رامیز رؤوشن- کؤچورن: حمید بخشمند
اوّل سئویندی. سونرا اوره‌یینه نه دامدیسا کئفی پوزولدو؛ دوردوغو یئرده آغلاماق توتوردو، گؤزوندن یاش آخیردی.
کوماندیر[۱] سوروشدو:
- نییه آغلاییرسان؟
اسکندر دئدی:
- اوغلوم اولوب. دوققوز ایل اولماییب، من داعوایا گئدن کیمی اولوب.
- اوغلون اولوب، لاپ یاخشی. دا نییه آغلاییرسان؟
اسکندر دئدی:
- قورخورام اؤلدوره‌لر، اوغلومو گؤرمه‌یَم.
کوماندیرین اونا یازیغی گلدی، دئدی:
- مکتوب یاز، اوغلونون شکلینی گؤندرسینلر.
و اسکندر کوماندیره دئمه‌دی کی، کند یئرینده شکیل چکدیرمک نه بویدا ایشدی. اوشاغی گرک آپارالار رایونا[۲]. رایون‌نان کندین آراسی دا بیر دونیا یولدو. رایوندا دا کی، ایندی شکیل چکن تاپیلا، یا تاپیلمایا.
اسکندر کوماندیره هئچ نه دئمه‌دی، آنجاق یادینا داعوادان اوچ- دؤرد ایل قاباق اؤزونون شکیل چکدیرمه‌یی دوشدو. اسکندر او شکیلی رایوندا یوخ، شهرده چکدیرمیشدی. گئتمیشدی شکیل چکیلن یئره. شکیل چکیلن یئرده هره‌سی دیوارین یاریسی بویدا ایکی یئکه شکیل واردی. بیرینده بیر آدام چکمیشدیلر، آلتیندا آت، الینده قیلینج، چینینده توفنگ. آمما چینی‌نین اوستونده باشی یوخ ایدی، باشی‌نین یئرینده دئشیک واردی.
اسکندره دئدیلر:
- کئچ او شکلین دالینا، آیاغی‌نین آلتینا ستول قوی، قالخ، باشینی او دئشیکدن چیخارت، شکلینی چکک. بو آت دا سنینکی اولسون، قیلینج دا، توفنگ ده…
اسکندری اوشاق واختی بیر دفه آت ییخمیشدی، ائله او قورخاندی کی آتدان قورخوردو.
و اسکندر باشینی او بیری شکیلده‌کی آدامین چینی‌نین اوستونده‌کی دئشیکدن چیخارتدی. او آدام یئکه‌پرین بیری‌یدی. نهنگ بیر شتانقی[۳] دا قالدیریب ساخلامیشدی باشی‌نین اوستونده. باشی‌نین اوستونده دئینده کی، باشی یوخ ایدی و اسکندر اؤز باشینی همین آدامین چینی‌نین اوستونده‌کی دئشیکدن چیخارداندان سونرا او شتانق قالدی اسکندرین باشی‌نین اوستونده.
اسکندر گؤزونو دولاندیریب شکیلده‌کی او یئکه‌پر آدامین آیاقلارینا، قوللارینا باخدی، فیکیرلشدی کی، بیر آزدان بو آیاقلار، قوللار اؤزونونکی اولاجاق، بَه- بَه ائله‌ییب آغزینی مارچیلداتدی. سونرا گؤزونو دولاندیریب باشی‌نین اوستونده‌کی شتانقا باخدی و باشی‌نین توکلری بیز- بیز اولدو. ظالیم اوغلونون شتانقی هئچ ائله بیل شکیل دئییلدی، دوغروچویدو. اسکندر فیکیرلشدی کی، آی آللاه، ایندی بو شتانق دوغروچو اولا، دوشه باشینا، خوردخشیل ائله‌یر.
و شکیل چکنه دئدی کی:
- تئز اول، چک گؤروم، باغریم یاریلدی.
شکیل چکن آپاراتی چیققیلداتدی و هیریلدادی.
اسکندر باشینی او شتانقین آلتینداکی دئشیکدن چیخارتدی و راحات نفس آلدی.
اسکندر همین شکلی آپاردی کنده.
اسکندرگیلده نوحدان قالما بیر دیوار گوزگوسو واردی. گوزگونو دیواردان دوشورتدو، اوزوقویلو آتدی صاندیغین ایچینه، صاندیغین آغزینی دا قیفیللادی و همین شکیلی ووردو گوزگونون یئرینه.
اسکندر چؤل ایشیندن قاییداندا همین شکیلده‌کی پهلوان اسکندره باخیردی، او دقیقه یورغونلوغو جانیندان چیخیردی. سوفره‌یه چؤرک گلنده همین شکیله باخیردی، ایشتاهی ایکی‌قات آرتیردی. داعوایا گئدن گون آخیرینجی کَره همین شکیله باخدی و آروادینا دئدی کی:
- قورخما، منه گولـله باتماز!..
آنجاق ایندی اسکندرین اوره‌یینه داممیشدی کی، اؤله‌جک.
اؤله‌جک، اوغلونو گؤرمَیه‌جک.
و گونلرین بیر گونو اسکندر سنگرده، ائله اوتوردوغو یئرده‌جه یوخولامیشدی، توفنگی ده قوجاغیندا، بیردن یوخودا همین شکیل چکیلن یئری گؤردو.
اوردا، اوتاغین اورتاسیندا یئکه بیر شکیل واردی، او شکیلده بیر بئشیک چکمیشدیلر، بئشیکده ده بیر اوشاق. اوشاغین چینی‌نین اوستونده باشی یوخ ایدی، دئشیک واردی.
و قاپی آچیلیردی، اسکندرین آروادی قوجاغیندا اوشاق گیریردی ایچه‌ری، کئچیردی شکیلین دالینا، قوجاغینداکی اوشاغین باشینی شکیلده‌کی اوشاغین چینی‌نین اوستونده‌کی دئشیکدن چیخاریردی، اسکندر باخیردی، دئییردی:
- یوخ، بو دئییل!..
آروادی گئدیردی، قوجاغیندا آیری اوشاق، تَه‌زه‌دن گلیردی.
بئله- بئله، آروادی نئچه یول گئتدی- گلدی، آمما او اوشاقلارین هئچ بیریسی‌نین صیفتی اسکندرین اوره‌یینه یاتمادی.
آخیردا اسکندرین ده، شکیل چکه‌نین ده اومیدی کسیلمیشدی کی، قاپی‌نین دالیندان آغلاماق سسی گلدی. سونرا قاپی آچیلدی، اسکندرین آروادی، قوجاغیندا بیر اوشاق، گیردی ایچه‌ری.
اوشاق آغلاییب اؤزونو اؤلدوروردو.
اسکندرین آروادی کئچدی شکلین دالینا، آغلایان اوشاغین باشینی گوج- بَلاینان بیر تَه‌هر شکیلده‌کی دئشیکدن چیخارتدی. او اوشاغین صیفتینی گؤرن کیمی اسکندرین قانی قاینادی. اوشاغین آغزی- بورنو، گؤزو- قاشی عینن اسکندرینکی‌یدی. حتّا آغزی‌نین اوستونده، بورنونون آلتیندا عینن اونونکو کیمی بیر قالین، جود بیغی دا واردی.
اسکندر لذّت‌نن بیغینی تومارلادی و شکیل چکنه دئدی:
- چک!
آنجاق شکیل چکن او بیغلی اوشاغین شکلینی چکه بیلمه‌دی. چونکی بیردن ائله بیل یئر ترپندی. اسکندر یوخودان دیک آتیلیب گؤردو کی، وور چاتلاسیندی. اسکندرگیلین اوستونه دوشمن تانکلاری گلیردی، دوشمن سالداتلاری یویوروردو.
اسکندر توفنگی قالدیردی اوزونه، ائله بیر دوشمن سالداتینی سئچیب نیشان آلماق ایسته‌ییردی کی، مؤجوزه باش وئردی. اسکندر توفنگی توشلاییب سول گؤزونو قییان کیمی توفنگین لوله‌سی‌ینن او سالداتین آراسیندا بیر بئشیک پیدا اولدو. بئشیکده بیر اوشاق دیم‌دیک دایانیب اللرینی اوزاتمیشدی اسکندره ساری، آغلاییب اؤزونو اؤلدوروردو.
اسکندر سَکسَه‌نیب سول گؤزونو آچدی، بئشیک ده یوخ اولدو، بئشیکده‌کی اوشاق دا.
اسکندر اوچ دفه «لعنت شیطانا» دئدی، اوچ دفه بؤیرونو چیمدیکله‌دی و اسکندر بونلاری ائلَه‌یه‌َنه‌جن همین دوشمن سالداتینی ووروب آشیرتدیلار.
اسکندر توفنگی قالدیردی اوزونه، بیر آیریسینی نیشان آلدی. آنجاق سول گؤزونو قییان کیمی یئنه همین بئشیک پیدا اولدو، همین اوشاق دا ایچینده.
اسکندر یئنه سول گؤزونو آچدی و باشا دوشدو کی، بئله گئتسه بو بئشیکده‌کی اوشاقدان یاخاسینی قورتارا بیلمَیه‌جک.
بیردن آغلینا نه گلدیسه، توفنگی اوستلرینه گلن دوشمن تانکلاریندان بیرینه توشلادی و سول گؤزونو قییان کیمی یئنه همین بئشیک گلیب دوردو توفنگین لوله‌سی‌ینن او تانکین آراسیندا، ایچینده ده همین اوشاق.
اسکندر باشلادی گؤزله‌مَیه.
تانک گلدی، یاخینلاشدی، ائله ایندیجه او بئشی‌یی باستالاییب کئچه‌جکدی کی، اسکندر دؤزمه‌دی، سنگردن باییرا آتیلدی، چیغیرا- چیغیرا تانکین اوستونه جومدو.
دای سونراسیندان اسکندرین خبری اولمادی. بیر ده گؤزونو آچیب گؤردو کی، قوسپیتالدادی، باشی ساریقلی اوزانیب.
او قوسپیتالدا یارالی چوخ ایدی. هر گون داوا- درماندان ساوایی هره‌سینه بیر پارچا شاکالاد وئریردیلر؛ یئسینلر، قانا گلسینلر. چونکی بو یارالیلار چوخلو قان ایتیرمیشدیلر. ساغالاندان سونرا دا، یئنه جَبهَه‌یه قاییتمالی‌یدیلار، یئنه ووروشوب چوخلو قان آخیتمالی‌یدیلار؛ هم دوشمنین، هم ده، اؤزلری‌نین قانینی.
اسکندرین باشی‌نین یاراسی تئز ساغالدی، هئچ بالاجا چاپیغی دا قالمادی. آمما حکیم‌لر ها اَللشسه‌لر ده، باشی‌نین آغریسی گئتمه‌دی کی، گئتمه‌دی. بو آغری‌نان ته‌زه‌دن دوشمن اوستونه گئتمک موشکول مسله‌یدی. اودور کی، اسکندره آخیرینجی دفه بیر پارچا شاکالاد وئردیلر، اوسته‌لیک اونا مؤهورلی بیر کاغیذ دا وئریب دئدیلر کی:
- بو موحاربه‌ینن سنینکی قورتاردی. گئت ائوه، آرواد- اوشاغین یانینا…
اسکندر او کاغیذی دا، شاکالادی دا قویوب جیبینه، قوسپیتالدان چیخیب یولا دوشدو، گاه قاطارنان، گاه ماشین‌نان، گاه پیادا نئچه کنددن، شهردن کئچه- کئچه آخیر کی گلیب دوغما کنده گئدن یولا یئتیشدی.
… گونون ائله واختی‌یدی کی، نه گئجه‌یدی، نه سحر؛ اولدوزلار باتمیشدیلار، آی هله باتمامیشدی، گؤیون بیر طرفینده دایانیب دوروردو.
گؤیون او بیری طرفی بوم‌بوش ایدی.
یول دا بوم‌بوش ایدی.
اسکندر بو بوم‌بوش یولون قیراغی‌ینان، اوتلارین آراسی‌ینان گئدیردی، گئده- گئده گؤیده‌کی آیا باخیردی و آز قالمیشدی کی، آغاپ‌پاق، یئپ‌یئکه بیر گؤبه‌له‌یی تاپدالاسین. اسکندر آیاغینی هاوادا ساخلادی، یوخاریدان آشاغی باشلادی گؤبه‌له‌یی سوزمه‌یه.
بو گؤبه‌لک گؤبه‌لکدن چوخ دووشانا اوخشاییردی، تکجه قولاقلاری چاتمیردی.
بلکه ائله قولاقلاری دا چاتیردی، بلکه ائله دووشان ایدی، قولاقلارینی باشینا چکیب یاتمیشدی.
اسکندر آشاغی اَییلدی:
- سن دووشانسان، یا گؤبه‌لک؟- دئدی.
دووشان گؤبه‌لک کیمی سوسوردو.
اسکندر آیاغینی بیر آز دا یوخاری قالدیردی و او گؤبه‌له‌یین دوز قولاغی‌نین دیبینده تَپی‌یینی یئره چیرپدی.
گؤبه‌لک دووشان کیمی گؤتورولدو.
او دووشان بو چمنلیکده یاتان بوتون مخلوقاتین یوخوسونا حارام قاتا- قاتا قاچیردی.
او کَپنه‌یی یوخودان ائله‌ین ده او دووشان اولدو.
کپنک دووشانین لاپ آیاغی‌نین آلتیندان قاناد چالا- چالا قالخدی، او یانا اوچدو، بو یانا اوچدو و هاوادا چاشیب قالدی.
آی دا باتمیشدی، آلاتورانلیغ‌ایدی.
هر شئی- اوتلار، چیچکلر آلاتوران رنگینده‌یدی، اصلینده رنگ‌سیز ایدی. کپنه‌یی ده بو رنگ‌سیزلیک چاشباش ائله‌میشدی.
آنجاق گؤیون او بیری طرفی گئت- گئده قیزاریردی، سونرا گونش گؤروندو. اسکندر باشینی قالدیریب گونشه باخدی و گؤزو قاماشمادی. چونکی او گونشین ایشیغی هله یئره گلیب چاتمامیشدی. آنجاق او ایشیق گونشدن آیریلمیشدی، گؤی‌نن باشی‌آشاغی گلیردی.
کپنک ده گونشی گؤروب قانادلارینی چالا- چالا یوخاری قالخدی. یوخاریدا، یئردن بیر خئیلک هوندورده گونشین ایشیغی کپنه‌یی هاخلادی و کپنک مست اولدو، بیر آن هاوادا قورویوب قالدی، قانادلاری ترپنمه‌دی. سونرا ائله او جور، او ایشیغین اوجوندا آشاغی یئنمه‌یه باشلادی.
آنجاق او ایشیق کپنه‌یی اؤتوب کئچدی. اسکندرین گؤزلرینه دولدو و اسکندر گؤزلرینی یومدو.
اسکندر گؤزلرینی آچاندا گونشین ایشیغی یئره چاتمیشدی. هر شئی اؤز رنگینده‌یدی، چیچکلر قیرمیزی …
بایاقکی آلابزک کپنک ده او رنگلرین اوستونده آتیلیب دوشوردو، اؤزویچون کئف ائله‌ییردی.
اسکندر ده دوشموشدو کپنه‌یین دالینجا، ساغینا- سولونا کئچیردی:
- بیر شئی گؤستر، آی آللاهین گؤزل مخلوقو!.. – دئییردی،- بیر اوت گؤستر، چیچک گؤستر. نه‌یه قونسان منیمدی، عهد ائله‌ییرم، بیر شئی گؤستر گؤتوروم آپاریم بالاما، دئییم کپنک خالان گؤندردی…
کپنک اوچوردو، دولانیردی، آمما هئچ نه‌یه قونموردو، هئچ نه‌یی گؤسترمیردی.
ائله‌جه اوچا- اوچا او کپنک اسکندری چمنلیکدن چیخارتدی، یاماجلا اوزو آشاغی دوشورتدو، چایین قیراغینا گتیردی.
… او تیسباغا چایین ساحیله یاخین، دایاز یئرینده، یئکه بیر داشین اوستونه سریلمیشدی، ائنسیز، یومشاق باشینی ائنلی، برک چاناغی‌نین آلتیندان چیخاریب اؤزونو گونه وئریردی.
کپنک اوچا- اوچا گئدیب دوز او تیسباغانین باشی‌نین اوستونده هرلنمه‌یه باشلادی، دئیه‌سن بربزکلی چاناغیندان خوشو گلمیشدی، قونماق ایسته‌ییردی.
اسکندر چایین قیراغیندا دایانمیشدی، کپنه‌یه یالواریردی:
- قونما، – دئییردی، – آی آللاهین گؤزل مخلوقو!.. موندارلاما عهدیمی… او تیسباغانی هانسی اوشاغین یانینا آپارماق اولار؟!..
اؤزو دئییردی، اؤزو ائشیدیردی. کپنک کمالِ سلیقه‌ینن تیسباغانین اوستونه قونماغا حاضیرلاشیردی.
اسکندر کپنکدن اومیدینی کسدی، اوزونو توتدو تیسباغایا:
- اینصافین اولسون، – دئدی، – منی اوغول- اوشاق یانیندا بی‌آبیر ائله‌مه!.. یئری گئت، نه تاپمیسان او داشین اوستونده آخی؟!.. گول کیمی چایی قویموسان اوردا.. – اَییلیب الینی سویا ووردو، – سویا باخدی.. – دئدی، – به- به- به!..
یوخ، بالام، دئیه‌سن او تیسباغانین دا ترپنمک فیکری یوخ ایدی.
اسکندر یئردن بیر خیرداجا داش گؤتوروب او تیسباغایا توللادی؛ اؤزو ده، توشلامادی، ائله- بئله توللادی کی، بلکه قورخوب گئده.
و تیسباغا سریلدی‌یی او یئکه داشین اوستوندن سوروشدو، دوشدو سویون ایچینه. آنجاق کپنک یئنه او داشدان اوزاقلاشمادی، اوچوردو، هرله‌نیردی، او داشین باشینا دولانیردی.
بیردن اسکندرین اوره‌یینه نه‌سه بیر پیس شئی دامدی، اؤزوندن ایختیارسیز سویا گیردی، گئتدی، گئتدی، سو دیزینه‌جن قالخدی، ساپوقلارینا[۶] دولدو، قورشاغینا چیخدی و اسکندر او داشا گلیب چاتدی.
داشین اوستونه قان تؤکولموشدو.
او تیسباغا دا داشین بؤیرونده، چایین دیبینده دالی‌قاتلی دوشوب قالمیشدی.
اسکندر او تیسباغانین پارچالانان باشینی، چاناقنان اؤرتولن یئکه، یؤندمسیز بدنینی گؤردو. اسکندر ائشیتمیشدی کی، تیسباغالار یوز ایل، ایکی یوز ایل یاشاییر. بلکه بو تیسباغانین دا یوز یاشی واردی و یوز ایلدی کی، بو تیسباغانین یئکه، یؤندمسیز بدنی او ایری، آغیر چاناغی اؤز اوستونده گزدیریردی، او چاناغین هاوایی حامباللیغینی ائله‌ییردی. آمما بو گونشلی گونده او چاناق بو تیسباغانین بالاجا، ائنسیز، یومشاق باشینی خیرداجا بیر داشدان قورویا بیلمه‌دی.
بیردن اسکندرین بو ایری، آغیر چاناغا آجیغی توتدو، آز قالدی کی بیر تپیک ایلیشدیرسین، آنجاق اوزونو چئویردی و چیخیب گئتدی.
اسکندر پرت اولموشدو، چیرتما وورسان قانی چیخاردی، هئچ بیلمیردی کی، نئجه یئریییر. و دئیه‌سن هئچ سویون ایچی‌ینن یئریدی‌یینی ده بیلمیردی …
و گونلرین بیر گونو اسکندر سنگرده، ائله اوتوردوغو یئرده‌جه یوخولامیشدی، توفنگی ده قوجاغیندا، بیردن یوخودا همین شکیل چکیلن یئری گؤردو.
اوردا، اوتاغین اورتاسیندا یئکه بیر شکیل واردی، او شکیلده بیر بئشیک چکمیشدیلر، بئشیکده ده بیر اوشاق. اوشاغین چینی‌نین اوستونده باشی یوخ ایدی، دئشیک واردی.
و قاپی آچیلیردی، اسکندرین آروادی قوجاغیندا اوشاق گیریردی ایچه‌ری، کئچیردی شکیلین دالینا، قوجاغینداکی اوشاغین باشینی شکیلده‌کی اوشاغین چینی‌نین اوستونده‌کی دئشیکدن چیخاریردی، اسکندر باخیردی، دئییردی:
- یوخ، بو دئییل!..
آروادی گئدیردی، قوجاغیندا آیری اوشاق، تَه‌زه‌دن گلیردی.
بئله- بئله، آروادی نئچه یول گئتدی- گلدی، آمما او اوشاقلارین هئچ بیریسی‌نین صیفتی اسکندرین اوره‌یینه یاتمادی.
آخیردا اسکندرین ده، شکیل چکه‌نین ده اومیدی کسیلمیشدی کی، قاپی‌نین دالیندان آغلاماق سسی گلدی. سونرا قاپی آچیلدی، اسکندرین آروادی، قوجاغیندا بیر اوشاق، گیردی ایچه‌ری.
اوشاق آغلاییب اؤزونو اؤلدوروردو.
اسکندرین آروادی کئچدی شکلین دالینا، آغلایان اوشاغین باشینی گوج- بَلاینان بیر تَه‌هر شکیلده‌کی دئشیکدن چیخارتدی. او اوشاغین صیفتینی گؤرن کیمی اسکندرین قانی قاینادی. اوشاغین آغزی- بورنو، گؤزو- قاشی عینن اسکندرینکی‌یدی. حتّا آغزی‌نین اوستونده، بورنونون آلتیندا عینن اونونکو کیمی بیر قالین، جود بیغی دا واردی.
اسکندر لذّت‌نن بیغینی تومارلادی و شکیل چکنه دئدی:
- چک!
آنجاق شکیل چکن او بیغلی اوشاغین شکلینی چکه بیلمه‌دی. چونکی بیردن ائله بیل یئر ترپندی. اسکندر یوخودان دیک آتیلیب گؤردو کی، وور چاتلاسیندی. اسکندرگیلین اوستونه دوشمن تانکلاری گلیردی، دوشمن سالداتلاری یویوروردو.
اسکندر توفنگی قالدیردی اوزونه، ائله بیر دوشمن سالداتینی سئچیب نیشان آلماق ایسته‌ییردی کی، مؤجوزه باش وئردی. اسکندر توفنگی توشلاییب سول گؤزونو قییان کیمی توفنگین لوله‌سی‌ینن او سالداتین آراسیندا بیر بئشیک پیدا اولدو. بئشیکده بیر اوشاق دیم‌دیک دایانیب اللرینی اوزاتمیشدی اسکندره ساری، آغلاییب اؤزونو اؤلدوروردو.
اسکندر سَکسَه‌نیب سول گؤزونو آچدی، بئشیک ده یوخ اولدو، بئشیکده‌کی اوشاق دا.
اسکندر اوچ دفه «لعنت شیطانا» دئدی، اوچ دفه بؤیرونو چیمدیکله‌دی و اسکندر بونلاری ائلَه‌یه‌َنه‌جن همین دوشمن سالداتینی ووروب آشیرتدیلار.
اسکندر توفنگی قالدیردی اوزونه، بیر آیریسینی نیشان آلدی. آنجاق سول گؤزونو قییان کیمی یئنه همین بئشیک پیدا اولدو، همین اوشاق دا ایچینده.
اسکندر یئنه سول گؤزونو آچدی و باشا دوشدو کی، بئله گئتسه بو بئشیکده‌کی اوشاقدان یاخاسینی قورتارا بیلمَیه‌جک.
بیردن آغلینا نه گلدیسه، توفنگی اوستلرینه گلن دوشمن تانکلاریندان بیرینه توشلادی و سول گؤزونو قییان کیمی یئنه همین بئشیک گلیب دوردو توفنگین لوله‌سی‌ینن او تانکین آراسیندا، ایچینده ده همین اوشاق.
اسکندر باشلادی گؤزله‌مَیه.
تانک گلدی، یاخینلاشدی، ائله ایندیجه او بئشی‌یی باستالاییب کئچه‌جکدی کی، اسکندر دؤزمه‌دی، سنگردن باییرا آتیلدی، چیغیرا- چیغیرا تانکین اوستونه جومدو.
دای سونراسیندان اسکندرین خبری اولمادی. بیر ده گؤزونو آچیب گؤردو کی، قوسپیتالدادی، باشی ساریقلی اوزانیب.
او قوسپیتالدا یارالی چوخ ایدی. هر گون داوا- درماندان ساوایی هره‌سینه بیر پارچا شاکالاد وئریردیلر؛ یئسینلر، قانا گلسینلر. چونکی بو یارالیلار چوخلو قان ایتیرمیشدیلر. ساغالاندان سونرا دا، یئنه جَبهَه‌یه قاییتمالی‌یدیلار، یئنه ووروشوب چوخلو قان آخیتمالی‌یدیلار؛ هم دوشمنین، هم ده، اؤزلری‌نین قانینی.
اسکندرین باشی‌نین یاراسی تئز ساغالدی، هئچ بالاجا چاپیغی دا قالمادی. آمما حکیم‌لر ها اَللشسه‌لر ده، باشی‌نین آغریسی گئتمه‌دی کی، گئتمه‌دی. بو آغری‌نان ته‌زه‌دن دوشمن اوستونه گئتمک موشکول مسله‌یدی. اودور کی، اسکندره آخیرینجی دفه بیر پارچا شاکالاد وئردیلر، اوسته‌لیک اونا مؤهورلی بیر کاغیذ دا وئریب دئدیلر کی:
- بو موحاربه‌ینن سنینکی قورتاردی. گئت ائوه، آرواد- اوشاغین یانینا…
اسکندر او کاغیذی دا، شاکالادی دا قویوب جیبینه، قوسپیتالدان چیخیب یولا دوشدو، گاه قاطارنان، گاه ماشین‌نان، گاه پیادا نئچه کنددن، شهردن کئچه- کئچه آخیر کی گلیب دوغما کنده گئدن یولا یئتیشدی.
… گونون ائله واختی‌یدی کی، نه گئجه‌یدی، نه سحر؛ اولدوزلار باتمیشدیلار، آی هله باتمامیشدی، گؤیون بیر طرفینده دایانیب دوروردو.
گؤیون او بیری طرفی بوم‌بوش ایدی.
یول دا بوم‌بوش ایدی.
اسکندر بو بوم‌بوش یولون قیراغی‌ینان، اوتلارین آراسی‌ینان گئدیردی، گئده- گئده گؤیده‌کی آیا باخیردی و آز قالمیشدی کی، آغاپ‌پاق، یئپ‌یئکه بیر گؤبه‌له‌یی تاپدالاسین. اسکندر آیاغینی هاوادا ساخلادی، یوخاریدان آشاغی باشلادی گؤبه‌له‌یی سوزمه‌یه.
بو گؤبه‌لک گؤبه‌لکدن چوخ دووشانا اوخشاییردی، تکجه قولاقلاری چاتمیردی.
بلکه ائله قولاقلاری دا چاتیردی، بلکه ائله دووشان ایدی، قولاقلارینی باشینا چکیب یاتمیشدی.
اسکندر آشاغی اَییلدی:
- سن دووشانسان، یا گؤبه‌لک؟- دئدی.
دووشان گؤبه‌لک کیمی سوسوردو.
اسکندر آیاغینی بیر آز دا یوخاری قالدیردی و او گؤبه‌له‌یین دوز قولاغی‌نین دیبینده تَپی‌یینی یئره چیرپدی.
گؤبه‌لک دووشان کیمی گؤتورولدو.
او دووشان بو چمنلیکده یاتان بوتون مخلوقاتین یوخوسونا حارام قاتا- قاتا قاچیردی.
او کَپنه‌یی یوخودان ائله‌ین ده او دووشان اولدو.
کپنک دووشانین لاپ آیاغی‌نین آلتیندان قاناد چالا- چالا قالخدی، او یانا اوچدو، بو یانا اوچدو و هاوادا چاشیب قالدی.
آی دا باتمیشدی، آلاتورانلیغ‌ایدی.
هر شئی- اوتلار، چیچکلر آلاتوران رنگینده‌یدی، اصلینده رنگ‌سیز ایدی. کپنه‌یی ده بو رنگ‌سیزلیک چاشباش ائله‌میشدی.
آنجاق گؤیون او بیری طرفی گئت- گئده قیزاریردی، سونرا گونش گؤروندو. اسکندر باشینی قالدیریب گونشه باخدی و گؤزو قاماشمادی. چونکی او گونشین ایشیغی هله یئره گلیب چاتمامیشدی. آنجاق او ایشیق گونشدن آیریلمیشدی، گؤی‌نن باشی‌آشاغی گلیردی.
کپنک ده گونشی گؤروب قانادلارینی چالا- چالا یوخاری قالخدی. یوخاریدا، یئردن بیر خئیلک هوندورده گونشین ایشیغی کپنه‌یی هاخلادی و کپنک مست اولدو، بیر آن هاوادا قورویوب قالدی، قانادلاری ترپنمه‌دی. سونرا ائله او جور، او ایشیغین اوجوندا آشاغی یئنمه‌یه باشلادی.
آنجاق او ایشیق کپنه‌یی اؤتوب کئچدی. اسکندرین گؤزلرینه دولدو و اسکندر گؤزلرینی یومدو.
اسکندر گؤزلرینی آچاندا گونشین ایشیغی یئره چاتمیشدی. هر شئی اؤز رنگینده‌یدی، چیچکلر قیرمیزی …
بایاقکی آلابزک کپنک ده او رنگلرین اوستونده آتیلیب دوشوردو، اؤزویچون کئف ائله‌ییردی.
اسکندر ده دوشموشدو کپنه‌یین دالینجا، ساغینا- سولونا کئچیردی:
- بیر شئی گؤستر، آی آللاهین گؤزل مخلوقو!.. – دئییردی،- بیر اوت گؤستر، چیچک گؤستر. نه‌یه قونسان منیمدی، عهد ائله‌ییرم، بیر شئی گؤستر گؤتوروم آپاریم بالاما، دئییم کپنک خالان گؤندردی…
کپنک اوچوردو، دولانیردی، آمما هئچ نه‌یه قونموردو، هئچ نه‌یی گؤسترمیردی.
ائله‌جه اوچا- اوچا او کپنک اسکندری چمنلیکدن چیخارتدی، یاماجلا اوزو آشاغی دوشورتدو، چایین قیراغینا گتیردی.
… او تیسباغا چایین ساحیله یاخین، دایاز یئرینده، یئکه بیر داشین اوستونه سریلمیشدی، ائنسیز، یومشاق باشینی ائنلی، برک چاناغی‌نین آلتیندان چیخاریب اؤزونو گونه وئریردی.
کپنک اوچا- اوچا گئدیب دوز او تیسباغانین باشی‌نین اوستونده هرلنمه‌یه باشلادی، دئیه‌سن بربزکلی چاناغیندان خوشو گلمیشدی، قونماق ایسته‌ییردی.
اسکندر چایین قیراغیندا دایانمیشدی، کپنه‌یه یالواریردی:
- قونما، – دئییردی، – آی آللاهین گؤزل مخلوقو!.. موندارلاما عهدیمی… او تیسباغانی هانسی اوشاغین یانینا آپارماق اولار؟!..
اؤزو دئییردی، اؤزو ائشیدیردی. کپنک کمالِ سلیقه‌ینن تیسباغانین اوستونه قونماغا حاضیرلاشیردی.
اسکندر کپنکدن اومیدینی کسدی، اوزونو توتدو تیسباغایا:
- اینصافین اولسون، – دئدی، – منی اوغول- اوشاق یانیندا بی‌آبیر ائله‌مه!.. یئری گئت، نه تاپمیسان او داشین اوستونده آخی؟!.. گول کیمی چایی قویموسان اوردا.. – اَییلیب الینی سویا ووردو، – سویا باخدی.. – دئدی، – به- به- به!..
یوخ، بالام، دئیه‌سن او تیسباغانین دا ترپنمک فیکری یوخ ایدی.
اسکندر یئردن بیر خیرداجا داش گؤتوروب او تیسباغایا توللادی؛ اؤزو ده، توشلامادی، ائله- بئله توللادی کی، بلکه قورخوب گئده.
و تیسباغا سریلدی‌یی او یئکه داشین اوستوندن سوروشدو، دوشدو سویون ایچینه. آنجاق کپنک یئنه او داشدان اوزاقلاشمادی، اوچوردو، هرله‌نیردی، او داشین باشینا دولانیردی.
بیردن اسکندرین اوره‌یینه نه‌سه بیر پیس شئی دامدی، اؤزوندن ایختیارسیز سویا گیردی، گئتدی، گئتدی، سو دیزینه‌جن قالخدی، ساپوقلارینا[۶] دولدو، قورشاغینا چیخدی و اسکندر او داشا گلیب چاتدی.
داشین اوستونه قان تؤکولموشدو.
او تیسباغا دا داشین بؤیرونده، چایین دیبینده دالی‌قاتلی دوشوب قالمیشدی.
اسکندر او تیسباغانین پارچالانان باشینی، چاناقنان اؤرتولن یئکه، یؤندمسیز بدنینی گؤردو. اسکندر ائشیتمیشدی کی، تیسباغالار یوز ایل، ایکی یوز ایل یاشاییر. بلکه بو تیسباغانین دا یوز یاشی واردی و یوز ایلدی کی، بو تیسباغانین یئکه، یؤندمسیز بدنی او ایری، آغیر چاناغی اؤز اوستونده گزدیریردی، او چاناغین هاوایی حامباللیغینی ائله‌ییردی. آمما بو گونشلی گونده او چاناق بو تیسباغانین بالاجا، ائنسیز، یومشاق باشینی خیرداجا بیر داشدان قورویا بیلمه‌دی.
بیردن اسکندرین بو ایری، آغیر چاناغا آجیغی توتدو، آز قالدی کی بیر تپیک ایلیشدیرسین، آنجاق اوزونو چئویردی و چیخیب گئتدی.
اسکندر پرت اولموشدو، چیرتما وورسان قانی چیخاردی، هئچ بیلمیردی کی، نئجه یئریییر. و دئیه‌سن هئچ سویون ایچی‌ینن یئریدی‌یینی ده بیلمیردی …
***
… اسکندر چایین قیراغینداکی دَییرماناجان ائله یئریدی.
دَییرمانین قاباغیندا بیر آرابا دایانمیشدی، آرابایا بیر جوت اؤکوز قوشولموشدو. آرابانین ایچینده چووال تایلاری واردی، بؤیرونده ده آداملار؛ بیری باشی‌پاپاقلی‌یدی، اوچو باشی‌یایلیقلی.
باشی‌پاپاقلی دَییرمانچی‌یدی، اسکندره اوزاق قوهوملوغو چاتیردی.
باشی‌یایلیقلیلاردان بیری گوللو آروادی‌یدی.
بو همین گوللو آروادی‌یدی کی، داعوادان اون- اون بئش ایل قاباق اؤز دوغماجا اَرینی قولچوماق چیخاردیب توتدورموشدو. او واختاجان بو کندده هئچ کسین گوللو آروادی گؤرمه‌یه گؤزو یوخ ایدی، چونکی او جور عزازیل آدام‌نان بیر یاستیغا باش قویوردو. آمما ارینی توتدوراندان سونرا گوللو آرواد لاپ جاماعاتین گؤزوندن دوشدو، چونکی او کیشی نه قدر عزازیل آدام اولسا دا، هر حالدا گوللو آروادین اری‌یدی، اوننان بیر یاستیغا باش قویموشدو …
باشی‌یایلیقلیلارین او بیریسی نیسه باجی‌یدی.
نیسه باجی بیر اوجابوی، اینجه‌بئل گلین‌ایدی. آنجاق ایندی بئلی‌نین اینجه‌لی‌یی قالمامیشدی، چونکی حامیله‌یدی. داعوانین بو وورهاوور واختی حامیله اولماق بیر آز قلیظ حاقّ- حساب ساییلسا دا، مسله بوندایدی کی، نیسه باجی تؤره ممّدین آروادی‌یدی، تؤره ممّدی ده داعوایا آپارمامیشدیلار، چونکی بویو چاتمیردی.
اصلینه قالسا، داعوادان قاباق نیسه باجی تؤره ممّدی هئچ آدام سایمیردی. آنجاق تؤره ممّد او واخت دا اونون دردیندن دلی- دیوانه‌یدی. جاماعاتین دا تؤره ممّده یازیغی گلیردی، چونکی بیلیردیلر کی، بو سئودا باش توتان ایش دئییل. آمما بو کندین جاوانلاری هامیسی داعوایا گئدندن سونرا، گونلرین بیر گونو نیسه باجی چؤلده اونا نئجه باخدیسا، تؤره ممّد ائله همین آخشام نیسه باجی‌گیله ائلچی گؤندردی، بیر آی سونرا دا توی ائله‌ییب نیسه باجینی آپاردی ائوینه.
او گوندن تؤره ممّدین چیچه‌یی چیرتدادی، آمما بیر شئیی باشا دوشه بیلمه‌دی کی، داعوادان قاباق نیسه باجی‌نین دردیندن دلی- دیوانه اولاندا بو جاماعاتین اونا نییه یازیغی گلیردی؟ و ایندی نیسه باجینی ائوینه آپاریب اؤزونه آرواد ائله‌یندن سونرا بو جاماعاتین اوندان نییه زهله‌سی گئتمه‌یه باشلادی؟!..
باشی‌یایلیقلیلارین اوچونجوسونو اسکندر اوّل تانیمادی. چونکی اسکندر داعوایا گئدنده او قیز بیر بورنوفیرتیقلی اوشاق ایدی؛ آیاق‌یالین، باشی‌آچیق، کندین ایچینده او یان- بو یانا قاچیردی. ایندی بؤیویوب یئتیشمیشدی. دوغرودان، آیاقلاری یئنه یالین‌یدی، آمما باشیندا بیر تَپ‌تَه‌زه، گوللو یایلیق واردی. بورنو دا کی، ماشاللا، تپ‌تمیز ایدی.
اسکندری گؤرن کیمی هامیسی‌نین گؤزو برلدی، آغیزلارینی آییریب اونا باخا- باخا قالدیلار.
اسکندر ده اؤزونو ایتیردی، بیر یوخاریدان آشاغی اؤزونه باخدی، گؤردو کی، قورشاغاجان سویون ایچینده دایانیب و لاپ چاشدی.
یاواش- یاواش سودان چیخدی، ائله آیاغی قورویا دَین کیمی اوّلجه دَییرمانچی اؤزونه گلدی، جوموب اسکندرین بوینونو قوجاقلادی:
- خوش گلمیسن! – دئدی.
دَییرمانچی بوراخان کیمی اسکندر کئچدی گوللو آروادین چنگینه. گوللو آرواد اسکندری باغرینا باسیب مارچامارچ اؤپدو.
اسکندر گوللو آروادین چنگیندن قورتاراندان سونرا همین باشی‌یایلیقلی، آیاغی‌یالین قیز باشینداکی یایلیغی دوزلده- دوزلده، یالین آیاقلارینی بیر- بیری‌نین دالیندا گیزلده- گیزلده اسکندره یاخینلاشدی، نازلانا- نازلانا اَل وئریب گؤروشدو.
نیسه باجی بیر آز لنگیدی، بارماقلارینی اوووشدوردو، سونرا باشینی ترپه‌دیب اسکندره سالام وئردی.
اسکندر ده باشی‌یلا اونون سالامینی آلدی و نیسه باجی‌نین بؤیویوب یومرولانان قارنینی گؤرنده کئفی کؤکلدی، یادینا دوشدو کی، بیر آزدان اوغلونو گؤره‌جک، اوزونو توتدو نیسه باجی‌یا:
- بیزیم اوشاق نئجه‌دی؟ – دئدی.
او یایلیقلی قیز پیققیلدادی.
نیسه باجی اوتانیب باشینی آشاغی سالدی، جاواب وئرمه‌دی.
اسکندر بو دفه اوزونو گوللو آروادا چئویردی:
- بیزیم اوشاق نئجه‌دی؟..
گوللو آرواد:
- آی اسکندر، بیر حؤوصلن اولسون!.. – دئدی، گلمیسن، گئدرسن، اوشاغی دا گؤررسن. هله بیر دئه گؤرک فرونتدا[۷] ایشلر نئجه‌دی، نه عجب سنی بئله بوراخیبلار، یوخسا داعوا قورتاریب؟!
گوللو آرواد بونلارین هامیسینی بیرنفسه دئدی.
گوللو آرواد بونلاری دئینده اسکندر هئچ کسه باخمیردی، اَییلمیشدی، ساپوقلارینی چیخاریردی. چونکی ساپوقلاری‌نین ایچی سوی‌نان دولویدو و او سو اسکندرین بارماقلارینی اوشودوردو.
ائله ساپوقلارینی چیخارا- چیخارا:
- بیلمیرم، – دئدی، – داعوادی دا … بلکه قورتاریب، بلکه یوخ …
اسکندر بونو دئینده گوللو آرواد سَکسَندی، سونرا گؤزلرینی زیلله‌دی دَییرمانچی‌نین گؤزلرینه، سیرلی- سیرلی باشینی ترپتدی.
گوللو آروادین بئله سیرلی- سیرلی باشینی ترپتمه‌یینده نه‌سه چوخ پیس بیر شئی واردی، همین پیس شئیی نیسه باجی دَییرمانچیدان اوّل حیسّ ائله‌دی و رنگی آغاردی.
سونرا همین پیس شئیی دَییرمانچی دا حیسّ ائله‌دی، اوز- گؤزونو بوزوشدوروب باشینی بولادی، یعنی کی، یوخ، اولا بیلمز!
آمما او یایلیقلی قیز حله هئچ نه حیسّ ائله‌میردی، ائله یایلیغینی قوردالایا- قوردالایا باخیردی.
اسکندر ساپوقلارینی چیخارتدی، سویونو بوشالتدی، گونون آلتیندا قویدو کی، قوروسون.
سونرا جوراب یئرینه آیاقلارینا دولادیغی پاتاوالاری آچدی، سویونو سیخدی، هره‌سینی بیر اؤکوزون بئلینه سردی. سونرا آیاق‌یالین گلیب دوردو ساپوقلارین یانیندا، اوزونو گوللو آروادا توتوب یئنه سوروشدو:
- بیزیم اوشاق نئجه‌دی؟..
گوللو آرواد یئنه باشلادی کی:
- آی اسکندر، بیر حؤوصلن اولسون، اوشاقدی دا …
آنجاق بو دفه سؤزونون دالینی گتیره بیلمه‌دی، چونکی بیردن اسکندری گولمک توتدو:
- آی آرواد، – دئدی، – نه حؤوصله- حؤوصله دئییب دورموسان، حؤوصلم نه گزیر؟! بو بویدا یولو کیمدن اؤترو ووروب گلمیشم؟ اوشاقدان اؤترو! یوخسا منیم بو وَدَه بوردا نه اؤلوموم واردی؟!..
گوللو آرواد یئنه سکسندی، یئنه دَییرمانچی‌یا باخدی، آنجاق دَییرمانچی گؤزونو قاچیرتدی، باشلادی اؤکوزلره باخماغا.
و گوللو آرواد گویا ظارافات‌نان، گوله- گوله:
- آی اسکندر، – دئدی، – نه چوخ اوشاق- اوشاق دئییرسن، بیردن اوشاغین عشقی گوج ائله‌یَر، فرونتو قویوب قاچارسان ها؟
نیسه باجی بایاقدان گؤزونو آیاغی‌نین آلتینا زیلله‌میشدی، باشینی قالدیرماغا قورخوردو، آنجاق بونو ائشیدنده باشینی قالدیریب گوللو آروادا باخدی، گؤردو کی، گوللو آرواد هئچ ظارافات ائلَیَنه اوخشامیر و یازیغین لاپ ماتی- قوتو قورودو.
گوللو آرواد بو دفه گوله- گوله سوروشدو:
- بورا باخ، آی اسکندر!.. – دئدی، – داکومئنت[۸]دن- زاددان بیر شئیین وار؟!..
اسکندر گوله- گوله:
- وار، – دئدی، – آی آرواد!.. او دا وار!..
الینی سالدی جیبینه، بیر آز قوردالادی، آنجاق ندنسه هئچ نه چیخارتمادی، ائله او جور، الی جیبینده قورویوب قالدی …
نیسه باجی دا اورکلنمیشدی، باشینی قالدیریب باخیردی، هامی‌نین گؤزو اسکندرین جیبینده‌یدی.
… و اسکندر یاواش- یاواش الینی جیبیندن چیخارتدی، اووجوندا ال بویدا بیر کاغیذ واردی، آنجاق کاغیذ اولدوغو دا بیلینمیردی، ایسلانیب یام‌یاش اولموشدو، خشیله دؤنموشدو، اوستونه ده نه بولاشمیشدیسا قاپ‌قارایدی و بو دقیقه اسکندرین اووجوندان دا، شالواری‌نین جیبیندن ده قاپ‌قارا دامجیلار سوزولوردو.
اسکندر ده، اووجونداکینا باخا- باخا مات- موعطّل دایانمیشدی، اؤزو ده دای گولموردو.
گوللو آرواد گؤردو اسکندردن بیر حرکت یوخدو، بوینونو اوزادیب دیقّت‌نن اونون اووجونداکینا باخدی، آمما دئیه‌سن گؤردویوندن آغلی بیر شئی کسمه‌دی. اوزونو توتدو دَییرمانچی‌یا:
- گل گؤر بونون اووجونداکی نه‌دیر؟ – دئدی.
دَییرمانچی گلدی، اِهمالجا بارماغی‌ینان اسکندرین اووجونداکیندان بیر آز سیویریب یالادی و یئره بیر تیکه کاغیذ قیرینتیسی توپوردو … ائله‌جه، کاغیذ قیرینتی‌لارینی یئره توپوره- توپوره دَییرمانچی اسکندرین اووجونداکینی تامام سیویریب یالادی، سونرا گوللو آروادا ساری دؤنوب آغزینی مارچیلدادا- مارچیلدادا:
- شاقالاتدی … – دئدی.
ائله دئدی کی، گویا بوتون مسله اسکندرین اووجونداکی‌نین شاکالاد اولوب- اولماماغیندایدی و بونون شاکالاد اولماغی‌ینان دا هر شئی دوزه‌لیردی.
گوللو آرواد ترس- ترس دَییرمانچی‌یا باخدی، سونرا اوزونو توتدو اسکندره:
- شاکالاتی گؤردوک، – دئدی، – آغزین شیرین اولسون … داکومئنتی گؤستر!..
اسکندر قوپ‌قورو قورویوب قالمیشدی، گاه دَییرمانچی‌نین مارچیلدایان آغزینا باخیردی، گاه یئرده‌کی کاغیذ قیرینتی‌لارینا باخیردی:
- داکومئنتیم یوخدو … – دئدی.
نیسه باجی دیکسینیب باشینی قالدیردی، اسکندره باخیب یئرینده بوزوشدو.
گوللو آرواد دا دیکسیندی:
- نئجه یانی یوخدو؟! – دئدی.
اسکندر:
- واری‌یدی … – دئدی، – آمما ایندی یوخدو …
و دَییرمانچی‌نین آغزینا باخیب کئی- کئی گولومسوندو.
دَییرمانچی دا چاشمیشدی، آغزینی مارچیلداتمیردی، گؤزلرینی دؤیوردو.
او یایلیقلی قیز دا دئیه‌سن نه‌سه باشا دوشموشدو، داها باشینداکی یایلیغی قوردالامیردی، یالین آیاقلارینی گیزلتمک ده یادیندان چیخمیشدی.
گوللو آرواد بیردن الینی آتیب اسکندرین یاخاسیندان یاپیشدی، ائله دارتدی کی، یاخاسی جیریلدی. قیشقیرا- قیشقیرا:
- باشیمیزی شاقالات‌نان آلدادیرسان؟! – دئدی، – قاچمیسان، کؤپَی‌اوغلو؟!..
نیسه باجی هؤنکوروب آغلادی و نیسه باجی آغلایان کیمی اولوب- قالان شکّ- شوبهه ده داغیلدی، هامی ایناندی کی، اسکندر قاچیب. دَییرمانچی یویوروب اسکندرین قوللاریندان مؤحکم- مؤحکم یاپیشدی، ائله بیل قورخوردو کی، گوللو آروادین الیندن چیخار.
گوللو آرواد او یایلیقلی قیزین اوستونه قیشقیردی:
- کندیر گتیر!..
قیز یویوروب دَییرمانا گیردی، او دقیقه ده، الینده اوزون بیر کندیر، قاییدیب گلدی.
کندیری گؤرنده اسکندر قولونو دارتدی، آنجاق دَییرمانچی بوراخمادی، لاپ مؤحکم یاپیشدی.
گوللو آرواد کندیرله اسکندرین قوللارینی ساریدی و قوللاری ساریناندان سونرا اسکندر بیر قوللارینا باخدی، بیر ساپوقلارینا:
- یاخشی، بس ساپوقلاری نئجه گئیه‌جم؟ – دئدی.
اؤزو ده ائله دئدی کی، ائله بیل ظارافات ائله‌ییردی.
گوللو آروادین حیرصی تَپه‌سینه ووردو، اسکندرین تپه‌سینه بیر قاپاز ایلیشدیردی:
- ساپوقسوز دا کئچینرسن، – دئدی، – جاماعات فرونتدا قانین تؤکور، بو قویوب قاچیب، نه‌دی- نه‌دی، بیر بورنوفیرتیخلی اوغلو اولوب!
گوللو آروادین حیرصی قاپازنان سویومادی، جوموب اسکندرین سردی‌یی پاتاوالاری اؤکوزلرین بئلیندن گؤتوروب یومرولاییب چایا توللادی.
سونرا قاییتدی کی، ساپوقلاری دا گؤتوروب چایا توللاسین، آنجاق دَییرمانچی اوندان قاباق ساپوقلارین اوستونو کسدیردی، ساغ الی‌نین یئکه پنجه‌سی‌ینن ساپوقلارین ایکیسی‌نین ده بوغازیندان یاپیشدی، قولایلانیب گوجو گلدیکجه اوزاغا توللادی. آنجاق چایا توللامادی.
سونرا گوللو آروادا باخیب یالتاق- یالتاق گؤزلرینی دؤیدو:
- بس ایندی نئینییَک؟
گوللو آرواد:
- اؤکوزلری ترپت، – دئدی، – بو کؤپی‌اوغلونو آپاراق کنده!
دَییرمانچی ساپوقلاری توللادیغی طرفه بویلانیب سوروشدو کی:
- بس دَییرمان نئجه اولسون؟
گوللو آرواد دا او طرفه باخیب، حیرصلی- حیرصلی:
- دَییرمانی یئمزلر! – دئدی.
و دَییرمانچی او دقیقه گؤزلرینی او طرفدن چکدی، ال- آیاغا دوشدو:
- بو ساعات … بو ساعات …
دَییرمانین قاپیسینی قیفیللادی، دهنه‌نین سویونو سوودو، دَییرمانا گلن آرخین آغزینی آیری سمته چئویردی و سو آزالدیقجا آرخداکی بالیقلارین نئجه چاخناشماغینا تاماشا ائله‌دی:
… او بالیقلار سویون آزالدیغینی گؤروب تله‌سه- تله‌سه اوزویوخاری، آخان سویون ترسینه اوزوردولر، اوزه- اوزه گئدیب یئنه چایا یئتیشمک ایسته‌ییردیلر، یئنه سویون بوللوغونا دوشمک ایسته‌ییردیلر. آنجاق چایین یولو کسیلمیشدی، یوخاریدا سو دا قورتارمیشدی، آرخین دیبی گؤرونوردو. بالیقلار ته‌زه‌دن گئری دؤندولر، آخیب گئدن سویون دالینجا جوموردولار، هئچ اولماسا او سویو هاخلاماق ایسته‌ییردیلر، هاخلایا بیلمه‌دیلر. سو آخیب گئدیردی، بالیقلار چابالایا- چابالایا اؤزلرینی آرخین دیبینده‌کی چالا- چوخورا سالیردیلار، چونکی او چالا- چوخوردا هئچ اولماسا بیر آزجا سو واردی.
دَییرمانچی آرخین قیراغیندا دایانمیشدی، آرخین دیبینده سوسوزلوقدان بوغولا- بوغولا آغزینی آچیب- یومان بالیقلارا باخیردی، بورنونون آلتیندا نه‌سه میزیلدانیردی، بلکه ده ائله او بالیقلاری ساییردی.
گوللو آرواد دَییرمانچی‌یا قیشقیردی کی:
- نه‌یه باخیرسان اوردا؟ نییه گلمیرسن؟!..
و دَییرمانچی تئز اوزونو دؤندردی، بو دفه آرخین قیراغینداکی آغاجلارا باخا- باخا بیر آز او طرف- بو طرفه هَرلندی، گویا اؤکوزلری وورماقچین چوبوق قیرماق ایسته‌ییردی.
بایاق توللادیغی ساپوقلار او آغاجلاردان بیری‌نین بؤیرونه دوشموشدو.
دَییرمانچی چوبوق آختارا- آختارا، گویا اؤزوندن خبرسیز گئدیب دوز او آغاجین آلتینا چیخدی، او آغاجدان بیر بوداق قیردی و همین بوداغی قیراندا گویا اؤزوندن خبرسیز ساپوقلاری آیاغی‌یلا ووروب آغاجین دالینا ایتَه‌له‌دی …
دَییرمانین قاباغیندا بیر آرابا دایانمیشدی، آرابایا بیر جوت اؤکوز قوشولموشدو. آرابانین ایچینده چووال تایلاری واردی، بؤیرونده ده آداملار؛ بیری باشی‌پاپاقلی‌یدی، اوچو باشی‌یایلیقلی.
باشی‌پاپاقلی دَییرمانچی‌یدی، اسکندره اوزاق قوهوملوغو چاتیردی.
باشی‌یایلیقلیلاردان بیری گوللو آروادی‌یدی.
بو همین گوللو آروادی‌یدی کی، داعوادان اون- اون بئش ایل قاباق اؤز دوغماجا اَرینی قولچوماق چیخاردیب توتدورموشدو. او واختاجان بو کندده هئچ کسین گوللو آروادی گؤرمه‌یه گؤزو یوخ ایدی، چونکی او جور عزازیل آدام‌نان بیر یاستیغا باش قویوردو. آمما ارینی توتدوراندان سونرا گوللو آرواد لاپ جاماعاتین گؤزوندن دوشدو، چونکی او کیشی نه قدر عزازیل آدام اولسا دا، هر حالدا گوللو آروادین اری‌یدی، اوننان بیر یاستیغا باش قویموشدو …
باشی‌یایلیقلیلارین او بیریسی نیسه باجی‌یدی.
نیسه باجی بیر اوجابوی، اینجه‌بئل گلین‌ایدی. آنجاق ایندی بئلی‌نین اینجه‌لی‌یی قالمامیشدی، چونکی حامیله‌یدی. داعوانین بو وورهاوور واختی حامیله اولماق بیر آز قلیظ حاقّ- حساب ساییلسا دا، مسله بوندایدی کی، نیسه باجی تؤره ممّدین آروادی‌یدی، تؤره ممّدی ده داعوایا آپارمامیشدیلار، چونکی بویو چاتمیردی.
اصلینه قالسا، داعوادان قاباق نیسه باجی تؤره ممّدی هئچ آدام سایمیردی. آنجاق تؤره ممّد او واخت دا اونون دردیندن دلی- دیوانه‌یدی. جاماعاتین دا تؤره ممّده یازیغی گلیردی، چونکی بیلیردیلر کی، بو سئودا باش توتان ایش دئییل. آمما بو کندین جاوانلاری هامیسی داعوایا گئدندن سونرا، گونلرین بیر گونو نیسه باجی چؤلده اونا نئجه باخدیسا، تؤره ممّد ائله همین آخشام نیسه باجی‌گیله ائلچی گؤندردی، بیر آی سونرا دا توی ائله‌ییب نیسه باجینی آپاردی ائوینه.
او گوندن تؤره ممّدین چیچه‌یی چیرتدادی، آمما بیر شئیی باشا دوشه بیلمه‌دی کی، داعوادان قاباق نیسه باجی‌نین دردیندن دلی- دیوانه اولاندا بو جاماعاتین اونا نییه یازیغی گلیردی؟ و ایندی نیسه باجینی ائوینه آپاریب اؤزونه آرواد ائله‌یندن سونرا بو جاماعاتین اوندان نییه زهله‌سی گئتمه‌یه باشلادی؟!..
باشی‌یایلیقلیلارین اوچونجوسونو اسکندر اوّل تانیمادی. چونکی اسکندر داعوایا گئدنده او قیز بیر بورنوفیرتیقلی اوشاق ایدی؛ آیاق‌یالین، باشی‌آچیق، کندین ایچینده او یان- بو یانا قاچیردی. ایندی بؤیویوب یئتیشمیشدی. دوغرودان، آیاقلاری یئنه یالین‌یدی، آمما باشیندا بیر تَپ‌تَه‌زه، گوللو یایلیق واردی. بورنو دا کی، ماشاللا، تپ‌تمیز ایدی.
اسکندری گؤرن کیمی هامیسی‌نین گؤزو برلدی، آغیزلارینی آییریب اونا باخا- باخا قالدیلار.
اسکندر ده اؤزونو ایتیردی، بیر یوخاریدان آشاغی اؤزونه باخدی، گؤردو کی، قورشاغاجان سویون ایچینده دایانیب و لاپ چاشدی.
یاواش- یاواش سودان چیخدی، ائله آیاغی قورویا دَین کیمی اوّلجه دَییرمانچی اؤزونه گلدی، جوموب اسکندرین بوینونو قوجاقلادی:
- خوش گلمیسن! – دئدی.
دَییرمانچی بوراخان کیمی اسکندر کئچدی گوللو آروادین چنگینه. گوللو آرواد اسکندری باغرینا باسیب مارچامارچ اؤپدو.
اسکندر گوللو آروادین چنگیندن قورتاراندان سونرا همین باشی‌یایلیقلی، آیاغی‌یالین قیز باشینداکی یایلیغی دوزلده- دوزلده، یالین آیاقلارینی بیر- بیری‌نین دالیندا گیزلده- گیزلده اسکندره یاخینلاشدی، نازلانا- نازلانا اَل وئریب گؤروشدو.
نیسه باجی بیر آز لنگیدی، بارماقلارینی اوووشدوردو، سونرا باشینی ترپه‌دیب اسکندره سالام وئردی.
اسکندر ده باشی‌یلا اونون سالامینی آلدی و نیسه باجی‌نین بؤیویوب یومرولانان قارنینی گؤرنده کئفی کؤکلدی، یادینا دوشدو کی، بیر آزدان اوغلونو گؤره‌جک، اوزونو توتدو نیسه باجی‌یا:
- بیزیم اوشاق نئجه‌دی؟ – دئدی.
او یایلیقلی قیز پیققیلدادی.
نیسه باجی اوتانیب باشینی آشاغی سالدی، جاواب وئرمه‌دی.
اسکندر بو دفه اوزونو گوللو آروادا چئویردی:
- بیزیم اوشاق نئجه‌دی؟..
گوللو آرواد:
- آی اسکندر، بیر حؤوصلن اولسون!.. – دئدی، گلمیسن، گئدرسن، اوشاغی دا گؤررسن. هله بیر دئه گؤرک فرونتدا[۷] ایشلر نئجه‌دی، نه عجب سنی بئله بوراخیبلار، یوخسا داعوا قورتاریب؟!
گوللو آرواد بونلارین هامیسینی بیرنفسه دئدی.
گوللو آرواد بونلاری دئینده اسکندر هئچ کسه باخمیردی، اَییلمیشدی، ساپوقلارینی چیخاریردی. چونکی ساپوقلاری‌نین ایچی سوی‌نان دولویدو و او سو اسکندرین بارماقلارینی اوشودوردو.
ائله ساپوقلارینی چیخارا- چیخارا:
- بیلمیرم، – دئدی، – داعوادی دا … بلکه قورتاریب، بلکه یوخ …
اسکندر بونو دئینده گوللو آرواد سَکسَندی، سونرا گؤزلرینی زیلله‌دی دَییرمانچی‌نین گؤزلرینه، سیرلی- سیرلی باشینی ترپتدی.
گوللو آروادین بئله سیرلی- سیرلی باشینی ترپتمه‌یینده نه‌سه چوخ پیس بیر شئی واردی، همین پیس شئیی نیسه باجی دَییرمانچیدان اوّل حیسّ ائله‌دی و رنگی آغاردی.
سونرا همین پیس شئیی دَییرمانچی دا حیسّ ائله‌دی، اوز- گؤزونو بوزوشدوروب باشینی بولادی، یعنی کی، یوخ، اولا بیلمز!
آمما او یایلیقلی قیز حله هئچ نه حیسّ ائله‌میردی، ائله یایلیغینی قوردالایا- قوردالایا باخیردی.
اسکندر ساپوقلارینی چیخارتدی، سویونو بوشالتدی، گونون آلتیندا قویدو کی، قوروسون.
سونرا جوراب یئرینه آیاقلارینا دولادیغی پاتاوالاری آچدی، سویونو سیخدی، هره‌سینی بیر اؤکوزون بئلینه سردی. سونرا آیاق‌یالین گلیب دوردو ساپوقلارین یانیندا، اوزونو گوللو آروادا توتوب یئنه سوروشدو:
- بیزیم اوشاق نئجه‌دی؟..
گوللو آرواد یئنه باشلادی کی:
- آی اسکندر، بیر حؤوصلن اولسون، اوشاقدی دا …
آنجاق بو دفه سؤزونون دالینی گتیره بیلمه‌دی، چونکی بیردن اسکندری گولمک توتدو:
- آی آرواد، – دئدی، – نه حؤوصله- حؤوصله دئییب دورموسان، حؤوصلم نه گزیر؟! بو بویدا یولو کیمدن اؤترو ووروب گلمیشم؟ اوشاقدان اؤترو! یوخسا منیم بو وَدَه بوردا نه اؤلوموم واردی؟!..
گوللو آرواد یئنه سکسندی، یئنه دَییرمانچی‌یا باخدی، آنجاق دَییرمانچی گؤزونو قاچیرتدی، باشلادی اؤکوزلره باخماغا.
و گوللو آرواد گویا ظارافات‌نان، گوله- گوله:
- آی اسکندر، – دئدی، – نه چوخ اوشاق- اوشاق دئییرسن، بیردن اوشاغین عشقی گوج ائله‌یَر، فرونتو قویوب قاچارسان ها؟
نیسه باجی بایاقدان گؤزونو آیاغی‌نین آلتینا زیلله‌میشدی، باشینی قالدیرماغا قورخوردو، آنجاق بونو ائشیدنده باشینی قالدیریب گوللو آروادا باخدی، گؤردو کی، گوللو آرواد هئچ ظارافات ائلَیَنه اوخشامیر و یازیغین لاپ ماتی- قوتو قورودو.
گوللو آرواد بو دفه گوله- گوله سوروشدو:
- بورا باخ، آی اسکندر!.. – دئدی، – داکومئنت[۸]دن- زاددان بیر شئیین وار؟!..
اسکندر گوله- گوله:
- وار، – دئدی، – آی آرواد!.. او دا وار!..
الینی سالدی جیبینه، بیر آز قوردالادی، آنجاق ندنسه هئچ نه چیخارتمادی، ائله او جور، الی جیبینده قورویوب قالدی …
نیسه باجی دا اورکلنمیشدی، باشینی قالدیریب باخیردی، هامی‌نین گؤزو اسکندرین جیبینده‌یدی.
… و اسکندر یاواش- یاواش الینی جیبیندن چیخارتدی، اووجوندا ال بویدا بیر کاغیذ واردی، آنجاق کاغیذ اولدوغو دا بیلینمیردی، ایسلانیب یام‌یاش اولموشدو، خشیله دؤنموشدو، اوستونه ده نه بولاشمیشدیسا قاپ‌قارایدی و بو دقیقه اسکندرین اووجوندان دا، شالواری‌نین جیبیندن ده قاپ‌قارا دامجیلار سوزولوردو.
اسکندر ده، اووجونداکینا باخا- باخا مات- موعطّل دایانمیشدی، اؤزو ده دای گولموردو.
گوللو آرواد گؤردو اسکندردن بیر حرکت یوخدو، بوینونو اوزادیب دیقّت‌نن اونون اووجونداکینا باخدی، آمما دئیه‌سن گؤردویوندن آغلی بیر شئی کسمه‌دی. اوزونو توتدو دَییرمانچی‌یا:
- گل گؤر بونون اووجونداکی نه‌دیر؟ – دئدی.
دَییرمانچی گلدی، اِهمالجا بارماغی‌ینان اسکندرین اووجونداکیندان بیر آز سیویریب یالادی و یئره بیر تیکه کاغیذ قیرینتیسی توپوردو … ائله‌جه، کاغیذ قیرینتی‌لارینی یئره توپوره- توپوره دَییرمانچی اسکندرین اووجونداکینی تامام سیویریب یالادی، سونرا گوللو آروادا ساری دؤنوب آغزینی مارچیلدادا- مارچیلدادا:
- شاقالاتدی … – دئدی.
ائله دئدی کی، گویا بوتون مسله اسکندرین اووجونداکی‌نین شاکالاد اولوب- اولماماغیندایدی و بونون شاکالاد اولماغی‌ینان دا هر شئی دوزه‌لیردی.
گوللو آرواد ترس- ترس دَییرمانچی‌یا باخدی، سونرا اوزونو توتدو اسکندره:
- شاکالاتی گؤردوک، – دئدی، – آغزین شیرین اولسون … داکومئنتی گؤستر!..
اسکندر قوپ‌قورو قورویوب قالمیشدی، گاه دَییرمانچی‌نین مارچیلدایان آغزینا باخیردی، گاه یئرده‌کی کاغیذ قیرینتی‌لارینا باخیردی:
- داکومئنتیم یوخدو … – دئدی.
نیسه باجی دیکسینیب باشینی قالدیردی، اسکندره باخیب یئرینده بوزوشدو.
گوللو آرواد دا دیکسیندی:
- نئجه یانی یوخدو؟! – دئدی.
اسکندر:
- واری‌یدی … – دئدی، – آمما ایندی یوخدو …
و دَییرمانچی‌نین آغزینا باخیب کئی- کئی گولومسوندو.
دَییرمانچی دا چاشمیشدی، آغزینی مارچیلداتمیردی، گؤزلرینی دؤیوردو.
او یایلیقلی قیز دا دئیه‌سن نه‌سه باشا دوشموشدو، داها باشینداکی یایلیغی قوردالامیردی، یالین آیاقلارینی گیزلتمک ده یادیندان چیخمیشدی.
گوللو آرواد بیردن الینی آتیب اسکندرین یاخاسیندان یاپیشدی، ائله دارتدی کی، یاخاسی جیریلدی. قیشقیرا- قیشقیرا:
- باشیمیزی شاقالات‌نان آلدادیرسان؟! – دئدی، – قاچمیسان، کؤپَی‌اوغلو؟!..
نیسه باجی هؤنکوروب آغلادی و نیسه باجی آغلایان کیمی اولوب- قالان شکّ- شوبهه ده داغیلدی، هامی ایناندی کی، اسکندر قاچیب. دَییرمانچی یویوروب اسکندرین قوللاریندان مؤحکم- مؤحکم یاپیشدی، ائله بیل قورخوردو کی، گوللو آروادین الیندن چیخار.
گوللو آرواد او یایلیقلی قیزین اوستونه قیشقیردی:
- کندیر گتیر!..
قیز یویوروب دَییرمانا گیردی، او دقیقه ده، الینده اوزون بیر کندیر، قاییدیب گلدی.
کندیری گؤرنده اسکندر قولونو دارتدی، آنجاق دَییرمانچی بوراخمادی، لاپ مؤحکم یاپیشدی.
گوللو آرواد کندیرله اسکندرین قوللارینی ساریدی و قوللاری ساریناندان سونرا اسکندر بیر قوللارینا باخدی، بیر ساپوقلارینا:
- یاخشی، بس ساپوقلاری نئجه گئیه‌جم؟ – دئدی.
اؤزو ده ائله دئدی کی، ائله بیل ظارافات ائله‌ییردی.
گوللو آروادین حیرصی تَپه‌سینه ووردو، اسکندرین تپه‌سینه بیر قاپاز ایلیشدیردی:
- ساپوقسوز دا کئچینرسن، – دئدی، – جاماعات فرونتدا قانین تؤکور، بو قویوب قاچیب، نه‌دی- نه‌دی، بیر بورنوفیرتیخلی اوغلو اولوب!
گوللو آروادین حیرصی قاپازنان سویومادی، جوموب اسکندرین سردی‌یی پاتاوالاری اؤکوزلرین بئلیندن گؤتوروب یومرولاییب چایا توللادی.
سونرا قاییتدی کی، ساپوقلاری دا گؤتوروب چایا توللاسین، آنجاق دَییرمانچی اوندان قاباق ساپوقلارین اوستونو کسدیردی، ساغ الی‌نین یئکه پنجه‌سی‌ینن ساپوقلارین ایکیسی‌نین ده بوغازیندان یاپیشدی، قولایلانیب گوجو گلدیکجه اوزاغا توللادی. آنجاق چایا توللامادی.
سونرا گوللو آروادا باخیب یالتاق- یالتاق گؤزلرینی دؤیدو:
- بس ایندی نئینییَک؟
گوللو آرواد:
- اؤکوزلری ترپت، – دئدی، – بو کؤپی‌اوغلونو آپاراق کنده!
دَییرمانچی ساپوقلاری توللادیغی طرفه بویلانیب سوروشدو کی:
- بس دَییرمان نئجه اولسون؟
گوللو آرواد دا او طرفه باخیب، حیرصلی- حیرصلی:
- دَییرمانی یئمزلر! – دئدی.
و دَییرمانچی او دقیقه گؤزلرینی او طرفدن چکدی، ال- آیاغا دوشدو:
- بو ساعات … بو ساعات …
دَییرمانین قاپیسینی قیفیللادی، دهنه‌نین سویونو سوودو، دَییرمانا گلن آرخین آغزینی آیری سمته چئویردی و سو آزالدیقجا آرخداکی بالیقلارین نئجه چاخناشماغینا تاماشا ائله‌دی:
… او بالیقلار سویون آزالدیغینی گؤروب تله‌سه- تله‌سه اوزویوخاری، آخان سویون ترسینه اوزوردولر، اوزه- اوزه گئدیب یئنه چایا یئتیشمک ایسته‌ییردیلر، یئنه سویون بوللوغونا دوشمک ایسته‌ییردیلر. آنجاق چایین یولو کسیلمیشدی، یوخاریدا سو دا قورتارمیشدی، آرخین دیبی گؤرونوردو. بالیقلار ته‌زه‌دن گئری دؤندولر، آخیب گئدن سویون دالینجا جوموردولار، هئچ اولماسا او سویو هاخلاماق ایسته‌ییردیلر، هاخلایا بیلمه‌دیلر. سو آخیب گئدیردی، بالیقلار چابالایا- چابالایا اؤزلرینی آرخین دیبینده‌کی چالا- چوخورا سالیردیلار، چونکی او چالا- چوخوردا هئچ اولماسا بیر آزجا سو واردی.
دَییرمانچی آرخین قیراغیندا دایانمیشدی، آرخین دیبینده سوسوزلوقدان بوغولا- بوغولا آغزینی آچیب- یومان بالیقلارا باخیردی، بورنونون آلتیندا نه‌سه میزیلدانیردی، بلکه ده ائله او بالیقلاری ساییردی.
گوللو آرواد دَییرمانچی‌یا قیشقیردی کی:
- نه‌یه باخیرسان اوردا؟ نییه گلمیرسن؟!..
و دَییرمانچی تئز اوزونو دؤندردی، بو دفه آرخین قیراغینداکی آغاجلارا باخا- باخا بیر آز او طرف- بو طرفه هَرلندی، گویا اؤکوزلری وورماقچین چوبوق قیرماق ایسته‌ییردی.
بایاق توللادیغی ساپوقلار او آغاجلاردان بیری‌نین بؤیرونه دوشموشدو.
دَییرمانچی چوبوق آختارا- آختارا، گویا اؤزوندن خبرسیز گئدیب دوز او آغاجین آلتینا چیخدی، او آغاجدان بیر بوداق قیردی و همین بوداغی قیراندا گویا اؤزوندن خبرسیز ساپوقلاری آیاغی‌یلا ووروب آغاجین دالینا ایتَه‌له‌دی …
گوللو آرواد اسکندره قیشقیردی:
- مین آرابایا!
اسکندر آرابایا میندی، لاپ دالدا، چووال تایلاری‌نین بؤیرونده اوتوردو، آیاقلارینی ساللادی آشاغی.
دَییرمانچی دا میندی، لاپ قاباقدا، چووال تایلاری‌نین اوستونده اَیلشدی، الینده‌کی چوبوغو اؤکوزلرین باشی‌نین اوستونده یئلله‌ییب هایلادی:
- هو – هو! هو- هو!..
اؤکوزلر ترپندیلر.
گوللو آرواد آرابایا مینمه‌دی. اونا باخیب نیسه باجی‌ینان یایلیقلی قیز دا مینمه‌دیلر، پای پیادا دوشدولر آرابانین دالینجا.
یول یاماجین یوخاریسیندان کئچیردی، اؤکوزلر یاماجنان یوخوشا قالخیردیلار کی، یولا چیخسینلار.
نیسه باجی تؤشویوردو، اوز- گؤزوندن تر آخیردی، بیر یاندان یوخوش نفسینی کسیردی، بیر یاندان گون یاندیریردی.
اؤکوزلر آخیر کی قالخیب یولا چیخاندا نیسه باجی لاپ الدن دوشموشدو، آز قالیردی ییخیلسین.
اسکندرین نیسه باجی‌یا اوره‌یی یاندی:
- پیادا نییه گئدیرسن، – دئدی، – مین آرابایا.
نیسه باجی اسکندرین سسینی ائله بیل یوخودا ائشیتدی، یوخولو- یوخولو آرابایا ساری یئریدی، آنجاق مینمک ایسته‌ینده اؤزونه گلدی، چئوریلیب گوللو آروادین اوزونه باخدی.
گوللو آروادین حیرصی یئنه تپه‌سینه ووردو، اسکندرین اوستونه چیغیردی:
- دوش آرابادان، کؤپی‌اوغلو!..
اسکندر دوشدو.
گوللو آرواد نیسه باجی‌یا:
- مین، – دئدی.
نیسه باجی اؤزو مینه بیلمه‌دی، گوللو آروادلا او یایلیقلی قیز کؤمکله‌شیب میندیردیلر.
گوللو آرواد قیزا:
- سن ده مین، – دئدی.
قیز دا میندی.
گوللو آرواد اسکندرین قوللارینا سارینان کندرین او بیری اوجونو آرابانین دالینا باغلادی، برک- برک دویون ووروب:
- باخ بئله! – دئدی، – یئری آرابانین دالینجان، اؤلمزسن!
سونرا اؤزو ده آرابایا میندی، دَییرمانچینی سسله‌دی:
- سور!…
دَییرمانچی دؤنوب آشاغی بویلاندی، بایاق ساپوقلاری گیزلتدی‌یی یئره باخدی و اوره‌یی قیریلدی. بوردان باخاندا ساپوقلار گؤرونوردو. بو یولدان لاپ کور دا کئچسَیدی گؤرردی.
بیر ایسته‌دی کی، آرابادان آتیلیب آشاغی قاچسین، بیر یئر تاپیب ساپوقلاری یاخشی- یاخشی گیزلتسین، آنجاق گؤزو گوللو آروادین گؤزونه ساتاشاندا اَل- آیاغی قورودو.
گوللو آروادین صیر- صیفتیندن زهرمار یاغیردی، او دا ساپوقلاری گؤرموشدو، دَییرمانچی‌نین اوره‌ییندن کئچنلری ده بیلیردی.
و گوللو آرواد یاواشجادان دَییرمانچی‌یا دئدی:
- سور!..
ائله دئدی کی، دَییرمانچی‌نین توکو قاباردی، باشا دوشدو کی، ساپوقلار الدن چیخدی. و دَییرمانچی بوتون حیرصینی، آجیغینی تؤکدو اؤکوزلرین اوستونه: بیر چوبوق، ایکی چوبوق.
اؤکوزلر گؤتورولدولر.
و اسکندر اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی، ییخیلدی. آرابا اسکندری سوروردو.
اسکندر چابالاییردی، بیر ته‌هر آیاغینی یئره دیره‌ییب قالخماق ایسته‌ییردی، باجارمیردی. یاخشی کی، یول تورپاق ایدی، یوخسا اسکندرین یالین آیاقلاریندا ساغ- ایستاهات[۹] قالمازدی.
دَییرمانچی قیزیشمیشدی، چوبوغو چوبوق دالینجا ووروردو، اؤکوزلره آمان وئرمیردی.
و بوتون بونلار هامیسی ائله قفلَتن اولموشدو کی، گوللو آرواد دا، نیسه باجی دا، یایلیقلی قیز دا آرابانین ایچینده دونوب قالمیشدیلار، کئی- کئی اسکندره باخیردیلار.
آرابا اسکندری سورویوردو، اسکندرین گؤزلری نیسه باجی‌نین گؤزلرینه باخیردی، دوداقلاری ترپه‌نیردی، اَییلیردی، بوزوشوردو، ائله بیل اسکندر نه‌سه دئمک ایسته‌ییردی، دئیه بیلمیردی.
بیردن نیسه باجی‌نین دوداقلاری دا عینن اسکندرین دوداقلاری کیمی باشلادی ترپنمه‌یه، اَییلمه‌یه، بوزوشمه‌یه و نیسه باجی لاپ یاواشجادان پیچیلدادی:
- آخی گوناهدی …
و بیردن ائله بیل کی گوللو آرواد دا آییلدی، وار سسی‌له دَییرمانچی‌نین اوستونه قیشقیردی:
- ساخلا آرابانی! ساخلا!
دَییرمانچی چوبوغو هاوادا ساخلادی.
اؤکوزلر یاواشیدیلار.
اسکندر یئرده اوزوقویلو دوشوب قالمیشدی.
گوللو آرواد یاواشجادان:
- قالخ … – دئدی.
اسکندر قالخمادی.
گوللو آرواد چیغیردی:
- قالخ آیاغا، کؤپی‌اوغلو!
گوللو آروادین چیغیرتیسینا هامی سکسَندی، دَییرمانچی دا چئوریلیب دالا باخدی.
و اسکندر یاواش- یاواش قالخدی، بئلینی دوزلتدی، آنجاق گوللو آروادا باخمادی.
گوللو آرواد یئنه چیغیرا- چیغیرا:
- نئجه‌دی؟!.. – دئدی، – اوره‌یینه یاتمیر؟! ائله بیلیردین فرونتو قویوب گلمک هاوایدی؟!
گوللو آرواد چیغیریب اوره‌یینی بوشالداندان سونرا دَییرمانچی‌یا:
- ایندی سور! – دئدی.
سونرا اوزونو اسکندره ساری چئویردی، اسکندرین دَریسی سییریلان یالین آیاقلارینا باخدی، شالواری‌نین جیریلان دیزلرینی گؤردو و یئنه دَییرمانچی‌یا ساری دؤندو:
- آنجاق آدام کیمی سور! – دئدی.
آرابا ترپندی.
- مین آرابایا!
اسکندر آرابایا میندی، لاپ دالدا، چووال تایلاری‌نین بؤیرونده اوتوردو، آیاقلارینی ساللادی آشاغی.
دَییرمانچی دا میندی، لاپ قاباقدا، چووال تایلاری‌نین اوستونده اَیلشدی، الینده‌کی چوبوغو اؤکوزلرین باشی‌نین اوستونده یئلله‌ییب هایلادی:
- هو – هو! هو- هو!..
اؤکوزلر ترپندیلر.
گوللو آرواد آرابایا مینمه‌دی. اونا باخیب نیسه باجی‌ینان یایلیقلی قیز دا مینمه‌دیلر، پای پیادا دوشدولر آرابانین دالینجا.
یول یاماجین یوخاریسیندان کئچیردی، اؤکوزلر یاماجنان یوخوشا قالخیردیلار کی، یولا چیخسینلار.
نیسه باجی تؤشویوردو، اوز- گؤزوندن تر آخیردی، بیر یاندان یوخوش نفسینی کسیردی، بیر یاندان گون یاندیریردی.
اؤکوزلر آخیر کی قالخیب یولا چیخاندا نیسه باجی لاپ الدن دوشموشدو، آز قالیردی ییخیلسین.
اسکندرین نیسه باجی‌یا اوره‌یی یاندی:
- پیادا نییه گئدیرسن، – دئدی، – مین آرابایا.
نیسه باجی اسکندرین سسینی ائله بیل یوخودا ائشیتدی، یوخولو- یوخولو آرابایا ساری یئریدی، آنجاق مینمک ایسته‌ینده اؤزونه گلدی، چئوریلیب گوللو آروادین اوزونه باخدی.
گوللو آروادین حیرصی یئنه تپه‌سینه ووردو، اسکندرین اوستونه چیغیردی:
- دوش آرابادان، کؤپی‌اوغلو!..
اسکندر دوشدو.
گوللو آرواد نیسه باجی‌یا:
- مین، – دئدی.
نیسه باجی اؤزو مینه بیلمه‌دی، گوللو آروادلا او یایلیقلی قیز کؤمکله‌شیب میندیردیلر.
گوللو آرواد قیزا:
- سن ده مین، – دئدی.
قیز دا میندی.
گوللو آرواد اسکندرین قوللارینا سارینان کندرین او بیری اوجونو آرابانین دالینا باغلادی، برک- برک دویون ووروب:
- باخ بئله! – دئدی، – یئری آرابانین دالینجان، اؤلمزسن!
سونرا اؤزو ده آرابایا میندی، دَییرمانچینی سسله‌دی:
- سور!…
دَییرمانچی دؤنوب آشاغی بویلاندی، بایاق ساپوقلاری گیزلتدی‌یی یئره باخدی و اوره‌یی قیریلدی. بوردان باخاندا ساپوقلار گؤرونوردو. بو یولدان لاپ کور دا کئچسَیدی گؤرردی.
بیر ایسته‌دی کی، آرابادان آتیلیب آشاغی قاچسین، بیر یئر تاپیب ساپوقلاری یاخشی- یاخشی گیزلتسین، آنجاق گؤزو گوللو آروادین گؤزونه ساتاشاندا اَل- آیاغی قورودو.
گوللو آروادین صیر- صیفتیندن زهرمار یاغیردی، او دا ساپوقلاری گؤرموشدو، دَییرمانچی‌نین اوره‌ییندن کئچنلری ده بیلیردی.
و گوللو آرواد یاواشجادان دَییرمانچی‌یا دئدی:
- سور!..
ائله دئدی کی، دَییرمانچی‌نین توکو قاباردی، باشا دوشدو کی، ساپوقلار الدن چیخدی. و دَییرمانچی بوتون حیرصینی، آجیغینی تؤکدو اؤکوزلرین اوستونه: بیر چوبوق، ایکی چوبوق.
اؤکوزلر گؤتورولدولر.
و اسکندر اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی، ییخیلدی. آرابا اسکندری سوروردو.
اسکندر چابالاییردی، بیر ته‌هر آیاغینی یئره دیره‌ییب قالخماق ایسته‌ییردی، باجارمیردی. یاخشی کی، یول تورپاق ایدی، یوخسا اسکندرین یالین آیاقلاریندا ساغ- ایستاهات[۹] قالمازدی.
دَییرمانچی قیزیشمیشدی، چوبوغو چوبوق دالینجا ووروردو، اؤکوزلره آمان وئرمیردی.
و بوتون بونلار هامیسی ائله قفلَتن اولموشدو کی، گوللو آرواد دا، نیسه باجی دا، یایلیقلی قیز دا آرابانین ایچینده دونوب قالمیشدیلار، کئی- کئی اسکندره باخیردیلار.
آرابا اسکندری سورویوردو، اسکندرین گؤزلری نیسه باجی‌نین گؤزلرینه باخیردی، دوداقلاری ترپه‌نیردی، اَییلیردی، بوزوشوردو، ائله بیل اسکندر نه‌سه دئمک ایسته‌ییردی، دئیه بیلمیردی.
بیردن نیسه باجی‌نین دوداقلاری دا عینن اسکندرین دوداقلاری کیمی باشلادی ترپنمه‌یه، اَییلمه‌یه، بوزوشمه‌یه و نیسه باجی لاپ یاواشجادان پیچیلدادی:
- آخی گوناهدی …
و بیردن ائله بیل کی گوللو آرواد دا آییلدی، وار سسی‌له دَییرمانچی‌نین اوستونه قیشقیردی:
- ساخلا آرابانی! ساخلا!
دَییرمانچی چوبوغو هاوادا ساخلادی.
اؤکوزلر یاواشیدیلار.
اسکندر یئرده اوزوقویلو دوشوب قالمیشدی.
گوللو آرواد یاواشجادان:
- قالخ … – دئدی.
اسکندر قالخمادی.
گوللو آرواد چیغیردی:
- قالخ آیاغا، کؤپی‌اوغلو!
گوللو آروادین چیغیرتیسینا هامی سکسَندی، دَییرمانچی دا چئوریلیب دالا باخدی.
و اسکندر یاواش- یاواش قالخدی، بئلینی دوزلتدی، آنجاق گوللو آروادا باخمادی.
گوللو آرواد یئنه چیغیرا- چیغیرا:
- نئجه‌دی؟!.. – دئدی، – اوره‌یینه یاتمیر؟! ائله بیلیردین فرونتو قویوب گلمک هاوایدی؟!
گوللو آرواد چیغیریب اوره‌یینی بوشالداندان سونرا دَییرمانچی‌یا:
- ایندی سور! – دئدی.
سونرا اوزونو اسکندره ساری چئویردی، اسکندرین دَریسی سییریلان یالین آیاقلارینا باخدی، شالواری‌نین جیریلان دیزلرینی گؤردو و یئنه دَییرمانچی‌یا ساری دؤندو:
- آنجاق آدام کیمی سور! – دئدی.
آرابا ترپندی.
***
کنده‌جن هئچ کس دینیب دانیشمادی.
کنده گیرنده آرابانی بیرینجی اوشاقلار گؤردولر، آرابایا باغلانان اسکندری ده گؤردولر، آنجاق اوّلجه تانیمادیلار، سس- سسه وئریب قیشقیردیلار:
- ایشپیون[۱۰] توتوبلار! ایشپیون!.. ایشپیون!..
جاماعات تؤکولوشوب گلدی و هامی گؤردو کی، توتولان «ایشپیون» دئییل، اسکندردی.
و اوشاقلار چاشیب قالدیلار؛ اگر بو توتولان اسکندریدیسه، بس اوندا ایشپیون کیم ایدی؟
آمما جاماعات اوشاق دئییلدی، او دقیقه مسله‌نی باشا دوشدولر، اسکندرین اوستونه ائله جومدولار کی، صدر شریف اولماسایدی یازیغین ایشی بیتمیشدی. صدر شریف قیشقیریب جاماعاتی ساخلادی، سونرا اوزونو گوللو آروادا توتوب دئدی کی:
- بیر دانیش گؤروم نه اولوب؟
گوللو آرواد هر شئیی دانیشدی. اسکندری هاردا گؤرموشدولر، نئجه توتوب گتیرمیشدیلر، هامیسینی دئدی، تکجه اسکندرین ساپوقلاریندان دانیشمادی، بیر ده، بو آرابانین او یازیغی نئجه سورومه‌یینی دئمه‌دی.
گوللو آرواد دانیشیب قورتاراندان سونرا صدر شریف گؤزونو زیلله‌دی اسکندرین گؤزونون ایچینه، زهملی- زهملی باخدی. آمما اسکندر گؤزونو قاچیرتمادی، اوسته‌لیک حله بیر گولومسوندو ده.
و صدر شریف بیردن وار سسی‌له قیشقیردی:
- تفو سنده‌کی قئیرته!.. – دئدی، – بی‌آبیر ائله‌دین کندیمیزی!… او بویدا سووئت حؤکومتینی بو بویدا اوشاغا ساتمیسان، اجلاف؟!..
صدر شریف «او بویدا سووئت حؤکومتی» دئینده الینی قالدیریب باشی‌نین اوستونده سیلکله‌دی، «بو بویدا اوشاق» دئینده الینی یئندیریب یئردن اوچ قاریش یوخارینی گؤستردی.
و اسکندر یئرنن صدر شریفین الی‌نین آراسینداکی او اوچ بوشلوغا ائله دیقّت‌نن باخدی کی، ائله بیل او اوشاق دوغرودان دا اوردایدی و صدر شریف الینی یانینا سالاندا اسکندر دیکسیندی، باشینی قالدیریب جاماعاتا باخدی، آروادینی گؤردو.
اسکندرین آروادی، قوجاغیندا اوشاق، دایانمیشدی، گؤزلری یومولویدو. آللاه بیلیر، بلکه ده هوشا گئتمیشدی.
اسکندر قیشقیریب آروادینی چاغیردی.
آروادی سکسندی، آنجاق گؤزلرینی آچمادی، تکجه قوجاغینداکی اوشاغی مؤحکم- مؤحکم باغرینا باسدی. اوشاغین جانی آغریدی، باشلادی آغلاماغا.
اسکندرین آروادی اوشاغی ییرغالادی کی، کیریسین. کیریمه‌دی.
بیر آز دا برک ییرغالادی، یئنه کیریمه‌دی.
و بو دفه ائله برک ییرغالادی کی، دای بونا ییرغالاماق دا دئمک اولمازدی، ائله بیل قوجاغینداکی دوشمن بالاسی‌یدی.
اوشاق سسینی خیرپ کسدی.
و اوشاق سسینی کسنده اسکندرین آروادی گؤزلرینی آچیب اوشاغا باخدی. اوشاق گؤزلرینی ائله قورخا- قورخا دؤیوردو کی، اسکندرین آروادی دؤزه بیلمه‌دی، اوشاغین باشینی سینه‌سینه سیخیب آغلادی.
بایاقدان بری جاماعاتین سس- کویوندن قولاق توتولوردو، آمما اسکندرین آروادی آغلایان کیمی بو سس- کوی یاواش- یاواش آزالدی، آخیردا تامام کسیلدی. هامی او آروادین آغلاماغینا قولاق آسیردی، ائله بیل عؤمرولرینده آغلایان- زاد گؤرمه‌میشدیلر.
او ساکیتلی‌یین ایچینده اسکندرین آروادی بیردن اؤزو اؤز سسیندن هورکوب کیریدی، باشینی قالدیریب اسکندره باخدی و بایاقکیندان دا برک هونکوردو. بو دفه اوشاق دا قوشولدو آناسینا، هیچقیرا- هیچقیرا آغلادی.
و اسکندر دؤزمه‌دی، یئریندن دیک آتیلیب آروادینا ساری جومدو؛ کندیرله آرابایا باغلانماغی دئیه‌سن یادیندان چیخمیشدی. کندیر دارتیلیب تاریم چکیلدی.
اسکندر بیر دارتیندی، ایکی دارتیندی، کندرین هئچ حالینا دا تفاووت ائلمه‌دی.
اسکندرین او جوره دارتینماغی دئیه‌سن اؤکوزلرین خوشونا گلمه‌دی، دوردوقلاری یئردن اوچ- دؤرد آددیم دا قاباغا یئریدیلر، آرابانی دا چکدیلر داللارینجا.
آرابا دا اسکندری دالینجا چکدی.
اسکندر بیر او آرابایا باخدی، بیر اؤکوزلره؛ قفلَتن آرابایا بیر یومروق ایلیشدیردی، آرابانین تکرینه بیر تپیک ووردو، دلی کیمی باشلادی آرابانی تپیکلمه‌یه، یومروقلاماغا، آخیردا تامام هئیدن دوشدو، آرخاسی جاماعاتا ساری اوتوردو یئره، ائله او جور ده قالدی …
میکاییل کیشی جاماعاتین لاپ آرخاسیندا دایانمیشدی، سس‌سیزجه جاماعاتدان آرالاندی، اسکندرین یانینا گلدی، اَییلیب باشلادی کندیری آچماغا.
میکاییل کیشی او کندیری آچیب قورتاراناجان اسکندر باشینی قالدیرمادی. قوللاری آچیلاندان سونرا دا ترپنمه‌دی.
میکاییل کیشی اوّل ائله بیلدی کی، اسکندر قورخور، باشینی قالدیریب جاماعاتا باخماغا اورک ائله‌میر.
یاواشجادان دئدی:
- آ بالا، اسکندر …
اسکندر یئنه ترپنمه‌دی.
میکاییل کیشی اسکندرین چینینی دومسوکله‌دی:
- آ بالا، سنننم آخی …
اسکندر یئنه باشینی قالدیرمادی.
میکاییل کیشی اَییلدی، اسکندرین چنه‌سیندن توتوب قالدیردی، اوزونه باخدی و بیردن اؤزونو ایتیردی. دیکه‌لیب اوزونو چئویردی جاماعاتا ساری، ائله کئی- کئی باخیردی کی، جاماعات دا چاشدی.
صدر شریف قیشقیردی کی:
- نه اولوب؟
میکاییل کیشی یاواشجادان دئدی:
- یاتیب …
ائله یاواشجادان دئدی کی، ائله بیل اسکندری اویاتماقدان قورخوردو.
و بیردن صدر شریف ده سسینی آلچالدیب یاواشجادان سوروشدو:
- نئجه یعنی، یاتیب؟
جاماعاتین آراسیندا سس دوشدو کی، اسکندر یاتیب … هره بیر سؤز دئییردی؛ حیرصلنه‌نی، گوله‌نی واردی، اسکندره یازیغی گلنی واردی. و قریبه بوراسیدی کی، گولنلر خیسین- خیسین گولوردولر، دانیشانلار خیسین- خیسین دانیشیردیلار، ائله بیل اسکندری اویاتماقدان قورخوردولار. اسکندرین آروادی دا کیریمیشدی، آغلامیردی، ائله بیل او دا اسکندری اویاتماقدان قورخوردو.
و گوللو آرواد قفلَتن چیغیراندا هامی دیکسیندی، بیرجه اسکندردن ساوایی. گوللو آرواد میکاییل کیشی‌نین اوستونه قیشقیرا- قیشقیرا:
- آ کیشی، – دئدی، – نه قورویوب قالمیسان؟ اَل- آیاغینی پیشیک یئییب؟ بیر تپیک ووروب او دئزئرتیر[۱۱] کؤپی‌اوغلونو اویادا بیلمیرسن؟!..
گوللو آروادین میکاییل کیشی‌یه او سؤزلری دئمه‌یی چوخ پیس چیخدی. اوّلا، سؤزلر اؤزو پیس سؤزلر ایدی. ایکینجیسی، او سؤزلری گوللو آرواد دئییردی. اوچونجوسو ده، او سؤزلری گوللو آرواد میکاییل کیشی‌یه دئییردی، همین میکاییل کیشی‌یه کی، اوغلونون قارا کاغیذی سراغاگون گلمیشدی و آروادی ایندی بو جاماعاتین ایچینده یوخ ایدی، ائوده اوتوروب آغلاییردی.
میکاییل کیشی دؤنوب ترس- ترس گوللو آروادین اوزونه باخدی و یئریندن قوپوب دوز اونون اوستونه یئریدی:
- نه سسی‌نین جیر یئرینه سالمیسان، آی آرواد؟ – دئدی، – اونسوز دا آدام اوستونه آد قویوب توتدورماق سنین کؤهنه پئشه‌ندی. نه بیلیرسن دئزئرتیردی، نییه یازیغین اوسته آد قویورسان؟!
گوللو آرواد حئیرت ایچینده اوّلجه دؤنوب صدر شریفه باخدی، سونرا جاماعاتا:
- بو نه دئییر، آ جاماعات؟ درد بونون باشینی خاراب ائله‌ییب!.. – دئدی.
میکاییل کیشی:
- دردیمنن ایشین اولماسین، – دئدی، – ائوده آغلایانیم وار …
گوللو آرواد باشینی بولادی:
- یوخ، واللاه بو کیشی‌نین آغلی چاشیب! – دئدی، – آ کیشی، بیر من دئییلم ها، بس دَییرمانداکی او قدر آداما نه دئییرسن؟!
دؤنوب نیسه باجی‌یا باخدی کی، بلکه نیسه باجی بیر سؤز دئیه. آمما نیسه باجی‌نین سؤز دئین حالی یوخ ایدی، آیاق اوسته دایانسا دا، قوروجا شکیلی‌یدی، تکجه نفسی گئدیب- گلیردی.
گوللو آرواد نیسه باجیدان الینی اوزدو، گؤزونو دولاندیریب بایاق دَییرمانداکی او یایلیقلی قیزی آختاردی، تاپمادی. صدر شریف او قیزی ایداره‌یه گؤندرمیشدی کی، رایونا زنگ ائله‌سین؛ اسکندرین دالینجا میلیس[۱۲] گلسین.
گوللو آروادین اومیدی تکجه دَییرمانچی‌یا قالیردی. دؤنوب ساغا- سولا باخدی، آمما دَییرمانچی دا جاماعاتین آراسیندا گؤزه دَیمیردی. بیردن اوره‌یینه نه دامدیسا، باشینی قالدیریب یوخاریدان، کندین اوستوندن کئچن یولا ساری بویلاندی.
دَییرمانچی یولنان دالا باخا- باخا گئدیردی.
گوللو آرواد بیلیردی کی، او دَییرمانچی دَییرمانا گئدیر و نه‌دن اؤترو گئدیر، اوراسینی دا بیلیردی.
دیکسینیب گؤزونو دَییرمانچیدان چکدی، پرت- پرت جاماعاتا باخدی، ائله بیل گوللو آروادی بیر گوناه ایش اوستونده یاخالامیشدیلار.
آمما هئچ کس اونا باخمیردی، هامی‌نین گؤزو اسکندرده‌یدی. اسکندر حله ده یاتیردی.
گوللو آرواد اسکندرین یالین آیاقلارینا باخدی، سونرا چئوریلیب یئنه دَییرمانچی‌نین دالینجا بویلاندی و بیردن اؤز- اؤزونه پیچیلدادی:
- بو ساعات گلیرم!.. – دئدی، – بو ساعات … بو ساعات …
و یئریندن گؤتورولدو …
کنده گیرنده آرابانی بیرینجی اوشاقلار گؤردولر، آرابایا باغلانان اسکندری ده گؤردولر، آنجاق اوّلجه تانیمادیلار، سس- سسه وئریب قیشقیردیلار:
- ایشپیون[۱۰] توتوبلار! ایشپیون!.. ایشپیون!..
جاماعات تؤکولوشوب گلدی و هامی گؤردو کی، توتولان «ایشپیون» دئییل، اسکندردی.
و اوشاقلار چاشیب قالدیلار؛ اگر بو توتولان اسکندریدیسه، بس اوندا ایشپیون کیم ایدی؟
آمما جاماعات اوشاق دئییلدی، او دقیقه مسله‌نی باشا دوشدولر، اسکندرین اوستونه ائله جومدولار کی، صدر شریف اولماسایدی یازیغین ایشی بیتمیشدی. صدر شریف قیشقیریب جاماعاتی ساخلادی، سونرا اوزونو گوللو آروادا توتوب دئدی کی:
- بیر دانیش گؤروم نه اولوب؟
گوللو آرواد هر شئیی دانیشدی. اسکندری هاردا گؤرموشدولر، نئجه توتوب گتیرمیشدیلر، هامیسینی دئدی، تکجه اسکندرین ساپوقلاریندان دانیشمادی، بیر ده، بو آرابانین او یازیغی نئجه سورومه‌یینی دئمه‌دی.
گوللو آرواد دانیشیب قورتاراندان سونرا صدر شریف گؤزونو زیلله‌دی اسکندرین گؤزونون ایچینه، زهملی- زهملی باخدی. آمما اسکندر گؤزونو قاچیرتمادی، اوسته‌لیک حله بیر گولومسوندو ده.
و صدر شریف بیردن وار سسی‌له قیشقیردی:
- تفو سنده‌کی قئیرته!.. – دئدی، – بی‌آبیر ائله‌دین کندیمیزی!… او بویدا سووئت حؤکومتینی بو بویدا اوشاغا ساتمیسان، اجلاف؟!..
صدر شریف «او بویدا سووئت حؤکومتی» دئینده الینی قالدیریب باشی‌نین اوستونده سیلکله‌دی، «بو بویدا اوشاق» دئینده الینی یئندیریب یئردن اوچ قاریش یوخارینی گؤستردی.
و اسکندر یئرنن صدر شریفین الی‌نین آراسینداکی او اوچ بوشلوغا ائله دیقّت‌نن باخدی کی، ائله بیل او اوشاق دوغرودان دا اوردایدی و صدر شریف الینی یانینا سالاندا اسکندر دیکسیندی، باشینی قالدیریب جاماعاتا باخدی، آروادینی گؤردو.
اسکندرین آروادی، قوجاغیندا اوشاق، دایانمیشدی، گؤزلری یومولویدو. آللاه بیلیر، بلکه ده هوشا گئتمیشدی.
اسکندر قیشقیریب آروادینی چاغیردی.
آروادی سکسندی، آنجاق گؤزلرینی آچمادی، تکجه قوجاغینداکی اوشاغی مؤحکم- مؤحکم باغرینا باسدی. اوشاغین جانی آغریدی، باشلادی آغلاماغا.
اسکندرین آروادی اوشاغی ییرغالادی کی، کیریسین. کیریمه‌دی.
بیر آز دا برک ییرغالادی، یئنه کیریمه‌دی.
و بو دفه ائله برک ییرغالادی کی، دای بونا ییرغالاماق دا دئمک اولمازدی، ائله بیل قوجاغینداکی دوشمن بالاسی‌یدی.
اوشاق سسینی خیرپ کسدی.
و اوشاق سسینی کسنده اسکندرین آروادی گؤزلرینی آچیب اوشاغا باخدی. اوشاق گؤزلرینی ائله قورخا- قورخا دؤیوردو کی، اسکندرین آروادی دؤزه بیلمه‌دی، اوشاغین باشینی سینه‌سینه سیخیب آغلادی.
بایاقدان بری جاماعاتین سس- کویوندن قولاق توتولوردو، آمما اسکندرین آروادی آغلایان کیمی بو سس- کوی یاواش- یاواش آزالدی، آخیردا تامام کسیلدی. هامی او آروادین آغلاماغینا قولاق آسیردی، ائله بیل عؤمرولرینده آغلایان- زاد گؤرمه‌میشدیلر.
او ساکیتلی‌یین ایچینده اسکندرین آروادی بیردن اؤزو اؤز سسیندن هورکوب کیریدی، باشینی قالدیریب اسکندره باخدی و بایاقکیندان دا برک هونکوردو. بو دفه اوشاق دا قوشولدو آناسینا، هیچقیرا- هیچقیرا آغلادی.
و اسکندر دؤزمه‌دی، یئریندن دیک آتیلیب آروادینا ساری جومدو؛ کندیرله آرابایا باغلانماغی دئیه‌سن یادیندان چیخمیشدی. کندیر دارتیلیب تاریم چکیلدی.
اسکندر بیر دارتیندی، ایکی دارتیندی، کندرین هئچ حالینا دا تفاووت ائلمه‌دی.
اسکندرین او جوره دارتینماغی دئیه‌سن اؤکوزلرین خوشونا گلمه‌دی، دوردوقلاری یئردن اوچ- دؤرد آددیم دا قاباغا یئریدیلر، آرابانی دا چکدیلر داللارینجا.
آرابا دا اسکندری دالینجا چکدی.
اسکندر بیر او آرابایا باخدی، بیر اؤکوزلره؛ قفلَتن آرابایا بیر یومروق ایلیشدیردی، آرابانین تکرینه بیر تپیک ووردو، دلی کیمی باشلادی آرابانی تپیکلمه‌یه، یومروقلاماغا، آخیردا تامام هئیدن دوشدو، آرخاسی جاماعاتا ساری اوتوردو یئره، ائله او جور ده قالدی …
میکاییل کیشی جاماعاتین لاپ آرخاسیندا دایانمیشدی، سس‌سیزجه جاماعاتدان آرالاندی، اسکندرین یانینا گلدی، اَییلیب باشلادی کندیری آچماغا.
میکاییل کیشی او کندیری آچیب قورتاراناجان اسکندر باشینی قالدیرمادی. قوللاری آچیلاندان سونرا دا ترپنمه‌دی.
میکاییل کیشی اوّل ائله بیلدی کی، اسکندر قورخور، باشینی قالدیریب جاماعاتا باخماغا اورک ائله‌میر.
یاواشجادان دئدی:
- آ بالا، اسکندر …
اسکندر یئنه ترپنمه‌دی.
میکاییل کیشی اسکندرین چینینی دومسوکله‌دی:
- آ بالا، سنننم آخی …
اسکندر یئنه باشینی قالدیرمادی.
میکاییل کیشی اَییلدی، اسکندرین چنه‌سیندن توتوب قالدیردی، اوزونه باخدی و بیردن اؤزونو ایتیردی. دیکه‌لیب اوزونو چئویردی جاماعاتا ساری، ائله کئی- کئی باخیردی کی، جاماعات دا چاشدی.
صدر شریف قیشقیردی کی:
- نه اولوب؟
میکاییل کیشی یاواشجادان دئدی:
- یاتیب …
ائله یاواشجادان دئدی کی، ائله بیل اسکندری اویاتماقدان قورخوردو.
و بیردن صدر شریف ده سسینی آلچالدیب یاواشجادان سوروشدو:
- نئجه یعنی، یاتیب؟
جاماعاتین آراسیندا سس دوشدو کی، اسکندر یاتیب … هره بیر سؤز دئییردی؛ حیرصلنه‌نی، گوله‌نی واردی، اسکندره یازیغی گلنی واردی. و قریبه بوراسیدی کی، گولنلر خیسین- خیسین گولوردولر، دانیشانلار خیسین- خیسین دانیشیردیلار، ائله بیل اسکندری اویاتماقدان قورخوردولار. اسکندرین آروادی دا کیریمیشدی، آغلامیردی، ائله بیل او دا اسکندری اویاتماقدان قورخوردو.
و گوللو آرواد قفلَتن چیغیراندا هامی دیکسیندی، بیرجه اسکندردن ساوایی. گوللو آرواد میکاییل کیشی‌نین اوستونه قیشقیرا- قیشقیرا:
- آ کیشی، – دئدی، – نه قورویوب قالمیسان؟ اَل- آیاغینی پیشیک یئییب؟ بیر تپیک ووروب او دئزئرتیر[۱۱] کؤپی‌اوغلونو اویادا بیلمیرسن؟!..
گوللو آروادین میکاییل کیشی‌یه او سؤزلری دئمه‌یی چوخ پیس چیخدی. اوّلا، سؤزلر اؤزو پیس سؤزلر ایدی. ایکینجیسی، او سؤزلری گوللو آرواد دئییردی. اوچونجوسو ده، او سؤزلری گوللو آرواد میکاییل کیشی‌یه دئییردی، همین میکاییل کیشی‌یه کی، اوغلونون قارا کاغیذی سراغاگون گلمیشدی و آروادی ایندی بو جاماعاتین ایچینده یوخ ایدی، ائوده اوتوروب آغلاییردی.
میکاییل کیشی دؤنوب ترس- ترس گوللو آروادین اوزونه باخدی و یئریندن قوپوب دوز اونون اوستونه یئریدی:
- نه سسی‌نین جیر یئرینه سالمیسان، آی آرواد؟ – دئدی، – اونسوز دا آدام اوستونه آد قویوب توتدورماق سنین کؤهنه پئشه‌ندی. نه بیلیرسن دئزئرتیردی، نییه یازیغین اوسته آد قویورسان؟!
گوللو آرواد حئیرت ایچینده اوّلجه دؤنوب صدر شریفه باخدی، سونرا جاماعاتا:
- بو نه دئییر، آ جاماعات؟ درد بونون باشینی خاراب ائله‌ییب!.. – دئدی.
میکاییل کیشی:
- دردیمنن ایشین اولماسین، – دئدی، – ائوده آغلایانیم وار …
گوللو آرواد باشینی بولادی:
- یوخ، واللاه بو کیشی‌نین آغلی چاشیب! – دئدی، – آ کیشی، بیر من دئییلم ها، بس دَییرمانداکی او قدر آداما نه دئییرسن؟!
دؤنوب نیسه باجی‌یا باخدی کی، بلکه نیسه باجی بیر سؤز دئیه. آمما نیسه باجی‌نین سؤز دئین حالی یوخ ایدی، آیاق اوسته دایانسا دا، قوروجا شکیلی‌یدی، تکجه نفسی گئدیب- گلیردی.
گوللو آرواد نیسه باجیدان الینی اوزدو، گؤزونو دولاندیریب بایاق دَییرمانداکی او یایلیقلی قیزی آختاردی، تاپمادی. صدر شریف او قیزی ایداره‌یه گؤندرمیشدی کی، رایونا زنگ ائله‌سین؛ اسکندرین دالینجا میلیس[۱۲] گلسین.
گوللو آروادین اومیدی تکجه دَییرمانچی‌یا قالیردی. دؤنوب ساغا- سولا باخدی، آمما دَییرمانچی دا جاماعاتین آراسیندا گؤزه دَیمیردی. بیردن اوره‌یینه نه دامدیسا، باشینی قالدیریب یوخاریدان، کندین اوستوندن کئچن یولا ساری بویلاندی.
دَییرمانچی یولنان دالا باخا- باخا گئدیردی.
گوللو آرواد بیلیردی کی، او دَییرمانچی دَییرمانا گئدیر و نه‌دن اؤترو گئدیر، اوراسینی دا بیلیردی.
دیکسینیب گؤزونو دَییرمانچیدان چکدی، پرت- پرت جاماعاتا باخدی، ائله بیل گوللو آروادی بیر گوناه ایش اوستونده یاخالامیشدیلار.
آمما هئچ کس اونا باخمیردی، هامی‌نین گؤزو اسکندرده‌یدی. اسکندر حله ده یاتیردی.
گوللو آرواد اسکندرین یالین آیاقلارینا باخدی، سونرا چئوریلیب یئنه دَییرمانچی‌نین دالینجا بویلاندی و بیردن اؤز- اؤزونه پیچیلدادی:
- بو ساعات گلیرم!.. – دئدی، – بو ساعات … بو ساعات …
و یئریندن گؤتورولدو …
دَییرمانچی دَییرمانین قاباغیندا بالیقلاری تیغ
وورموشدو[۱۳]، اؤزو ده بالیقلارین بؤیرونده، داشین اوسته اوتورموشدو، اسکندرین
ساپوقلارینی گئیمک ایسته‌ییردی، گئیه بیلمیردی. ساپوقلار آیاغینا کئچمیردی.
گوللو آروادی گؤرنده دیکسینیب ساپوقلاری الیندن سالدی، جَلد یئریندن قالخیب کئچدی ساپوقلارین قاباغینا، بالیقلاری گؤستریب:
- یاخشی بالیقلاردی، – دئدی، – هی- هی- هی …
گوللو آرواد اونا یاخینلاشا- یاخینلاشا:
- گؤرورم. – دئدی، – بالیقچیلیغین دا وار؟!
دَییرمانچی دئدی:
- یوخ اَشی … دَنَه گلن بالیقلاردی دا … سویو سواندا گؤرورسن بیر- ایکیسی دوشوب قالیر …
گوللو آرواد بیردن دَییرمانچینی سوپورله دی، دارتیب ساپوقلارین قاباغیندان قیراغا چکدی:
- بس بو نه‌دی، آ نِمِس[۱۴] اوغلو نِمِس؟!..
دئدی، سالدی یومروغون، تپییین آلتینا، وور کی ووراسان …
دَییرمانچی‌نین باجاردیغی بو اولدو کی، ائله بیر ته‌هر سیویشیب آرادان چیخدی.
سونرا گوللو آرواد او ساپوقلارین بؤیرونده، داشین اوستونده اوتوردو، ساپوقلاری قاباغیندا جوتله‌دی، باخیب- باخیب بیردن هؤنکور- هؤنکور آغلادی.
گوللو آرواد آغلایا- آغلایا:
- آی آللاه، – دئییردی، – من نه گوناهین یییَه‌سی‌یم؟ نییه بو جاماعاتین مندن زهله‌سی گئدیر؟!..
سونرا دئییردی کی:
- ایلاهی، دای دؤزه بیلمیرم، بیر یوللوق بو کنددن باش گؤتوروب گئده‌جم …
و بونو دئیندن سونرا لاپ برکدن آغلاییردی، چونکی بیلیردی کی، یالان دئییر، بو کنددن هئچ هارا باش گؤتوروب گئدن دئییل.
ائله‌جه، آغلایا- آغلایا قیزیشیردی، اوتلاری یولوشدوروردو، تورپاغی جیرماقلاییردی. قفلَتن الی بیر داشا توخوندو، دیرناقلاری‌ینان ائشیب او داشی تورپاقدان چیخارتدی، اووجوندا سیخدی. داش ایتی‌یدی، اتینه باتیردی، اووجوندان قان سوزولوردو، آنجاق داشی سیخدیقجا سیخیردی.
گوللو آرواد او داشی اووجوندا او واختاجان سیخدی کی، هر شئی یادیندان چیخدی؛ داعوا دا، اسکندر ده، بو کند ده، جاماعات دا … تکجه اووجونداکی آغری قالدی. ایندی گوللو آرواد او آغریدان آغلاییردی و او آغریدان آغلاماق اونا لذّت وئریردی …
***
گوللو آرواد اوردا آغلایاندا اسکندر بوردا یوخودان اویانمیشدی، گؤزلرینی آچیب گولومسونه- گولومسونه جاماعاتا باخیردی. گولومسونمکدن ساوایی علاجی دا یوخ ایدی، چونکی جاماعات دا اونا باخیب گولومسونوردو.
جاماعات اونا گؤره گولومسونوردو کی، اسکندر قورخماسین، باشا دوشسون کی، بوردا هئچ کس اونون پیسلی‌یینی ایسته‌میر، قالخیب آدام کیمی اؤز آرواد- اوشاغی‌ینان گؤروشسون.
اسکندر بونو باشا دوشدو، قالخیب آروادینا ساری بیر- ایکی آددیم آتدی.
هامی فیکیرلشیردی کی، اسکندر ایندی آروادینی باغرینا باساجاق، اوشاغینی اؤپوب دوز کیمی یالایاجاق. و بونو فیکیرلشنده چوخلاری‌نین گؤزو ایندیدن یاشالیردی.
آمما اسکندر هئچ آروادینا یاخینلاشماغا ماجال تاپمادی.
قفلَتن بؤیرونده آت آیاغی‌نین تاپپیلتیسی گلدی. اسکندر سسه چئوریلدی و آت بئلینده یولنان اوزوبری، جاماعاتا ساری گلن میلسَه‌نئری گؤردو. او میلسَه‌نئری رایوندان گؤندرمیشدیلر؛ چینینده پاقون، بئلینده تاپانچاسی. پاقون جوتویدو، آمما بیر قولو یوخ ایدی. آتدان دوشن کیمی جوموب اسکندردن یاپیشدی، صدر شریفدن سوروشدو کی:
- فرونتدان قاچان بودو؟!
صدر شریف ایسته‌دی دئسین کی، بو یازیغین فرونتدان قاچیب- قاچماماغی حله معلوم دئییل …
آمما او میلسَه‌نئر تک الی‌ینن اسکندردن ائله برک یاپیشمیشدی کی، صدر شریف دیللنمه‌یه اورک ائلمه‌دی.
میکاییل کیشی صدر شریفدن اورکلی چیخدی، گولومسونه- گولومسونه گئدیب اسکندری او میلسَه‌نئرین الیندن آلدی:
- آ بالا، نه اولوب، نه قاچاقاچدی؟ دئدی، – بیر اوّل سوروش، اؤیرن، بلکه بو یازیق هئچ فرونتدان قاچماییب…
میکاییل کیشی‌نین بئله دئمه‌یی میلسَه‌نئری چاشدیردی، دؤنوب جاماعاتا باخدی، گؤردو هامی گولومسونور، لاپ چاشدی.
سونرا میکاییل کیشی دوز اسکندرین گؤزونون ایچینه باخیب سوروشدو کی:
- آ بالا، دوزونو دئه، قاچمیسان، یا قاچمامیسان؟!
میکاییل کیشی ائله باخیردی کی، ائله بیل اسکندر «قاچمیشام» دئسَیدی، میکاییل کیشی بورداجا ییخیلیب اؤله‌جکدی.
اسکندر دئدی:
- قاچمامیشام … بوراخیبلار …
- ائله بیرجه سنی بوراخدیلار؟
اسکندر باشینی ترپتدی:
- هه …
- نییه بوراخدیلار؟
اسکندر:
- یارام واردی، – دئدی، – باشیمدان دَیمیشدی …
میکاییل کیشی بیر دیقّت‌نن اونا باخدی، سونرا الینی اسکندرین آلنینا سورتدو، ساچلاری‌نین آراسیندا گزدیردی:
- یاران هانی؟.. – دئدی.
اسکندر گوناهکار- گوناهکار:
- ساغالتدیلار … – دئدی، – آمما آغریسی قالیب …
- ائله آغری‌یا گؤره بوراخدیلار؟
اسکندر باشینی ترپتدی:
- هه …
میکاییل کیشی چئوریلیب جاماعاتی گؤستردی:
- کیمین آغریسی یوخدو کی، آ بالا؟! – دئدی.
جاماعات ائله بیل سِحیرلنمیشدی. هامی میکاییل کیشی‌یه باخیردی؛ اسکندرین آروادی دا، صدر شریف ده، میلسَه‌نئر ده …
میکاییل کیشی اوزونو اسکندرین آروادینا توتدو:
- نییه دایانمیسان، آ قیزیم؟ – دئدی، – او اوشاغی بری گتیر!..
اسکندرین آروادی کیریمیشجه، قوجاغیندا اوشاق، گلدی.
میکاییل کیشی اوشاغی اسکندره گؤستردی:
- اؤپ!.. – دئدی.
اسکندر اؤپدو.
سونرا میکاییل کیشی اوزونو اسکندره توتوب:
- گئت!.. – دئدی، – سن آللاه، چیخ گئت!.. هامی‌ینان بیر یئرده قاییدیب گلرسن …
و اسکندر سس‌سیزجه چئوریلدی، آغیر- آغیر آددیملاییب یالین آیاقلارینی یئره باسا- باسا گئتدی، اوزاقلاشیب گؤزدن ایتدی …
ایضاحلار
(کؤچورندن):گوللو آروادی گؤرنده دیکسینیب ساپوقلاری الیندن سالدی، جَلد یئریندن قالخیب کئچدی ساپوقلارین قاباغینا، بالیقلاری گؤستریب:
- یاخشی بالیقلاردی، – دئدی، – هی- هی- هی …
گوللو آرواد اونا یاخینلاشا- یاخینلاشا:
- گؤرورم. – دئدی، – بالیقچیلیغین دا وار؟!
دَییرمانچی دئدی:
- یوخ اَشی … دَنَه گلن بالیقلاردی دا … سویو سواندا گؤرورسن بیر- ایکیسی دوشوب قالیر …
گوللو آرواد بیردن دَییرمانچینی سوپورله دی، دارتیب ساپوقلارین قاباغیندان قیراغا چکدی:
- بس بو نه‌دی، آ نِمِس[۱۴] اوغلو نِمِس؟!..
دئدی، سالدی یومروغون، تپییین آلتینا، وور کی ووراسان …
دَییرمانچی‌نین باجاردیغی بو اولدو کی، ائله بیر ته‌هر سیویشیب آرادان چیخدی.
سونرا گوللو آرواد او ساپوقلارین بؤیرونده، داشین اوستونده اوتوردو، ساپوقلاری قاباغیندا جوتله‌دی، باخیب- باخیب بیردن هؤنکور- هؤنکور آغلادی.
گوللو آرواد آغلایا- آغلایا:
- آی آللاه، – دئییردی، – من نه گوناهین یییَه‌سی‌یم؟ نییه بو جاماعاتین مندن زهله‌سی گئدیر؟!..
سونرا دئییردی کی:
- ایلاهی، دای دؤزه بیلمیرم، بیر یوللوق بو کنددن باش گؤتوروب گئده‌جم …
و بونو دئیندن سونرا لاپ برکدن آغلاییردی، چونکی بیلیردی کی، یالان دئییر، بو کنددن هئچ هارا باش گؤتوروب گئدن دئییل.
ائله‌جه، آغلایا- آغلایا قیزیشیردی، اوتلاری یولوشدوروردو، تورپاغی جیرماقلاییردی. قفلَتن الی بیر داشا توخوندو، دیرناقلاری‌ینان ائشیب او داشی تورپاقدان چیخارتدی، اووجوندا سیخدی. داش ایتی‌یدی، اتینه باتیردی، اووجوندان قان سوزولوردو، آنجاق داشی سیخدیقجا سیخیردی.
گوللو آرواد او داشی اووجوندا او واختاجان سیخدی کی، هر شئی یادیندان چیخدی؛ داعوا دا، اسکندر ده، بو کند ده، جاماعات دا … تکجه اووجونداکی آغری قالدی. ایندی گوللو آرواد او آغریدان آغلاییردی و او آغریدان آغلاماق اونا لذّت وئریردی …
***
گوللو آرواد اوردا آغلایاندا اسکندر بوردا یوخودان اویانمیشدی، گؤزلرینی آچیب گولومسونه- گولومسونه جاماعاتا باخیردی. گولومسونمکدن ساوایی علاجی دا یوخ ایدی، چونکی جاماعات دا اونا باخیب گولومسونوردو.
جاماعات اونا گؤره گولومسونوردو کی، اسکندر قورخماسین، باشا دوشسون کی، بوردا هئچ کس اونون پیسلی‌یینی ایسته‌میر، قالخیب آدام کیمی اؤز آرواد- اوشاغی‌ینان گؤروشسون.
اسکندر بونو باشا دوشدو، قالخیب آروادینا ساری بیر- ایکی آددیم آتدی.
هامی فیکیرلشیردی کی، اسکندر ایندی آروادینی باغرینا باساجاق، اوشاغینی اؤپوب دوز کیمی یالایاجاق. و بونو فیکیرلشنده چوخلاری‌نین گؤزو ایندیدن یاشالیردی.
آمما اسکندر هئچ آروادینا یاخینلاشماغا ماجال تاپمادی.
قفلَتن بؤیرونده آت آیاغی‌نین تاپپیلتیسی گلدی. اسکندر سسه چئوریلدی و آت بئلینده یولنان اوزوبری، جاماعاتا ساری گلن میلسَه‌نئری گؤردو. او میلسَه‌نئری رایوندان گؤندرمیشدیلر؛ چینینده پاقون، بئلینده تاپانچاسی. پاقون جوتویدو، آمما بیر قولو یوخ ایدی. آتدان دوشن کیمی جوموب اسکندردن یاپیشدی، صدر شریفدن سوروشدو کی:
- فرونتدان قاچان بودو؟!
صدر شریف ایسته‌دی دئسین کی، بو یازیغین فرونتدان قاچیب- قاچماماغی حله معلوم دئییل …
آمما او میلسَه‌نئر تک الی‌ینن اسکندردن ائله برک یاپیشمیشدی کی، صدر شریف دیللنمه‌یه اورک ائلمه‌دی.
میکاییل کیشی صدر شریفدن اورکلی چیخدی، گولومسونه- گولومسونه گئدیب اسکندری او میلسَه‌نئرین الیندن آلدی:
- آ بالا، نه اولوب، نه قاچاقاچدی؟ دئدی، – بیر اوّل سوروش، اؤیرن، بلکه بو یازیق هئچ فرونتدان قاچماییب…
میکاییل کیشی‌نین بئله دئمه‌یی میلسَه‌نئری چاشدیردی، دؤنوب جاماعاتا باخدی، گؤردو هامی گولومسونور، لاپ چاشدی.
سونرا میکاییل کیشی دوز اسکندرین گؤزونون ایچینه باخیب سوروشدو کی:
- آ بالا، دوزونو دئه، قاچمیسان، یا قاچمامیسان؟!
میکاییل کیشی ائله باخیردی کی، ائله بیل اسکندر «قاچمیشام» دئسَیدی، میکاییل کیشی بورداجا ییخیلیب اؤله‌جکدی.
اسکندر دئدی:
- قاچمامیشام … بوراخیبلار …
- ائله بیرجه سنی بوراخدیلار؟
اسکندر باشینی ترپتدی:
- هه …
- نییه بوراخدیلار؟
اسکندر:
- یارام واردی، – دئدی، – باشیمدان دَیمیشدی …
میکاییل کیشی بیر دیقّت‌نن اونا باخدی، سونرا الینی اسکندرین آلنینا سورتدو، ساچلاری‌نین آراسیندا گزدیردی:
- یاران هانی؟.. – دئدی.
اسکندر گوناهکار- گوناهکار:
- ساغالتدیلار … – دئدی، – آمما آغریسی قالیب …
- ائله آغری‌یا گؤره بوراخدیلار؟
اسکندر باشینی ترپتدی:
- هه …
میکاییل کیشی چئوریلیب جاماعاتی گؤستردی:
- کیمین آغریسی یوخدو کی، آ بالا؟! – دئدی.
جاماعات ائله بیل سِحیرلنمیشدی. هامی میکاییل کیشی‌یه باخیردی؛ اسکندرین آروادی دا، صدر شریف ده، میلسَه‌نئر ده …
میکاییل کیشی اوزونو اسکندرین آروادینا توتدو:
- نییه دایانمیسان، آ قیزیم؟ – دئدی، – او اوشاغی بری گتیر!..
اسکندرین آروادی کیریمیشجه، قوجاغیندا اوشاق، گلدی.
میکاییل کیشی اوشاغی اسکندره گؤستردی:
- اؤپ!.. – دئدی.
اسکندر اؤپدو.
سونرا میکاییل کیشی اوزونو اسکندره توتوب:
- گئت!.. – دئدی، – سن آللاه، چیخ گئت!.. هامی‌ینان بیر یئرده قاییدیب گلرسن …
و اسکندر سس‌سیزجه چئوریلدی، آغیر- آغیر آددیملاییب یالین آیاقلارینی یئره باسا- باسا گئتدی، اوزاقلاشیب گؤزدن ایتدی …
[۱]- komandir : حربی سرکرده، فرمانده.
[۲]- rayon: بیر اراضی‌نین هر هانسی بیر جوغرافی، ایقتصادی و باشقا جهتدن تام بیر وحدت تشکیل ائدن حیصّه‌سی، بخش.
[۳]- ştanq : آغیرلیق قالدیرماقدا ایشله‌نن، هر ایکی باشینا تاخیلیب چیخاریلا بیلن دیسک‌لر برکیدیلمیش مئتال آلت، هالتر.
[۴]-: cod کوبود، قالین.
[۵]- gospital [آلمانجا]: حربی خسته‌خانا.
[۶]- sapoq : پوتون.
[۷]- front : جبهه.
[۸]- dakument : سند، یازی.
[۹]- ساغلام یئر.
[۱۰]- işpiyon : جاسوس.
[۱۱]- dezertir : قاچاق آدام.
[۱۲]- milis : ایجتماعی آساییشی و امنیّتی قورویان اینضباطی اورقان.
[۱۳]- تیغ وورماق: قالاقلاماق، اوست- اوسته ییغماق.
[۱۴]- Nemes [روسجا] : آلمانیانین اساس اهالیسینی تشکیل ائدن خالق و بو خالقا منسوب اولان آدام.
No comments:
Post a Comment