«سئچیم»

ماتی میخاناسی

«رئیس جمهور» سئچماخ ایکینجی موهوم ایشدی کی بیزیم مملکتده انسانلارین بوینونا قویولوب. اصلی و بیرینجی موهوم ایش، قارپیز سئچماخدی و اونا گؤره منده صلاح گؤردوم قارپیز سئچماخدان یازام.
قارپیز بیر میوه‌دی کی گرح یاخجی چیخا اونا گؤره قارپیز سئچماخ اؤزو بیر هونردی، بیر فلسفه‌دی!

بوکی بیر شئیین ایچ گؤزللیغین ائشیح گؤرونوشوندن سئچه بیله‌سن، قارپیزی خاصا بیر میوه ائلییب. بو آغیر وظیفه معمولن آتالارین بوینونا دوشوب. یاخجی بیر قارپیز سئچه بیلماخ کیشی اوچون بؤیوح بیر افتخاردی و بو ایشی گؤره بیلمه‌ماخ، کیشیه باش اشاغیلیخ گتیرر!
قارپیز سئچماخ اؤزو بیر فلسفه‌دی. تاریخ بویوندا بو ایشین عالم‌لری، فیلسوف‌لاری ایکی دسته‌یه بؤلونوبلر: سمعیون، بصریون! سمعیون بونا قاییلدیلر کی یاخجی بیر قارپیز سسیندن بیلینر و گرح قارپیزی دؤوه‌سن، سسینه قولاخ آساسان. ائله بو اولوب کی قارپیز دونیانین لاپ چوخ دؤوولن میوه‌سی اولوب. سمعیون قارپیزی آلارلار اللرینه، بیر الینن ساخلارلار اوبیری الینن ده قارپیزا بیر نئچه شاپالاخ چکرلر. قارپیز دئسه: تیخ تیخ تیخ، کالدی؛ دئسه: گومب گومب گومب، ایچی گئچیب؛ آما دئسه: دوپ دوپ دوپ، بو یاخجی قارپیزدی.
بصریون بولارین هئش بیرین قبول ائله‌میر. بصریون بونا قاییلدیلر کی یاخجی بیر قارپیز قیافه‌سیندن بللی اولار. بولار دییرلر قارپیز آلاندا ایکی یئرینه باخیب آلاجاخسان: بیر چؤپو، ایکی گؤتو! قارپیزین چؤپو یا ساپی گرح نازیح اولا. بیرده قارپیزین گؤتو کی چؤپو اولان طرفی یوخ اوبیری طرفی دی، اوردا دا بیر گیرده اولار، اودا نه قدر کیچیح اولسا اوبئله قارپیز یاخجی چیخار، یانی گرح قارپیزین کالیبری اشاغا اولا. البتده بیر دسته ده «به شرط چاقو» وار کی بولار قارپیز سئچماخ باشارمیرلار و تقلب ائلیرلر.
سئچیلن قارپیزی جمع ایچینده کسنده، ایچی قیپ قیرمیزی، دادی بال کیمی چیخسا ائوین خانیمی اننه‌نه اننه‌نه دییه‌ر: «بیزیم کیشی قارپیز سئچنده بوجورون سئچر، خانیم سئچنده ده منی سئچیب» خانیم دا کی اؤزو کسیلمه‌میش قارپیزدی! اوردادی کی کیشیده قارپیزی قاشلیاندا، قارپیزین لاپ اورتاسیندان، توخومسوز یئریندن، قارپیزین گولون آییرار پیچاخ اوجوندا اوزالدار خانیما طرف. تورک کیشیلرین لاپ رومانتیک ایشی بو ایشدی!