Aug 29, 2013

و. فولکنئرین نوبئل نیطقی

ویلیام فولکنئر

بیزیم زمانه‌میزین فاجيعه‌سی هامیمیزین کوتلوی شکیلده جیسمانی قورخو ایچریسینده یاشاماغیمیزدیر، بیز او قدر چوخدان بو ‏وضعیتده‌ییک کی، آرتیق اونونلا باریشمیشیق.

W. FOLKNER
NOBEL NİTQİ


Bizim zəmanəmizin faciəsi hamımızın kütləvi şəkildə cismani qorxu içərisində yaşamağımızdır, biz ‎o qədər çoxdan bu vəziyyətdəyik ki, artıq onunla barışmışıq.


من باشا دوشورمکی، بو موکافات منه دئییل، منیم امگیمه، شان-شؤهرت اوچون یوخ، هئچ منفعت اوچون ده دئییل، یالنیز ‏اینسان روحونون ماتئریاللاری اساسیندا بو گونه‌دک مؤوجود اولمایان بیر شئیی یاراتماق نامینه بوتون حیاتیم بویو قان-تر و ‏مین بیر عذاب-اذیت ایچریسینده گؤردوگوم ایشه وئریلیب. بونا گؤره ده من بو موکافاتی اونو آلماغا وکیل اولونموش شخص ‏کیمی قبول ائدیرم. بو موکافاتین پول قیسمینی، اونون مقصدینه و بوتون تاریخینه لاییق بیر شئیه صرف ائتمک منیم اوچون ‏چتین اولمایاجاق. اما منه گؤستریلن بو ديقتدن لاییقینجه ایستیفاده ائتمک و بو تریبونادان اؤز حیاتلارینی یازیچی امگی کیمی ‏آغیر، عذاب-اذیتلی بیر ایشه حصر ائتمک آرزوسوندا اولان گنج اوغلان و قیزلارا سسلنمک ایستردیم و اومیدوارام کی، ‏گله‌جکده هاچانسا ایندی منیم دایاندیغیم بو کورسوده دایاناجاق کس ده حال-حاضيردا اونلارین آراسیندادیر. ‏

بیزیم زمانه‌میزین فاجيعه‌سی هامیمیزین کوتلوی شکیلده جیسمانی قورخو ایچریسینده یاشاماغیمیزدیر، بیز او قدر چوخدان بو ‏وضعیتده‌ییک کی، آرتیق اونونلا باریشمیشیق. اینسان روحونون بوندان باشقا هئچ بیر پروبلئمی یوخدور. اونون اوچون ‏یالنیز بیر سوال قالیب: منی هاچان محو ائد‌ه‌جکلر؟ بونا گؤره ده موعاصير گنج یازیچیلار اینسان قلبی‌نین دایم اؤزو ایله ‏موناقیشه‌ده اولماسی ایله باغلی پروبلئملری اونودوبلار، حالبوکی اصل ادبیاتی محض بو پروبلئملر دوغورور، یالنیز اونلار ‏باره‌ده یازیلانلار دگرلی اولا بیلر و یالنیز اونلار قان-تره و مین بیر عذاب-اذیته دگر. ‏

یازیچی بونلاری اونوتمامالی‌دیر. او، اؤزونه آشیلامالی‌دیر کی، قورخو پیس شئی‌دیر، بونو اؤزونه آشیلایاندان سونرا ایسه ‏قورخو دئییلن شئیی همیشه‌لیک اونوتمالی، اؤز یارادیجی‌لیق اعمالاتخاناسیندان سئوگی، شرف، غورور و فداکارلیق کیمی ‏کؤهنه، ابدی اونیوئرسال حقیقتلردن ساوایی - چونکی بونلارسیز ایسته‌نیلن اثر اؤلودور، اونودولماغا محکومدور- قالان هر ‏شئیی بیر کنارا آتمالی‌دیر. یازیچی بونا عمل ائتمه‌دیکجه اونون اثری لعنت تهلوکه‌سی ایله اوز-اوزه قالاجاق. او، سئوگیدن ‏دئییل شهوتدن، ایتکیسی اولمایان مغلوبیتدن، اومیدی اولمایان غلبه‌دن و ان دهشتلی‌سی، آمانسیز و یاخود آجیماسیز بیر حيسله ‏یازاجاق. اونون تصویر ائتدیگی کدر هامی‌نین آنلادیغی کدر اولمایاجاق، هئچ بیر اورکده درین ایز بوراخمایاجاق. او، ‏اینسانین قلبی دئییل، اونون معده‌سی حاقیندا یازاجاق. ‏

یازی‌چی بوتون بونلاری تکرار-تکرار اؤزونه آشیلامادیقجا، او، کناردا دایانیب اینسانین محوینی موشاهیده ائد‌ن یاد، لاقئید ‏بیر آدام کیمی یازیب یاراداجاق. من اینسانین محوی حاقینداکی دوشونجه‌نی اینکار ائدیرم. اینسانین اؤلومسوز اولدوغونو ‏دئمک آسان‌دیر، چونکی او، هر شئیه آخیراجان دؤزه بیله‌جک: چونکی تنها قایا باشیندا، قارانلیق اوچوروم اوزرینده ‏مقصدسیز آسیلی قالان طالع زنگی‌نین سون جینگیلتی‌سی اؤله‌زیییب سؤنندن سونرا دا، حتی او واخت دا داها بیر سس - ‏ضعیف، اما باتیریلمایان اینسان سسی قالاجاق. من بونو قبول ائتمیرم، من بونا اینانیرام کی، اینسان نه‌اینکی آخیراجان ‏دؤزه‌جک، او هم ده ظفر چالاجاق. اینسان اونا گؤره اؤلومسوز دئییل کی، اونون سسی هئچ زامان توکنمه‌یه‌جک، اونا گؤره ‏اؤلومسوزدور کی، اونون اؤز طبیعتی اعتباری ایله آجیمایا، قوربان گئتمگه، یئنیلمزلیگه قادیر قلبی، روحو وار. یازیچی‌نین، ‏شاعيرین بورجو محض بو شئیلر حاقیندا یازماق‌دیر. ‏

اونون وظیفه‌سی اینسان قلبینی مؤحکملندیرمک، بشریتین ابدی شؤهرتینی تشکیل ائد‌ن کیشی‌لیک، شرف، اومید، غورور، ‏یانیمجیل‌لیق، فداکارلیق کیمی کئیفیتلری اینسانا خاطیرلاتماقلا اونا هر شئیه آخیراجان دؤزه، دوروش گتیره‌ بیلمک‌ده کؤمک ‏ائتمک‌دیر. شاعيرین سسی، ساده‌جه، عکس- صدا اولاراق قالمامالی، اینسانا آخیراجان دؤزمکده و ظفر چالماقدا کؤمک ‏ائتمه‌لی‌دیر. ‏

‏۱۹۵۰ ‏
ترجومه ائد‌نی: ت. ولى‌یئف


W. FOLKNERİN NOBEL NİTQİ
Mən başa düşürəm ki, bu mükafat mənə deyil, mənim əməyimə, şan-şöhrət üçün yox, heç mənfəət ‎üçün də deyil, yalnız insan ruhunun materialları əsasında bu günədək mövcud olmayan bir şeyi ‎yaratmaq naminə bütün həyatım boyu qan-tər və min bir əzab-əziyyət içərisində gördüyüm işə ‎verilib. Buna görə də mən bu mükafatı onu almağa vəkil olunmuş şəxs kimi qəbul edirəm. Bu ‎mükafatın pul qismini, onun məqsədinə və bütün tarixinə layiq bir şeyə sərf etmək mənim üçün ‎çətin olmayacaq. Amma mənə göstərilən bu diqqətdən layiqincə istifadə etmək və bu tribunadan ‎öz həyatlarını yazıçı əməyi kimi ağır, əzab-əziyyətli bir işə həsr etmək arzusunda olan gənc oğlan ‎və qızlara səslənmək istərdim və ümidvaram ki, gələcəkdə haçansa indi mənim dayandığım bu ‎kürsüdə dayanacaq kəs də hal-hazırda onların arasındadır. ‎

Bizim zəmanəmizin faciəsi hamımızın kütləvi şəkildə cismani qorxu içərisində yaşamağımızdır, biz ‎o qədər çoxdan bu vəziyyətdəyik ki, artıq onunla barışmışıq. insan ruhunun bundan başqa heç bir ‎problemi yoxdur. Onun üçün yalnız bir sual qalıb: məni haçan məhv edəcəklər? Buna görə də ‎müasir gənc yazıçılar insan qəlbinin daim özü ilə münaqişədə olması ilə bağlı problemləri ‎unudublar, halbuki əsl ədəbiyyatı məhz bu problemlər doğurur, yalnız onlar barədə yazılanlar ‎dəyərli ola bilər və yalnız onlar qan-tərə və min bir əzab-əziyyətə dəyər. ‎

Yazıçı bunları unutmamalıdır. O, özünə aşılamalıdır ki, qorxu pis şeydir, bunu özünə aşılayandan ‎sonra isə qorxu deyilən şeyi həmişəlik unutmalı, öz yaradıcılıq emalatxanasından sevgi, şərəf, ‎qürur və fədakarlıq kimi köhnə, əbədi universal həqiqətlərdən savayı - çünki bunlarsız istənilən ‎əsər ölüdür, unudulmağa məhkumdur- qalan hər şeyi bir kənara atmalıdır. Yazıçı buna əməl ‎etmədikcə onun əsəri lənət təhlükəsi ilə üz-üzə qalacaq. O, sevgidən deyil şəhvətdən, itkisi ‎olmayan məğlubiyyətdən, ümidi olmayan qələbədən və ən dəhşətlisi, amansız və yaxud acımasız ‎bir hisslə yazacaq. Onun təsvir etdiyi kədər hamının anladığı kədər olmayacaq, heç bir ürəkdə ‎dərin iz buraxmayacaq. O, insanın qəlbi deyil, onun mədəsi haqqında yazacaq. ‎

Yazıçı bütün bunları təkrar-təkrar özünə aşılamadıqca, o, kənarda dayanıb insanın məhvini ‎müşahidə edən yad, laqeyd bir adam kimi yazıb yaradacaq. Mən insanın məhvi haqqındakı ‎düşüncəni inkar edirəm. İnsanın ölümsüz olduğunu demək asandır, çünki o, hər şeyə axıracan ‎dözə biləcək: çünki tənha qaya başında, qaranlıq uçurum üzərində məqsədsiz asılı qalan tale ‎zənginin son cingiltisi öləziyib sönəndən sonra da, hətta o vaxt da daha bir səs - zəif, amma ‎batırılmayan insan səsi qalacaq. Mən bunu qəbul etmirəm. Mən buna inanıram ki, insan nəinki ‎axıracan dözəcək, o həm də zəfər çalacaq. İnsan ona görə ölümsüz deyil ki, onun səsi heç zaman ‎tükənməyəcək, ona görə ölümsüzdür ki, onun öz təbiəti etibarı ilə acımaya, qurban getməyə, ‎yenilməzliyə qadir qəlbi, ruhu var. Yazıçının, şairin borcu məhz bu şeylər haqqında yazmaqdır. ‎

Onun vəzifəsi insan qəlbini möhkəmləndirmək, bəşəriyyətin əbədi şöhrətini təşkil edən kişilik, ‎şərəf, ümid, qürur, yanımcıllıq, fədakarlıq kimi keyfiyyətləri insana xatırlatmaqla ona hər şeyə ‎axıracan dözə, duruş gətir bilməkdə kömək etməkdir. Şairin səsi, sadəcə, əks-səda olaraq ‎qalmamalı, insana axıracan dözməkdə və zəfər çalmaqda kömək etməlidir. ‎

‎1950‎
tərcümə edəni: T. Vəliyev

No comments: