علی قره جه لو
پیش درآمد:
- با وجود گذشت یک هفته از برگزاری
رفراندوم، ارقام قطعی رفراندوم از طرف "شورای عالی انتخابات" YSK، هنوز منتشر نشده است. با
توجه به اختلافاتی که در رابطه با مشروعیت رفراندوم بروز کرده است، به نظر می رسد
که انتشار قطعی ارقام مربوط به رفراندوم به تاخیر خواهد افتاد.
- ارقام "سازمان آمار
ترکیه" TÜIK در رابطه با جمعیت ترکیه در زمان رفراندوم (
58.172 میلیون)، با ارقام تعداد واجدین شرایط برای شرکت در انتخابات (58.367
میلیون) "شورای عالی انتخابات"
کاملا با هم نمی خوانند.
یعنی 195
هزار تفاوت بین این ارقام وجود دارد. گفته
می شود که بعد از انتخابات 1 نوامبر 2015 ، 300 هزار پناهنده سوریه به تابعیت
ترکیه در آمده اند که از این تعداد 195 هزار نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات
هستند.
نتایج رفراندوم به ارقام
با توجه به دو تذکر فوق، ارقام غیر نهایی مربوط به رفراندوم تغییر قانون اساسی ترکیه بشرح زیر است:
58.367 میلیون مجموع واجدین شرایط شرکت در رفراندوم در داخل و خارج ترکیه وجود
دارد.
49.799 میلیون از مجموع واجدین شرایط در رفراندوم شرکت کردند (85.3%). با این حساب 8.6 میلیون نفر (15% ) در رفراندوم
شرکت نکردند.
48.934 میلیون، رای نافذ، 1.7 میلیون رای باطل به صندوق ها ریخته شد.
24.326.150 میلیون (51.20%) "رای آری"، و 23.185.169 میلیون
(48.80%) "رای نه" دادند.
اختلاف برسر نتایج رفراندوم
پیروزی 51% در رفراندوم چگونه بدست
آمد؟ در مورد انتقاداتی که درباره
رفتارغیرعادلانه حکومت و نیز دستکاری در نتایج رفراندوم می شود، میتوان از جمله به
نکات زیر اشاره کرد:
- کلیه امکانات دولتی برای رای آری
بسیج شدند. فرمانداران و بخشداران انگار
نه مامور دولت، که مانند ماموران حکومت آکپ عمل کرده و آشکارا در جریان رفراندوم
دخالت کردند. ورود و خروج ماموران حکومتی،
از جمله مختارهای محلی به اطاق های شمارش رای، بکرات ثبت شده است.
- در بعضی بخش ها، بجای مهر
"ترجیح" آری و یا نه، تنها، مهر "آری" مورد استفاده قرار
گرفت.
- تهدید اخراج از کار، تهدید قطع کمک
های دولتی (رایانه) بویژه در شهرهای کوچک و دهات، بسیاری را مجبور کرد تا رای آری
در صندوق ها بریزند.
شورای عالی انتخابات، خود قانون انتخابات ( ماده 98 و ماده 101 ) که حکم می
کند: "آرای بدون مهر از درجه اعتبار
ساقط اند" را زیر پا گذاشته، و برگه ها و پاکت های رای بدون مهر را هم، نافذ اعلام
کرد. یعنی در حین بازی قوانین بازی را
تغییر داد. تنها یک نفر از 10 نفر عضو
شورای عالی انتخابات که همگی منصوب حکومت هستند گفته است که با رفراندوم قانون
انتخابات زیر پا گذاشته شد.
- با وجود موارد فوق، 2.5 ملیون رای
(5%) "مسئله دار" روی دست حکومت مانده است که بسیاری از احزاب و نهادهای
غیردولتی به آن معترض اند. رفراندوم 16
آوریل 2017، بعنوان شائبه دارترین انتخابات ترکیه از سال 1950 به ثبت رسید.
- زیرا از مجموع 167.140 هزار صندوق
رای، مسئولین 8350 هزار صندوق (در سر هر صندوق 4 نفر انجام وظیفه می کنند، یعنی
33400 نفر) فراموش کرده اند که برگه های رای را مهر بزنند. چیزی که در انتخابات و یا رفراندوم های سابق
اتفاق نیافتاده است. منتقدی، این فراموشی
را تشبیه به صاعقه زدن در ماه جولای کرده است!
مقایسه نتایج آخرین انتخابات ترکیه (2015) با رفراندوم (2017)
در انتخابات عمومی 1 نوامبر 2015
"آکپ" AKP،
49.5% آراء را بدست آورد. متحدین آکپ در رفراندوم یعنی "حزب حرکت ملی" MHP ، 11.9% ، و
"حزب اتحاد بزرگ" BBP ، 0.54% آراء
را بدست آورده بودند، که جمع آرای آنها 62% می شد. با معیار قرار دادن نتایج انتخابات 2015 ، آکپ
در رفراندوم، 4.5 امیتاز، یعنی 10% آرای خود را از دست داده است. دراین رفراندوم 35% محپ آری، و 65% نه گفتند. بدین معنی نه تنها آرای آکپ، بلکه متحدین وی
نیز در رفراندوم ریزش کرد. بعلاوه، از
51.20% آرای آری (در کل ترکیه) 1.2 امیتاز آن متعلق به "حدپ" HDP ( حزب دموکراتیک خلق ها) است که در نتیجه ائتلاف نانوشته
بین آکپ- حدپ به نفع جبهه آری به صندوق ها ریخته شده است. این رقم مساوی با 3- 2 امیتاز در منطقه جنوب
شرق ترکیه است.
در انتخابات 2015، 25% واجدین شرایط پای صندوق های رای نرفتند. در رفراندوم 2017، 15% در رفراندوم شرکت
نکردند. از 15% که در رفراندوم شرکت
نکردند، 25% شان متعلق به آکپ هستند. 35% واجدین شرایط در منطقه جنوب شرق ترکیه در
رفراندوم شرکت نکردند، بدین معنی، آنها
تمایلی به آکپ و حدپ نشان ندادند. زیرا
رویگردانی از حدپ/پکک روندی رو گسترش در این مناطق است. آرای نه در این مناطق، بخشن، آرای اعتراضی به
وضعیت اقتصادی و بیکاری مزمن در این مناطق است.
"آلتان تان" Altan Tan نماینده دیاربکر از حدپ در این خصوص گفت: "ائتلاف اردوغان با محپ فرو پاشید. آقای اردوغان را بازهم کردها نجات دادند. آقای اردوغان باید این وضعیت را در نظر گرفته و
در مورد کردها به عهد خود وفا کند. 600/
500 هزار رای، نتیجه را تغییر می دهد.
آقای اردوغان بجای محپ باید با حدپ، لیبرال ها و دموکرات ها ائتلاف
کند".
"احمد ترک" رهبر دیگر کرد نیز گفت:
"بخشی از کردها در حمایت از آکپ "آری" گفتند". لازم به ذکر است که، احمد ترک یک ماه قبل از
رفراندوم، و با وساطت رهبر محپ "دولت باهچالی"، و ظاهرا به علت بیماری از زندان آزاد شد. بعدا معلوم شد که آزادی وی ربطی به بیماری
نداشته و نتیجه تبانی آکپ با احمد ترک که از رهبران اصلی کرد است، می باشد.
در انتخابات 1 نوامبر 2015، در منطقه جنوب شرق ترکیه، آرای حدپ، 60% و آرای
آکپ 25% بود. در رفراندوم 2017 ، آرای
"نه" (نه لزوما حدپ) 65 % و آرای آکپ 35% شد. یعنی در این رفراندوم آکپ در منطق جنوب شرق
ترکیه، 10 امتیاز بیشتر از انتخابات 2015 بدست آورد. 10 امتیاز در جنوب شرق ترکیه، در حدود 600 هزار رای دهنده محسوب می شود.
در مجموع، 7- 6% طرفداران آکپ نسبت به انتخابت 2015 به آن رای نداده اند. این رقم با احتساب متحدین آکپ در رفراندوم رقمی
در حدود 15 - 14% است.
نتایج رفراندوم در شهرهای بزرگ و مناطق هفتگانه ترکیه
بطور متوسط بیش از 60% جمعیت ترکیه که در 33 ایالت از 81 ایالت ترکیه زندگی می
کنند، "نه" گفتند. ( 43% آری، 57% نه) که شامل منطقه دریای مرمره، منطقه
دریای اژه، منطقه دریای سفید (مدیترانه) و منطقه تراکیا ( بخش اروپایی ترکیه) می
شود. 40% جمعیت ترکیه که در 48 ایالت
زندگی می کنند "آری" گفتند. (64%
آری، 36% نه) یعنی با تفاوت 2.8% که برابر
با 1.38 میلیون نفر می شود. این مناطق شامل مناطق دریای سیاه (زادگاه اردوغان)،
آناتولی شرقی و آناتولی میانه می شود.
ولی، دو شهر از بزرگترین شهرهای آناتولی میانه، آنکارا و "اسکی
شهر" نه گفتند.
از 30 شهر از بزرگترین شهرهای ترکیه 17 شهر که شامل بزرگترین شهرهای ترکیه است
"نه" گفتند. شهرهای استامبول،
آنکارا، ازمیر، آدانا، اسکی شهر، آنتالیا، مرسین، هاتای، دیاربکر... نه گفتند در
میان شهرهای بزرگ ترکیه تنها، شهر "بورسا"، آنهم با فاصله بسیار کم آری
گفتند.
شهرهای بزرگ که 66.2% درآمد ناخالص
ملی را تولید می کنند، نه گفتند. شهرهای
کوچک و متوسط که 33.8% درآمد ناخالص ملی
را تولید می کنند آری گفتند. در این تابلو
کیفیت رای دهندگان، میزان تحصیلات، و کارآیی و تخصص رای دهندگان نیز مد نظر است.
پیامدهای رفراندوم
پیامدهای رفراندوم در چارچوب این نوشته نمی گنجد. زیرا نتیجه رفراندوم چه به لحاظ سیاست های
داخلی آکپ، و بویژه به لحاظ روابط حکومت ترکیه با اروپا و آمریکا آبستن تلاطم های
جدی است. لذا احتیاج به نوشته های جداگانه
و مستقلی دارد. از این رو، با اشاره ای
کوتاه به پیامدهای رفراندوم در زمینه سیاست های داخلی آکپ و اشاره به نظر چند مفسر
ترک در این زمینه اکتفاء می کنیم.
حکومت آکپ به امید تغییر قانون اساسی و تغییر بنیادهای رژیم ترکیه، و، علی رغم
هشدارهای بسیار، دست به قمار بزرگ رفراندوم زد.
ولی حتی نتوانست بخشی از طرفداران خود را به لزوم تغییر رژیم متقاعد
کند. تا جائی که در محلات
"اوسکودار" Üsküdar و "ایوپ" Eyüp در استامبول، که قلعه آکپ محسوب می شدند، آرای نه غالب
شدند. این وضعیت بر روی پیروزی آکپ در
مناطق آناتولی شرقی Doğu Anadolu و آناتولی میانه Iç
Anadolu نیز سایه افکند. زیرا بازی کردن با صندوق های رای در شهرهای
بزرگ مشگل و در شهرهای کوچک و مناطق دور افتاده آناتولی نسبتا آسان تر است.
آکپ، شاهرگ های حیاتی ترکیه، یعنی شهرهای بزرگ، و مناطقی که مرکز صنایع،
تجارت، و کشاورزی هستند را از دست داد.
مناطق دریای مرمره، دریای اژه، دریای سفید (مدیترانه) و تراکیا، در مجموع
بیش از 80% تولید ناخالص ملی را تولید می
کنند. بدین معنی که آکپ، شهرها و مناطق مولد
ثروت و رفاه را از دست داد. حزبی که این
مناطق و شهرهای بزرگ را از دست بدهد، چگونه خواهد توانست ترکیه را اداره کند؟
مفسری در این خصوص نوشت: "در
تاریخ انتخابات ترکیه چنین اجماعی در مورد آینده ترکیه {رژیم} دیده نشده بود".
"سونر یالچین"Söner Yalçin مفسر "روزنامه سؤزجو" Sözcü Gaztesiدر این
مورد، نوشت:
"اردوغان که بدنبال کودتای سیا- فتح الله گولن توانسته بود 70% حمایت
مردم را کسب کند، {اشاره به میتینگ توپکاپی در بعد کودتا} امروز به وضعیتی افتاده
است که بسختی می تواند سرپا بماند. نتیجه
رفراندوم، نه تبدیل ترکیه به رژیم قائم به فرد، بلکه، پایان رژیم قائم به فرد
شد. با این نتیجه نه تنها نمی توان قانون
اساسی و رژیم را تغییر داد، بلکه حتی اداره ترکیه نیز سخت است. با 51.20% رای نمی شود رژیم را تغییر داد. چنانکه، رفراندوم مصر به معنای پایان کار مورسی
بود. زیرا او فکر می کرد، با رفراندوم {با
چند رای بیشتر} می شود رژیم و قانون اساسی را تغییر داد".
"رضا زلیوت" Riza Zelyut نویسنده، و
مفسر کانال تلویزیونی Ulusal Kanal نوشت:
"با 1.5% می توان حکومت کرد، ولی نمی توان رژیم و قانون اساسی تغییر
داد. آکپ با این رفراندوم به وضعیت
"اردک چلاق" دچار شد. یعنی راه
رفتن عادی را از دست داده است. بطور
خلاصه، آکپ در مسیر سراشیبی قرار گرفته است.
وقتی عقب نشینی از شهرهایی مانند استامبول، آنکارا، ازمیر، آدانا آغاز می
شود، کسی جلودارش نیست.
راه حل: ادامه حکومت، بدون
بازی کردن با بنیاد های رژیم است".
No comments:
Post a Comment