Aug 5, 2016

هئيت و وارليق .

معصومه قربانى

نجوردو كى وارليقى آراشديراق و اونان سونرا هئچ زادى، تك وارليقى و اونان سونرا هئچ زادى. ساده جه وارليقى و اونون اوته سينده هئچ زادى. پس هئچ ليغ نجور اولاجاق؟ - هيچ ليق اوزو هئچ دير.
"هايدگر" ، متافيزيك ندير، ٦٩.

اسلوگانلارينا باخين! اولوم اولسون (مـرگ بر) هر يئرى آليب، هر يئر هيچ ليق و قارانليق دير، اعدام ليق و قيرباچ جزاسينا شو و گولونج ساعتى اولسون هر كس صاباحدان يئر توتور. ايشين ايلگينجى بوردا كى حتى اوشاقلاردا بو عصر حجر مراسيم لرينه ماراقلى ديلار، هر شى يوخ لوق دور  و اولوم لر اسلوگانلارى ماراقلا قارشيلانير.
مسله نين گولونج يونو بوردا كى اؤلولره ده اوسلوگانلاردا يئنى دن اؤلوم ايستيرلر و بو اينسانلارين اؤلوم و اؤلودورمك ايچون ماراقلى اولماغين گوسترير. اونلار كيمسه نو اؤلدرومه سه لر- اوزلرين اؤلدورمك ايستيرلر، نجور كى اونلار اوزلرينى مسخره ائليب و گولونج آلتى اولماق دان ممنوعيت دويويورلار. اينسانلاردان اينسانليغ لارى اوغورلانيب، اونلارى استعمار ائليه بيلمك ايچون اونلارى اينسانليغ دان بوشادماخ گره كدير؛ بو زمانه ميزين اينسانلارى دير، بو اونلارين ماراقلاريدير ؛ چولويوب- داغيدماخ ماراغى، خاراباليق سئوداسى ، هئچ ليق سئوداسى . اما بو آندا وارليق يارانير، بو آندا بير اينسان بو اسيرليغه اوره گى سيخيلير، بو آندا بيرى باش قالديرير "وار اولماق"  ايچون ، بو خرابه ليق لرى يئنى دن دوزه لدمه ايچون. او وارليقى يارادير نه ساده جه بير آد اولسون، بلكه بير مكتب اولسون يوخلوق و هيچ ليغين قاباغيندا. او بير قارانليق آخشامدا او حالدا كى گوى ده كى وار اولان قوشلارا باخير اوز – اوزونه  دئير: يئتر آرتيق بو سبعيت و وحشى ليق، يئتر آرتيق بو بربرليق، قوى وار اولاق، قوى وارليق اولسون، قوى اينسالار سايغى يا صاحيب اولسون ، بيخديق يوخلوق دان ، اؤلوم دن و هئچ ليق دن. وار اولماق و وارليغين فرقينده اولماق و اونو بيلمك هاساد دئيل. بيرى گرك اوز وارليقينين اوته سينه گئدسين، بيرى گرك او گوجه صاحيب اولا كى اوزاق دان دوروب اوزونه ديقتلى باخا، بيرى گرك گوردوخلرين آغير- يونگول ائلَسين، بيرى گرك اوز حقيقتين آراشديرسن،  بيرى گرك جسارتى اولا اوزونه آيينه ده باخماغا. بو حقيقت له- بو دوغرولارلا اوز به اوز اولماق هاساد دئيل، بو دوغرولار ايچرى ده و ديشارى دا آغرى يا سبب اولار و أورگى سيخيب و أورك چيرپينتي حيزلارين آرتار. وار اولا بيلمك ايچون، وارليق دوغرولاري لا اوز به اوز اولماق گرك دير. رويا لاريمدا سانيرام كى وارليق قوروجوسو اوز تنهاليغيندا دوشونوردو ، او بو آجى دوغرولاري گوردو، بير اسير ائللى گوردو كى هر گون اوز كيمليك و وارليغيندان اوتانير. او بير خالقى گوردو كى اوتانجين گيزلدمخ ايچون هر طورلو اسكيك ليغه اَل اوزادير، اوزونون دانايب و مسخره يه قويور، او بير خالقين اوتانجين گوردو  و اونون اوته سينده بير خالقين هيچ ليغين و اؤلومه و كوتلوى اينتحارا سئوداسين گوردو و اودور كى او وار اولا بيلمك ايچون وارليقى يارادى، وارليق بو يوخلوق و هئچ ليغين قاباغيندا بير عصيان دير، وارليق بير فلسفه دير، اينسان وار اولماق ايستير، اينسان ياشاماق ايستير، اينسان انسان گيبى ياشاماق ايستير. اينسان ايستر كى اونا اينسان گيبى داورانيسنلار. اما ايراندا توركلره ناسيل داورانيلار؟ بير حيوان گيبى، بير اسكيك بير اينسان گيبى، حتى توركلر ايراندا گوزه گورسنمير لر، اونلار هئچ ليخ ديلر، يعنى هئچ زاد! سانكى ايراندا آلاه اؤلوب، هر شى مشروع دور، اولورمو اينسانلارا حيوان گيبى داورانماق؟ اولورمو اونلارى هئچ سايماق؟ نيچه ايللر بوندان قاباخ اورپادا كى اخلاق چوكمه سين گوردوغونده دئدى تانرى اؤلوب، بيز اونو اؤلدوردوك، داستايوسكى او حالدا كى قورخودان بدنى تيتره يدى اونون قاباغيندا دئدى كى "اگر آلاه اؤلورسه هر ايش مشروع دور، بيز اونو اؤلدوره بيلمه نيك" . هئيت ايراندا تانرى نين اؤلمه سين گوردو، او بير ميلتين ازيلمسين گوردو، او بير ميلتين هيچ ليغين گوردو، هئيت او جسارته صاحيب اولدو كى اوزونو يالادماسين، اونون اصلى جسارتى حقيقتى لوت گوروب و بو حقيقتى قوندارما و حاكيم ميلتين خيدمتينده اولان ايدولوژى لردن توجيه ائله مك ايسته مه دى. او زنجيرلرين شاقيلاماغينا آلانمادير، بو زنجير لر چكيجى دير، بو زنجير لر ماراق يارادير، بو زنجيرلر توجيه يارادير، اما هئيتين اوزليغى بو زنجيرلرين كوله ليق و برده ليق زنجيرى اولماسينين تشخيص وئرمه سيى دير. اونون تشخيص و تشخصو اونون اوزليغى دير، او آنلادى كى بو زنجيرلر نه تك اونو بلكه بير اسير ميلتى هئچ ليغه سارى سورور، او باش قالديردى و وارليقى يارادى تا  بير خالق وار اولسون، بير ميلت اينسان گيبى ياشاماغى اورگشسين . او آنلادى كى بيزيم سعادت و بلكه تمام اينسانليغ موتلولوغو "وار اولماق و وارليق دا دير".
هئيت وارليقى ياراديب و اونو باشا بويا چاتديردى، وارليقى سئچمك،  هئچ ليغى سئچمه مك دئمك دير. او وارليق بايراقين قالديردى تا بير اسير ميلته عصيان و اينسان ليق يولون گوسترسين، وارليق غين  تمل و ايلك وظيفه سى اورگنمَك دير، نه فقط بير اسير ميلتين تاريخى و ديلين. اونان زياده بير اسير ميلتين، اسير اولدوغون اورگنمَغين ساوؤنور وارليق. اسير و كوله ليق دن قورتولماغين اول آديمى اوزونو تانيماق دير، فقط اوزونو تانيماق دان سونرا، آزاد و يا اسير اولدوغونون فرقينده اولورسان و اوندان سونرا دير كى عصيان ائتمك ايچون قرار وئريرسن. وارليق بيلمك و اورگنمَك مكتبى دير، بو بيلمك و اورگنمَك آغرى يا سبب اولور، اما بيلمك  و اورگنمَك دوشونجه ايستير و بونا گوره وارليق مكتبى دوشونجه و دوشونمك مكتبى دير. بيلمك دوشونمك اينسان دان – حيوانين تك فرقى دير، ظاليم حاكيم لر اينسانلارى ايستثمار ائلمك ايچون اونلارين دوشونمك قابليتين كور ائليب و اونلارى دوشونمك دن محروم ائلرلر تا اونلارى اينسانليغ مقاميندان حيوانليق مقامينا نزول وئرسينلر. اونلارى بئله اون دقيقه تك بوراخامازلار دوشونمك ايچون، دوشونمك وارليغين تمل اساسى دير، اينسان دوشوندوغو زامان اينسان اولور. نه موتلو اونلارا كى اينسانليغ و دوشونمك مكتبى ميراث بوراخيلار ، نه موتلو اونلارا كى اينسانليغ دفترينه بير صفحه ده اولسا بيلگى آرتيريلار، نه موتلو اونلارا كى ميراثى نه فقط عايله سينه بلكه نسيللر بويو بوتون اينسانلارا يئتيرير.
" وارليق دوشونمك مكتبى دير."

معصومه قربانى.

No comments: