Dec 31, 2018

تحرکات جدید در منطقه و تلاش های نظامی ترکیه

محمد حسین یحیایی
تنش در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تاریخ دیرینه ای دارد که در چند دهه گذشته، بویژه با افزایش درآمد های نفتی، رشد اقتصادی و جمعیتی منطقه ابعاد وسیعتری بخود گرفت. جنگ ویرانگر ایران و عراق که از سوی دو دیوانه ( یکی سودای صدور انقلاب و دیگری سودای کشور گشایی و ناسیونالیسم عربی داشت ) آغاز و ادامه یافت از یک سو زمینه ساز پیدایش گروه های افراطی و مذهبی شد و از سوی دیگر زمینه های ویرانگر جنگ و نابودی را آنچنان فراهم کرد که گویا پایانی برای آن متصور نیست، در این میان گروه های تروریستی هم با استفاده از شرایط موجود، حمایت های برون منطقه ای و محرومیت های تاریخی قومی و ملی در کشور های منطقه خود، به سازماندهی سیاسی و نظامی پرداختند تا خواسته  های قومی و ملی خود را جایگزین مبارزه همگانی با استعمار و ارتجاع  رو به گسترش منطقه کنند،
در نتیجه تنش هر روز ابعاد وسیعتری به خود گرفت و جرقه بهار عربی از تونس به آن ابعاد گسترده تری داد و در ادامه جنگ های نیابتی در بخشی از آفریقا و خاورمیانه شعله ور شد که همچنان ادامه دارد، در این میان بازیگران جهانی و منطقه ای هم وارد معرکه شدند که گاهی در رقابت و گاهی در رفاقت با شخم زدن سرزمین های بسیاری و کشتار مردم بی پناه و محروم پیگیر منافع سیاسی و اقتصادی خود شدند.
یکی از کشور های منطقه که بازیگران جهانی و منطقه ای در آن به زور آزمایی پرداختند و همه گروه های تروریستی ( با بینش و باور های گوناگون ) را در آن دخالت دادند جمهوری عربی سوریه است که هم اکنون به ویرانه ای تبدیل شده، نیمی از جمعیت آن مجبور به ترک میهن و نیم دیگر آواره در وطن با نیم میلیون کشته و انسان های وحشت زده و گرسنه که با یاس و نا امیدی به آینده نا معلوم خود می نگرند. در نمایش ویرانگری سوریه برخی از بازیگران جهانی و منطقه ای عزم خود را در نگهداری از بشار اسد جزم کردند و برخی دیگر به سقوط و برکناری وی بازی را ادامه و پیش بردند ولی با گذشت زمان تغییراتی در موضع خود دادند، تا جائیکه برخی از بازیگران که مدت ها در مقابل هم بودند ( تقابل ترکیه با روسیه که با سقوط یک هواپیمای جنگی روس به اوج خود رسید و جنگ اقتصادی بین آن دو در گرفت و تقابل ایران با ترکیه که سخن از دیوار کشی مرزی پیش آمد ) به همپیمانان تبدیل شده مقامات و سران آن به دفعات باهم دیدار کردند که خوشآیند ایالات متحده و پیمان نظامی ناتو که ترکیه یکی از اعضای مهم آن است، نبود و در نهایت شرایطی پیش آمد که ترکیه به جبهه پیشین خود برگردد که نشانه های آن با بازیگری ایالات متحده ( ترامپ ) هم اکنون مشاهده می شود.
.از مدت ها پیش ترکیه برخی از ادوات جنگی خود را با نفرات نظامی در مرز سوریه متمرکز کرد که قصد داشت برای حفظ موقعیت امنیتی خود وارد خاک سوریه شود و با نام « سپر فرات » در شرق رود فرات در شهر منبج قرار گیرد، این شهر نزدیک به دو سال پیش با همکاری نیرو های کرد ( یگان های مدافع خلق، ی پ گ ) با ائتلاف ضد داعش از دست حکومت اسلامی داعش نجات پیدا کرده و آزاد شده بود و از سوی شورای شهر که در آن نمایندگان گروه های گوناگون شرکت داشتند اداره می شد. ترکیه این گروه ( یگان های مدافع خلق ) را ادامه گروه پ ک ک در ترکیه می داند که آن را سازمان تروریستی می خواند و سال ها است با آن در نبرد خانگی به سر می برد، از آن رو خواهان نابودی این گروه در خاک سوریه است. ترکیه با آموزش ارتش آزادی بخش سوریه و نفرات تیپ حمزه متشکل از ترکمان ها که به سلاح های سنگین و ادوات پیشرفته جنگی مجهز هستند آمادگی آن را دارد که در شرق فرات به عملیات نظامی دست بزند. ترکیه پیشتر ها با استفاده از همین روش شهر های جرابلس، آزز، الباب و آفرین را به تصرف خود در آورده است.
در چند روز گذشته ترامپ رئیس جمهور پر رمز و راز ایالات متحده در یک اقدام غیر منتظره اعلام کرد که نیرو های نظامی خود را از سوریه بیرون خواهد کشید زیرا داعش شکست خورده، ترکیه از نظر نظامی و عربستان سعودی و امارات متحده با امکانات مالی توانایی آن را دارند که بقایای داعش را از بین ببرند، از مدت ها پیش رابطه ترکیه با آمریکا در رابطه با فتح اله گولن، رضا ضراب و هاکان آتیلا و خرید موشک های اس 400 از روسیه تیره شده بود که با آزادی کشیش برانسون ( در همکاری با گولن به زندان محکوم شده بود ) رو به بهبود گذاشت و ترکیه با 3 و نیم میلیارد دلار سیستم موشکی پاترویت را از آمریکا خرید که به نزدیکی ترکیه با آمریکا انجامید و چند گفتگوی تلفنی بین اردوغان و ترامپ رد و بدل شد. .
گفتار ناگهانی ترامپ پیرامون خروج نیرو های نظامی آمریکا از سوریه واکنش های زیادی در داخل آمریکا و دیگر کشور ها بویژه در منطقه داشت، روزنامه واشنگتن پست نوشت: ترامپ به اردوغان گفته است که من خارج می شوم و آنجا را به دست تو می سپارم که به نظر می رسد ترامپ خواهان دور کردن ترکیه از روسیه و ایران است و می خواهد نزدیکی و دوستی آن سه را درهم بریزد و سست کند. هر چند در پی آن گفته شد که آمریکا دو پایگاه جدید در اربیل ساخته، برخی از نیرو های نظامی خود را به آنجا سوق خواهد داد و همزمان کشتی غول پیکر و هواپیما بر آمریکایی که گفته می شود یک پایگاه نظامی متحرک است وارد خلیج فارس کرده که می تواند برخی از کشور های منطقه بویزه جمهوری اسلامی را نگران کند. این در حالی است که ایرج مسجدی سفیر جمهوری اسلامی در بغداد اعلام می کند که : بعد از شکست داعش و پایان تهدید های تروریستی همه مقامات ارتشی و مستشاری خارج شدند.
در پی گفتار ترامپ پیرامون خروج از سوریه، نیرو های نظامی ترکیه به سوی شرق منبج حرکت کردند ولی وارد شهر نشدند، اردوغان رئیس جمهور ترکیه گفت: هدف ما از بین بردن خطر تروریست ها در منطقه است که برای ما امنیتی است و خبرگزاری آناتولی به نقل از کارشناسان روسی نوشت: عملیات نظامی در شرق فرات به دلیل فعالیت های تروریستی  « ی پ گ » و « پ ک ک » که امنیت ترکیه را به خطر می اندازد و دارای حقوقی و به هنگام است. ترکیه برای مذاکره پیرامون خروج نیرو های آمریکا از سوریه گروه بلند پایه ای از مقامات خود را مانند مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه، هلوسی آکار وزیر دفاع، هاکان فیدان رئیس سازمان امنیت ملی ( میت ) و ابراهیم کالین سخنگوی ویژه ریاست جمهوری را در 29 دسامبر به مسکو فرستاد و به دنبال این گفتگو و مذاکرات نیرو های نظامی ترکیه از ورود به منبج خوداری کردند و اردغان گفت که هدف ما حفظ امنیت نابودی گروه های تروریستی است که اگر بگونه ی دیگری تامین شود ما نیازی به عملیات نظامی نداریم.
از خروج نیرو های آمریکا، فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران استقبال کردند و آن را ناکامی آمریکا در رسیدن به اهداف خود در سوریه تفسیر کردند، ماریا ساخاروا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه و دیمیتری پسکوف سخنگوی دولت روسیه طی پیام های جداگانه و شبیه به هم گسترش کنترل دولت سوریه را در مناطق بیشتری نوید بخش خواندند، زیرا پیش از ورود نیرو های نظامی ترکیه به منبج، گروه های کرد که مورد حمایت ایالات متحده بودند از دولت سوریه و ارتش آن خواستند که وارد شهر منبج شوند و پرچم خود را بار دیگر بر فراز ساختمان های دولتی و مراکز دیگر به اهتزاز درآورند.
ترکیه میزبان میلیون ها سوری است که با آغاز جنگ و بحران مجبور به ترک میهن خود شدند، در این سال ها تعدادی زیادی از جوانان سوری بعنوان نیروی کار، گاهی ارزان وارد بازار کار و مراکز تولیدی شدند و با مردم ترکیه در هم آمیختند و تعدادی هم با سرمایه گذاری به رشد اقتصاد و تولید کار ترکیه یاری رساندند و همزمان گروهی هم به ارتش آزادی بخش و ملی سوریه پیوستند و با آموزش نظامی از سوی افسران ترکیه خواهان برگشت به سوریه و مبارزه با بشار اسد هستند که این گروه مورد حمایت ترکیه اند. ترکیه خواهان استقرار این نیرو ها در عمق خاک سوریه است، هرچند در مواردی عقب نشینی از این سیاست در گفتار مقامات مشاهد می شود، ولی مداخله نظامی همچنان مطرح است با این تفاوت که دیگر سخنی از برکناری بشار اسد بگوش نمی رسد. چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه چندی پیش گفت : اگر در انتخابات آزاد بشار اسد انتخاب شود ما با ایشان نزدیکی و همکاری می کنیم که این گفتار عدول از سیاست پیشین و ورود به فاز نوینی است که منطقه را با تحرکات جدیدی روبرو می کند.
آنچه مسلم است خروج نیرو های آمریکا از سوریه پایان یک ماجرا نیست بلکه آغاز ماجرای دیگری در منتطقه است که از چند دهه پیش آغاز شده و ادامه دارد، از یک سو ترامپ به وعده های انتخاباتی خود عمل می کند و هزینه های نظامی را به گردن دیگران می اندازد و از سوی دیگر با گزینش برخی از افراد افراطی و جنگ طلب در پیرامون خود ترس را در منطقه تزریق می کند و شاید هم برنامه دیگری از نوع ماجراجویی نظامی در سر دارد که نشانگر گسترش بحران و تنش فراوان در منطقه است. در این میان بازیگران منطقه ای هم مانند ترکیه از نیروی نظامی خود استفاده خواهد کرد تا جایگاه و پایگاه خود را در متطقه بویژه در عمق خاک سوریه تقویت کند، از آن رو سال 2019 پر تنش تر، پر تحرک تر و نظامی تر از سال های پیش در منطقه خواهد بود.
محمد حسین یحیایی   
mhyahyai@yahoo.se


No comments: