اينسان

اٸريک فروم - چویرن م. جواد توفیق

اینسانين طبیعی تکامول نتیجه‌سینده یارانماسينا اينانيرام، او، طبیعتین بیر حیصه‌سی‌دیر، اما طبیعته اوستون گلیب و گله‌جک‌دير. شعور و اؤزونودرکله موکافاتلاندیریلیب.

اینسانین ماهیتی‌نين تامامیله قاورانیلا بيلمه‌سينه اينانيرم. آنجاق او، اینسانی بوتون تاریخی دؤورلرده کاراکتئریزه ائد‌ن هر هانسی بیر سوبستان‌سییا دگيل. اینسانین ماهیتی اونون وارلیغینداکی ضدیتله باغلی‌دیر و بو ضدیت اونو، حل یولونون آختاریشی يؤنده فعالیت گؤسترمگه مجبورائدیر.

اینسان بو ائکزیستئنسیال دیکوتومییا قارشی‌سیندا نویترال و پاسیو قالا بیلمز. اینسانین بیر اینسان اولاراق مؤوجودلوغو اونون قارشی‌سینا بٸله بيرسوال قویور: اونو احاطه ائد‌ن اینسانلار و طبیعتله وحدت حيسّینه نایل اولماق اوچون اؤزو ایله خاریجی عالم آراسینداکی اوچورومو هانسی یوللا آشا بيلر. اینسان حیاتینین هر بیر آنیندا بو سوالا جاواب وئرمه‌لی‌دیر، تکجه فیکیر و یا سؤزلرله دگيل، داها چوخ او، مؤوجود اولماسی و فعالیتی ایله جاواب وٸرمه‌‌لی‌‌دير.

منيم فيکيريمجه، مؤوجودلوقلا ايلگيلی بو سوالا منطیقه اویغون چوخ آز جاوابلار واردیر. وارلیق حاقدا بو سوالین معین سایدا محدود و قبول ائدیلمیش جاوابلاری واردير (دین و فلسفه تاریخی بئله سواللارین کاتالوقودور)، بونلار ایکی اساس آلتئرناتیو شکلینه سالینا بیلر. آلتئرناتیولردن بیری ایسپئسیفیک اینسانی کئیفیتلرین – شعور و سئومک باجاریغینین یوخ ائدیلمه‌سی واسطه‌سیله بشریته قدرکی مؤوجودلوق قایدالارینا قاییتماق یولو ایله اینسانین، طبیعتله هارمونییانی يٸنيدن الده ائتمک جهدلری ایله باغلی‌دیر. دیگری ایسه اینسانی باجاریقلارین تام گليشمه‌سی و اینکیشافینی و یاخینلاری و طبیعتله یئنی هارمونییا یاراتماق مقصدینی گودور.

منجه، بیرینجی یول مغلوبیته محکومدور. او، اؤلومه، داغینتی‌یا، ایظطیرابا آپاریر و هئچ واخت اینسان اینکیشافینا گتیریب چیخارمیر، گوج و هارمونییا یاراتمايیر. ایکینجی آلتئرناتیو، ترسینه، آج‌گؤزلوک و ائقوسئنتریزمی رد ائدیر، یول گؤسترمگی باجارانلارا دقتله یاناشیر، اینتیظام و ایراده طلب ائدیر. باخمایاراق کی، بو چتین یولدور، یالنیز بو يول موفقیت ایمکانینا مالیک‌دیر، حتی سون مقصده نایل اولونماسا بئله، بو ایستیقامت‌ده فعال‌لیق و سعی‌لر آرتیق، اینسانین حیات ائنئرژی‌سینی آرتیران واحید و بیرلشدیریجی تأثیره مالیک اولور.

من ، اینسانین تمل سئچیمی‌نين – حیات و اؤلوم آراسینداکی سئچیم اولماسينا اينانيرام. هر عمل بو سئچیمله شرطلنه‌رک ایر‌لییه سورولور. اینسان اؤز سئچیمینی ائتمکده آزاددیر، اما بو آزادلیغین محدودیتلری واردير. اینسانا تأثیر ائد‌ن بیر چوخ خوشاگلن و خوشاگلمز آن‌لار واردیر: – اونون پسیکولوژی کونستیتوت‌سییاسی، سوسیال چئوره‌سینین خصوصیتلری، عائله، معلم‌لر، تصادفی و سئچیلمیش دوستلاری کيمی. اینسانین مقصدی – اؤز طالعی‌‌‌نين فضاسينی گئنیشلندیرمک، اؤلومه آپاران یولون ترسینه حیاتلا باغلارینی مؤحکملندیرمک‌دیر. حیات و اؤلوم حاقدا دانیشدیقدا، من بیولوژی وضعیتی دگيل، اینسانین مؤوجودلوق اصوللارینی، دونیا ایله قارشی‌لیق‌لی تأثیرینی نظرده توتورام. حیات دايمی دگیشمک، يٸنيدن دوغولماق آنلامینا گلیر. اؤلوم اینکیشافین دايانماسی، دورغونلوق، ثابت‌‌لشمک معناسی وئریر. بیر چوخ اینسانین قارا بختی (بدبخت طالعی) سئچیم ائتمدیکلرینین نتیجه‌سی‌دیر. اونلار نه یاشاییر، نه ده اؤلودورلر. حیات بیر یوکدور، مقصدسیز مشغولیت‌دیر، اما مشغوللوق ایسه یالنیز کؤلگه‌لر وادی‌‌سينده مؤوجودلوق عذابیندان مدافعه واسطه‌سی‌دیر.

نه حیات، نه ده تاریخ اؤز نؤوبه‌سینده آیری-آیری اینسانلارین حیاتینی معنالاندیراجاق و یا اونلارین ايظطيرابلارینا براٸت قازاندیراجاق موطلق معنا کسب ائتمه‌يیر. اما اینسانین وارلیغی ایله باغلی اولان ضدیت و ضعیف‌لیکلری نظره آلساق، بو حالدا اونا معین‌لیک ایللوزییاسی وئر‌ن و اونو موناقیشه‌لردن، قوشقو (شوبهه) و مسولییتدن خلاص ائد‌ن موطلق آختاریشی تامامیله طبیعی گؤرونور. لاکین تئولوژی، فلسفی و یا تاریخی دون گئیيندیریلن تانری بئله، اینسانی خلاص اولماغا و یا محکمه‌یه یولا سالیر. یالنیز اینسان اؤزو اؤز حیاتی اوچون بیر هدف سئچه بیلر و هدفه چاتماق اصوللاری تاپا بیلر. آختاریشلارین خلاص ائدیجی، قلوبال و یا موطلق جاوابلارینی تاپماق ثمره‌سیزدیر، لاکین ایللوزییادان کنارلاشماق و آزاد اولماق گوجو وئر‌ن حیاتی تجروبه‌ده بئله بیر درینلیگه، گوجه و آیدینلیغا جهد ائتمک مومکوندور .

هئچ کیم اطرافینداکی یولداشلارینی «خلاص» اٸديب، اونون یئرینه سئچیم ائده بیلمز. بیر اینسانین دیگرینه ائده بیله‌جگی بوتون کؤمگی – اونون قارشی‌سیندا آلتئرناتیولری دوغرو- دوزگون و سئوگیله، آمّا سانتیمانتال‌لیق و ایللوزییالارسیز گؤسترمک‌دیر . مؤوجود آلتئرناتیولرله قارشیلاشما اینسانین بوتون گیزلی ائنئرژی‌سینی اویالدیر و اؤلومون ضدینه حیاتی سئچمگه یاردیمچی اولور. اینسان حیاتی سئچمک باجاریغیندا اولمايان حالدا ، غئیريسی- باشقا بیر کيمسه، اونون یئرینه نفس چکه بیلمه‌یه‌جک‌دير.

خئییرین سئچیمینه آپاران ایکی یول واردیر. بیرینجی – معنوی امرلره خیدمت و اطاعتله باغلی‌دیر. بو یول ائفکتیو گؤرسه‌نه بیلر، اما ایللرين بويوندا یالنیز چوخ آز اینسان حتی دينی- معنوی امرین طلبلرینی یئرینه یئتیرمگه نایل اولوب. بو امرلر او زامان حاکمیت طرفیندن امرلر کیمی تقدیم ائدیلدیکده اینسانلارين چوخوسو جینایت تؤره‌دیردی. ایکینجی یول – نه‌یین یاخشی و یا دوغرو اولدوغو معناسیندا خئییرخاهلیق آنلاییشینی اینکیشاف ائتدیرمک‌دیر. خئییرخاهلیق حيسّی حاقدا دانیشارکن، بو بئنتامیان و یا فرویدیست آنلامدا حظّ معناسینا گلمیر. من چوخلارینا تانیش اولان حیات عشقی حيسّینه ایستیناد ائدیر‌م، بوندا اینسان اؤز گوجونو و کیملیگینی تصدیقله‌ییر.

تحصیل گنجلرین ان دگرلی بشریتین ارثینی تانیماسیندا بیر آنلام داشی‌ییر. لاکین بو میراثین بؤیوک حیصه‌سی سؤزلرله ایفاده اولونور. بو تربییه، بو سؤزلر، يالنيز معلملرین تیمثالیندا، تجروبه‌ده و جمعیتین قورولوشوندا رئال‌لیق الده ائد‌ه‌رسه اٸفکتيو اولور.

یالنیز گئرچکلشدیریلمیش ایدئیا اینسانا تأثیر گؤستره بیلر؛ فیکیر سؤزده قالیرسا، او یالنیز سؤزو دگیشمگه قادیردیر.

اینسان اؤزو اؤزونو اینکیشاف ائتدیريب گلشديرمک باجاریغینا مالیک‌دیر. مؤوجود اؤزونو اینکیشاف ائتدیرمک باجاریغی – اینسانین اؤز مقصدینه چاتماقدا یالنیزجا بیر ضروری شرط‌‌دیر، اما بو کیفایت دگيل. اگر اینسان حیات و اینکیشافین خئیرینه اؤز سئچیمینی ائتمه‌ییب‌سه، دئمه‌لی، جانلی مئییته چئوریليب داغیدیجی بیر قوه اولاجاغی قاچیلمازدیر. گوناهکارلیق و اؤزونو محواٸتمک خئییرخاهلیق و حیاتا باغلی‌لیق کیمی بیر او قدر رئال‌دیر و اینسانین ایمکانلارینین تکرار دایره‌سینی تشکیل ائدیر. اگر او اؤزونون ایلکین ایمکانلارینی رئاللاشدیرماقدان ایمتیناع اٸتمگی سئچیرسه، بو دایره‌یه دوشور.

موستثنا حال‌لاردا اینسانلار مقدس و یا جینایتکار دوغولور. چوخوموز خئییره و بیر او قدر ده شرّه مئیل ائدیریک، لاکین بو مئیل‌لره موناسیبتدن گؤرونور کی، بو، اینساندان اینسانا دگیشیر. بو سببدن بیزیم طالعيمیز ترانسفورماسییا ائد‌ن بو مئیل‌لرین تأثیرلریندن چوخ جدی شکیلده آسیلی‌دیر. داها چوخ عائله تأثیر گؤستریر. عائله اؤزونده چوخ جهتلری ایله – جمعیتین تمثیل‌چی‌سی‌دیر، جمعیت طرفیندن فردلرین شعورونا یئریدیلمیش‌ و نورمالارین بلدچی‌سی‌دیر. بونا گؤره ده اینسانین اینکیشافیندا واجیب ساییلان عامل اونون دوغولدوغو جمعیتین ایستروکتورو و دگرلر سیستئمی‌دیر.

عین آندا جمعیت بیر طرفدن اينسانی تشویق ائدیر، هوسلندیریر، دیگر طرفدن قارشی‌سینی آلیر. یالنیز باشقالاری ایله امکداش‌ليقدا، ایش پروسئسینده اینسان اؤز قابیلیت و باجاریقلارینی اینکیشاف ائتدیریر و یالنیز تاریخین گئدیشینده اؤزو-اؤزونو یارالدیر. اما عین زاماندا اکثر جمعیتلر تا بو گونه کیمی آزلیغین مقصدلرینه خیدمت ائدیب، یئرده قالانلاری واسطه کیمی ایستیفاده اٸتمگه جهد گؤستریب‌دير. اونلاری تضییق و قورخو آلتیندا ساخلاماق اوچون اؤز حاکمیتلریندن ایستیفاده ائتمک لازیم گلمیش‌دیر، چونکی آزلیق (اما بئله حالدا، بلاواسطه و اؤزو اؤزلرینی)، بو اکثریته اؤز باجاریقلارینی تام اؤلچوده اینکیشاف ائتدیرمک ایمکانی وئرمه‌یر.

نتیجه‌ده جمعیت دایما اینسانیتله، استثناسیز هر کسه عایید اولونان اونیوئرسال نورمالارلا قارشیدورمایا گیریر. جمعیتین هدفلری عمومی بشریتین اینکیشافینین مقصدلری ایله تامامیله بنزر اولدوغو زامان خالقی معنوی جهتدن شیکست ائتمگی و شر دوغورماغی دایاندیریر.

هر بیر اینسان – بشریتی تمثیل ائدیر. بیز اینتلئکت، ساغلام‌لیق وضعیتینه و ایستعدادا گؤره فرقلی‌يیک. و یئنه ده بیز هامیمیز بیریک. بیز عموماً مقدس و گوناها باتمیش، یئتکین‌لیک یاشینا چاتمیش و اوشاغیق و بیزدن هئچ کیم دیگریندن اوستون و حاکم دگيل. بیز بیرلیکده بوددا ایله اویانمیشیق، عیسی ایله یاناشی چارمیخا چکیلمیشیک و چینگیز خان، ایستالین و هیتلئرله بیر یئرده اؤلدورموش و غارت ائتمیشیک.

تک اؤز فردیلیگینی حیاتا کئچیرمک یولو ایله و قطعين اؤزونو آبستراکت عمومی آنلاییشا مونجر ائتمک جهدی گؤسترمگه‌رک تام اونیوئرسال اینسانین کیملیگینی قاوراماق اولار. حیات اینسان قارشی‌سیندا پارادوکسال تاپشیریق قویوب: بیر یاندان اؤز فردیلیگینی رئاللاش‌دیرماق، دیگر یاندان ایسه – اونو اؤتوب کئچمک و اونیوئرسال یاشام طرزینه نایل اولماق. تکجه تام شکیلده اینکیشاف ائتمیش بير کس اؤز ائقوسو («من»ی) اوزرینده اوجالدیلا بیلر.

اينسان اوغلو، آرخایک قان قوهوملوغو اولان کؤکلریندن قوپاراق اؤزونو بشریتین اوغلو، بیر دونیا وطنداشی کیمی حيس ائد‌ه‌جگی زامان، واحيد دونيا و يٸنی اينسان دوغولاجاقدير. آیریجا قروپ اینسانا دگيل اینسان نسلینه و یاشامینا حواله اٸديلميشدير. او، اینسان اؤولادینا سئوگی بسله‌مه‌سی اوچون و اونون مولاحيظه‌لرینه قبیله منسوبیتی تاثیرسیز قالديغينا گؤره اؤز اؤلکه‌سينی سٸوه‌جکدير.

اینسانین اینکیشافی –داواملی دوغوم پروسئسی‌دیر، دورمادان-آرام‌سیز اویانیش‌دیر. بیز عادتن یاری یوخولو وضعيتده‌ییک، آییق‌لیق بیزه یالنیزجا ایشیمیزی گؤرمگه کیفایت ائدیر. حیات اوغروندا ایسه تام آییلمامیشیق، اصلینه باخاندا محض بو، جانلی وارلیق اوچون اهمیت داشی‌ییراینسانی یاریمچیق یوخوسوندان اويالدان شخص، اينسان نسلی‌نين گؤرکملی باشچيسی کيمی‌دير. اینسانلیغین بؤیوک دوشمنی اینسانی یوخویا سالان‌دیر و اونلارین یوخو شربتی‌نین تانری‌یا و یا قیزیل بوزووا عبادت اولماسی‌نین فرقی یوخدور.

اینسانین اینکیشاف تاریخینین سون دؤرد مین ایلینده حقیقتن هیجان حيس ائدیلیر. اینسان اؤز دوشونجه‌سینی ، طبیعتین تاپماجالارینی آچماق اقتداری سوييه‌سينه قدر کامیل‌لشدیریبدير و طبیعتین کور قوه‌لرینین حاکمیتیندن اؤزونو خلاص ائتمیش‌دیر. اما اؤز طنطنه‌لی ظفر آنیندا، یئنی دونیا آستاناسیندا دایانارکن اؤزو یاراتدیغی اشیالارین و تشکیلاتلارین تأثیری آلتینا دوشموشدور. اینسان ایستحصالین یئنی اصوللارینی کشف ائدیب و ایستحصالی و بؤلگونو اؤز اوچون یئنی بوته چئویریبدير. اینسان اؤز اللرینین یاراتدیغینی ایلاهی‌لشدیریب سیتاییش ائدیر و اؤزو-اؤزونو اشیالارین کؤله‌سینه چئویرميشدير. اینسان تانری آدینی یادا سالیر، آزادلیق، اینسانیت، سوسیالیزم حاقدا عبث یئره دانیشیر، گئرچکده اؤز گوجونه بويون اگيب– بومبا و ماشینلارا تعظیم ائدیر. اؤز اینسانی یوخسوللوغونو اؤرت-باسدیر ائتمگه گؤره، داغیدیجی گوجو ایله اؤیونور.  بئله‌لیکله، اؤز گوجسوزلوگونو گیزلتمگه جان آتير.

اؤزونومحودن بیزی قورویا بیله‌جک یئگانه قوه، شعوردور. دٸمک اینسانین داها چوخ دوشونجه‌سینه یئريين قئیری-رئال‌لیغی تانیماق باجاریغی، چوخ‌لايلی قالین یالان و ایدئولوگییالار آرخاسیندا گیزلی قالان رئاللیغا نفوذ ائتمک باجاریغی‌دیر. شعور بیلیک ییغینی دئمک دگيل، ترسینه، ائنئرژینین بیر فورماسی‌دیر، دوشونجه‌نین فعالیتینده و نتیجه‌لرینده تامامیله قاورانیلان گوج‌دور»،«تملینده بیرلشدیرمک و آییرماق، باشا دوشمک و بصیرت قابیلیتی دورور». زوراکی‌لیق و سيلاحلار دگيل، ساغلام دوشونجه بیزی خلاص ائد‌ه‌جکدير.

بیر اینسان اومود و اینامینی ایتیریب‌سه، شعور تأثیرلی اولا بیلمز. گوته موختلیف تاریخی دؤورلر آراسیندا ان درین فرقین – بو اینام و اینام‌سیزلیق ائپوخالاری آراسینداکی فرق اولدوغو حاقیندا دانیشدیقدا حاقلی ایدی. گوته دئییردی : اینامین طنطنه‌سی دؤورو پارلاق، عالی و محصولداردیر؛ ترسینه، اینامسیزلیغین حؤکم سوردوگو دؤورلر ایزسیز یوخا چیخیر، چونکو اینسانلار بو دؤورده اؤزلرینی قئیری-محصولدار مشغولیتلره حصر ائدیرلر. شوبهه‌سیز، اون اوچونجو عصر اینتیباه و معاریفلنمه دؤورو اینام و اومود عصری‌دیر. غرب دونیاسی ایگیرمینجی عصرده اینام و اوموددان محروم اولماسی ایله اؤزونو آلداتماق‌دان، قورخورام. دوغرودان دا، اینسانا اولان اینامین ایتیریلدیگی یئرده ماشینلارا اینام بیزی یوخ اولمادان خلاص ائتمه‌یر، ترسینه، بو «اینام» ساده‌جه سونو یاخینلاشدیریر. یا غرب دونیاسی مغزینده ایستحصال و امگی دگيل، محض اینسانی‌لیگی تام اینکیشاف ائتدیر‌ن اینسان هومانیزمینی اویاتماق ایستعدادینی گؤستره‌جک، یا دا غرب باشقا نهنگ سیویلیزاسییالار کیمی محو اولاجاقدير.

حقیقتی آنلاماق داها چوخ اینسانین ذکاسیندان دگيل، داها چوخ کاراکتئریندن آسیلی‌دیر. هر شئی‌دن واجیبی «یوخ» دئمک جسارتی‌دیر، گوجون و اجتماعی فیکرین امرلرینه بویون اگمه‌دن، یوخونو اؤزوندن اوزاقلاشدیرماق و اینسان اولماق‌دیر، چاره‌سیزلیک و هئچ‌لیک حيسّیندن آییلماق و آزاد اولماق‌دیر. حوا و پرومئتئی – ایکی اولو عوصیانکار، اونلارین «جینایتلری» بشریتی آزاد ائتدی. اما شعورلو صورتده «یوخ» دئمک باجاریغی همچینین عینی درجه‌ده «هه» سؤزونو دیله گتیرمگی طلب ائدیر. «هه» تانری‌یا – سئزارا «یوخ»دور؛ «هه» اینسانا – کیملری‌سه اسارت آلتینا آلماق، ایستیثمار و آلچالتماغا جهد ائد‌ن هر کسه «یوخ» دئمک‌دیر.

من آزادلیغا، اینسانین اؤزو اولماق حاقینا، اؤزونو مدافعه ائتمک و اؤزو اولماغا مانعه یاراتماغا جهد ائد‌نلره مقاومت گؤسترمگینه اینانیرام. اما آزادلیق – اسارتین یوخلوغوندان داها بؤیوک آنلام داشیییر. بو ساده‌جه «بیر شئیدن آزاد اولماق» دگيل، بو «آزادلیق» –موستقیل‌لیک الده ائتمک آزادلیغی‌دير؛ چوخا مالیک اولماقدان‌سا و یا چوخ‌لوغو – اشیا و اینسانلاری ایستیفاده ائتمک دگيل، چوخ اولماق آزادلیغی دئمک‌دیر.

نه غرب کاپیتالیزمی، نه ده سووئت و یا چین کومونیزمی گله‌جکله باغلی پروبلئمی حل ائتمک اقتداریندا دگيل. هر ایکی‌سی اینسانلارلا اشیا کیمی داورانان بوروکراتییانی دوغورور. اینسان طبیعت و جمعیتین قانونلارینی اؤز شعورلو و راسیونال نظارتی آلتینا آلمالی‌دیر؛ اشیالاری دا، اینسانی دا یؤنلندیرن بوروکراتیک نظارته دگيل، ترسینه، اشیالاری ایداره ائد‌ن و اونلاری اینسانا تابع ائد‌ن موستقیل آسوسیاسییا یارادان ایستحصال‌چیلارین نظارتینه وئرمه‌لی‌دیر، هر بیر اشیا ایسه معین اؤلچویه صاحب‌دیر. کاپیتالیزم و سوسیالیزم یوخ، محض بوروکراتیزم و هومانیزم حقیقی آلتئرناتیولردیر. دئموکراتیک، غئیری-تمرکوزلشمیش سوسیالیزم شرطلرین رئاللاشماسی‌دیر، اینسانین ایمکانلارینی تام اولاراق معین‌لشدیرمکده سون نتیجه‌یه چاتماق اوچون ضرورت‌دیر.

اینسان حیاتیندا و یا سوسیال حیاتدا ان محوائدیجی سهولردن بیری دوشونجه‌نین آغ-قارا ایستئرئوتیپلر باتاق‌لیغینا دوشمه‌سی‌دیر. «قیزار ماقدان‌سا اؤلمک داها یاخشی‌دیر»، «یا یادلاشمیش صنایع سیویلیزاسییاسی، یا دا فردیت‌چی صنایع‌یه قدرکی جمعیت»، «یا يٸنيدن سيلاحلانما، یا دا دوشمن قارشی‌سیندا عاجیزلیک» – بئله آلتئرناتیوین نومونه‌لری‌دیر.

ایستئرئوتیپلرین اؤلومجول سانجیلاریندان آزاد اولدوقدا و بشریتین و شعورون سسینی ائشیتمک قابیلیتی گؤستردیکده، یالنیز او زامان اینسانا دوشونجه آیدین‌لیغی گتیرن دیگر و یئنی ایمکانلار دایما مؤوجود اولاجاق. «داها آز شر» پرینسیپی – بو اومودسوزلوق پرینسیپی‌دیر. اکثر حاللاردا بو پرینسیپه رعایت ائتمک یالنیزجا بؤیوک شرعی غلبه‌یه چکیب آپاریر. اینسانی و حاق یولوندا ریسک ائتمک، عدالتین و اینسانلیغین گوجونه اینام، «اوپپورتونیزم رئالیزمی» آدلان‌دیریلاندان داها رئال‌دیر.

اینسان، اونو اسارت آلتیندا ساخلایان، بئله‌جه ایفلیج ائد‌ن ایللوزییالاردان جانینی قورتارمالی‌دیر. اينسان، ایللوزییالارا احتیاج اولمايان بیر دونیا یاراتماغا گؤره، داخیلینده‌کی و احاطه اولوندوغو رئال‌لیغی درک ائتمه‌لی‌دیر.

یالنیز ایللوزییا زنجیرلری قیریلدیقدان سونرا آزادلیق و موستقیل‌لیک ال‌چاتان اولا بیلر.

بو گونوموزون اساس سوالی – دؤگوش وباريش مساله‌سی‌دير. اینسان یئر اوزونده‌کی بوتون حیاتی سیلمک و یا سیویلیزاسییانی داغیتماق و قالان اینسانلارین دگرلرینی محو ائتمکله باربارلیغی اوجالتماق، بشریتدن میراث هر نه وارسا اؤز تابع‌چیلیگینه سالان توتالیتار تشکیلاتلاری یاراتماق اقتداریندادیر. اویانیب، بو هده‌له‌ییجی تهلوکه‌نی قاييرما جفنگیات آخینی آراسیندا، قاباقجادان اینسانلاردان گیزلدیلمیش، اونلارین یول آلدیقلاری اوچورومو گؤرمک – بو گون اینسانین اؤز اوزرینه گؤتورمه‌لی اولدوغو یئگانه معنوی-اخلاقی و اینتلئکتوال وظيفه‌دیر. اگر او بونو ائتمزسه، بیز محکوم ائدیله‌جه‌ییک. اگر بیز نووه پارتلاییشیندا تامامیله محو اولا بیلریک‌سه، اینسانين اینسان اولماق باجاریغیندا اولماديغيندان و یا اینسان یارادیلیشیندان خیصلتینده شر داشیديغيندان دگيلدير؛ سرسم‌لیک کونسئنسوسو اونا رئال‌لیغی گؤرمکده مانع اولماسيندان و عدالت‌لی داورانماسینین قارشی‌سینی آلماقدان ايرلی گلير.

من اینسانین اؤزونو کامیللش‌دیرمک باجاریغینا اینانیرام، اما تئزلیکله اویانماسا، اونون بو مقصده چاتا بیلجگینه شوبهه ائدیرم.