضع آذربایجان در لاچین، کلبجر داش کسه ن، و زنگیلان را زیر آتش سنگین توپخانه گرفت. (13 سپتامبر 2022)  نیروهای مسلح ارتش آذربایجان بدنبال نقض آتش بس، وارد درگیری شده و مواضع ارمنستان را بشدت کوبیدند.

روسیه، آذربایجان و بیانیۀ آتش بس در قره باغ

م. ائینالی

بعد از امضای بیانیۀ آتش بس در 10 نوامبر 2020 حکومت آذربایجان و برخی نیروهای سیاسی از " پیروزی نهائی" و
"کاپیتولاسیون" ارمنستان در جنگ قاراباغ یاد کردند. این ادعا تا بدآنجا پیش رفت که حتی "ایلهام علی یف" رئیس جمهور آذربایجان از عدم وجود مناقشه ای به نام قاراباغ یاد کرده و از پایان آن برای همیشه صحبت کرد. او در نطقی طولانی بعد از جنگ 44 روزه اینگونه می گوید: 

 " ما چند رایون (استان) را در میدان نبرد از وجود دشمن آزاد کردیم و 3 رایون را با مجبور کردن دشمن (به وطن) باز گرداندیم و بدین وسیله مناقشۀ داغلیق قاراباغ را حل کردیم. مناقشۀ داغلیق قاراباغ دیگر وجود ندارد. اگر کسی اینگونه فکر کند که مناقشه هنوز نیز ادامه دارد اشتباه می کند.

جنگ قره باغ و ایده آل ارمنستان بزرگ

علی قره جه لو

"ایده آل ارمنی"، و تشکیل "ارمنستان بزرگ"، "از رود کر تا رود فرات"، و به زبان دیگر، "از دریای سیاه تا دریای سفید" (مدیترانه) توسط نظریه پردازان ارمنی در اواخر قرن نوزدهم پرداخته شد.  رهبران ارمنی، در هر دوره ای از تاریخ معاصر، تصورات و خیالپردازی های خود در این زمینه را پرورش داده و بسط  دادند، و با  تبلیغات و مغزشویی بی وقفه این ایده را به مردم ارمنی نیز تزریق نمودند.  نهایتا به این نتیجه "منطقی" رسیدند که هر جا یک ارمنی زندگی می کند و یا هر جا یک کلیسای ارمنی وجود دارد آنجا خاک ارمنستان است!  حتی به این هم قانع نشده بلکه با تکیه به افسانه های تاریخی خود ساخته، دایر بر وجود پادشاهان مقتدر ارمنی و حکمرانی بر سرزمین های تاریخی وسیع ارمنستان، به سیاست توسعه طلبی که هیچ زمانی، قصد توقف در هیچ زمان و مکانی را نمی شناخت، روی آوردند. 

سرانجام جنگ قره باغ

علی قره جه لو

سرانجام، جنگ قره باغ بعد از 44 روز (10 نوامبر - 27 سپتامبر) با قرارداد آتش بس بین طرفین درگیری بپایان رسید.  بدنبال آتش بس، شهروندان جمهوری آذربایجان در همه شهرها و مناطق آذربایجان به میدان ها ریخته و پیروزی را جشن گرفتند.  مردم آذربایجان ایران نیز که در هر فرصتی از حمایت برادران خود در شمال دریغ نکرده بودند، در شادی آزادی سرزمین های آذربایجان شرکت کردند.   با اعلام آتش بس، در ارمنستان تظاهرات علیه حکومت پاشینیان نخست وزیر ارمنستان آغاز شد.  احزاب مخالف با صدور بیانیه ای مشترک، از قرار داد آتش بعنوان، "شرم آورترین صحنه تارخ مان دیروز نوشته شد" نام بردند.

مقاوله ی صلح مابین جمهوریهای آذربایجان و ارمنستان پیروزی تاریخی جمهوری آذربایجان محسوب می شود

س. حاتملوی

بعد از تصرف ظفرمندانه ی شهر تاریخی شوشا که پایتخت فرهنگی آذربایجان نامیده می شود، ارتش آذربایجان به دروازه های مرکز قره باغ یعنی شهر خان‌کندی (استپاناکرت) نزدیک شد.
با توجه به از هم‌ پاشیدن موآضع دفاعی ارتش ارمنستان که زیر فشار و ضربات سهمگین بی وقفه ی ارتش آذربایجان توان تجدید قوا و مستحکم‌ کردن‌ مواضعش را از دست داده و  احتمال محاصره ی نیروهایش در خان‌کندی را قطعی می دانست، پاشینیان به نمایندگی از طرف رژیم ارمنستان زیر پای مقاوله ی صلح را - که برای طرف ارمنی در حکم شرائط تسلیم است - امضا کرد.