Mar 6, 2016

غربه آچیلان پنجره – یوز یاشیندا عزیز نسین دن

حاضرلایان: بهرام حسینی

بیزیم اوراسی کیچیک یئردیر، بویوک شهردن اوزاق، چوخ کیچیک بیر شهردیر…
کیچیک یئرلرده بویوک گورونمک راحت اولور. منده هله مدرسه نینین اونونجی کلاسیندا اولاندا، ماحالین تک روزنامه سینده یازیلار یازماقا باشلامیشدیم. هرکس دئییردی ماشالله قلمی چوخ گوزلدیر.
مدرسه نی قورتاردیغیم ایلیدیرکی بیزیم ماحالدا قطار یولی چکیلدی. ایلک دفعه قطار گلجه ک. هرکس ولوله ده ایدی…
ملا افندی بیزیم اوزاق فامیلیمیزدیر. بیرینی یولایب منه خبر وئردی:” اماندیر منه بیر نطق یازسین قطارین گلدیگی گون من اونی اوخویاجاغام.”

ملا افندی چوخ علمیلی بیرآدام تانینمیشدی. اوشاقلیغیمیزدان بری هامیمیز بئله ائشیتمیشیک. بیزیم نظریمیزدن ملاافندینین بیلمه دیگی هئچ بیر شئی یوخدور. جوان و قوجا بونا اینانمیشدیق .اونون او زامانلار سانیرام یاشی یئتمیشی گئچمیشدیر. آغ آبباق اوزون ساققالی واریدی. ملا افندی اَئویندَن چوخ آزائشیگه چیخاردی. بونا گوره ده اونون آغیزیندان چیخان هر سوزون آیری بیر ده گری واریدی. بیز اونون چوخ درین علمینی، اونون دانیشمادیغیندان بیلردیک.
ملا افندی نین ان چوخ بیلدیگی تاریخ، بیزیم ماحالین  تاریخی ایدی . بوتون محالین گئچمیش اتفاقلارینی بیلیردی . هانکی ائولرده کیملر یاشامیشدیلار،  نه لر ائتمیشدیلر، هاردا یانقینلاراولموشدی، بیزانس لار زمانی، اسلام لشکرینین بو کندی فتح ائتدیگینی، هر شئیی، هر شئیی او بیلیردی . بویوکلردن بیری شهریمیزه گلنده، اونون زیارتینه گئدیب الینی اوپه ردی.
بونلارا گوره ده ملا افندینین، بو مهم و آغیر آدامین، شهریمیزه اول دفعه قطار گلمه گونی مراسیمینده دانیشیب و نطق ائتمه سی گره کیردی. اودا بو چوخ مهم نطقون یازماق مسئولییتینی منه وئرمیشدی . بو ایشین آغیرلیغی  آلتیندا ازیلدیم . اویاشدا بئله استانبول و آنکارا کیمی بویوک شهرلر هله گورمه میشدیم، بوجور مراسم لرده نه لر گرک سویله نه، بیلمیردیم. منیم بوتون معلوماتیم، اوخودوغوم بیر نئچه کتاب، روزنامه و مجله دن آرتیق هئچ بیر شئی دگیلدی .
چوخ زحمتدن سونرا اوچ گونده، بیر نطق یازیسی حاضیرلادیم. اونی ملا افندیه گوندردیم.
قطارین گلدیگی گون بویوک مراسم باشلادی. شهرین بوتون جمعییتی  قطار دوراقینا ییغیشدی. لوکوموتیو گلدی. قربانلار کسیلدی. اول شهردار نطقینی سویله دی سونرا ملا افندی…
ملا افندیدن چوخ، من هیجانلی دیم.
ملا افندی نطقینی باشلادی:
” قطارغربه  آچیلان بیر پنجره دیر. بو پنجره دن ضیاء* گیره جکدیر، یالنیز تک ضیاء دگیل آیری شئیلرده گیره جکدیر. تمّدن تَکرلرین اوستونه مینه رک بیزه گلدی . تَکر نه دئمکدیر؟… تَکر تمّدونون آیاغی دیر. تَکر اولماسایدی، دنیادا هئچ بیریمیز اولمازدیق. بیز بوگون تَکرلرین سایه سینده یاشایب قاباغا گئدیریک. بو تونله، بو داغلارین ایچینه آچیلمیش ده لیک لره باخین. بو گوردوغوز ده لیک دن نه لر دوغولاجاقدیر نه لر. پارلاق گله جک بیزیمدیر. بو بیر خزانه دیر. الینه گئچیردیگین بو خزانه دن یاخشی استفاده ائت همشهری! یاخچی استفاده ائتسن، چوخ پول قازانارسان، ثروتین اولور و اعتبارین آرتار.
تَکرلر، ریل لر اوستونده زویولدویوب گئچه جکدیر و هر دفعه سینده سنی پوللی ائده جکدیر همشهری! چوخ دفعه اولدوقجان اوقدرده قازانیرسان. چتینی یول آچیلانا قدردیر. بیردفعه کی یول آچیلدی، آرتیق بوتون همشهریلریمیز بو یولون اوستوندن راحات راحات گئدیب گله جکلر. مال لاریمیزین دگری آرتاجاقدیر. سنده مالینین دگرینی و قدرینی بیل!…
جمهوریت سایه سینده بیزه راستلانان بو مالین قیمتینی بیلمه لی ایک. اونا مینه نده، اوستونه چیخاندا، ایچینه گیره نده تیتره ملی ییک. دقت ایله مینمه سک خراب اولار، بیزدن سونرا باشقالاری استفاده ائده بیلمز. اوزگه نین مالی دگیل کی هرنئجه گلدی ایشله دک. اوز مالیمیزدیر، بوتون همشهری لرین دیر . هامیمیزین شریک مالیمیزدیر…”
اون دوقوز یاشیندا، اطراف دا درس اوخویب یئنی قورتارمیش بیر گنج، بئله بئله شئیلردن آرتیق نه یازابیلیرکی…
ملا افندینین نطقی فکر ائتدیگیمیزدن ده چوخ آلقیشلاندی.
اوبیری نطقلردن هئچ بیری ملا افندینین کی قدر تاثیر قویمادی. قیامت بیر آلقیش! گل گوره سن…
هرکس دئیردی: بیزیم ملا افندی چوخ درین بیر آدام دیر…
سوزون دوزی ملا افندی ده نطقی هم یاخچی ازبرله میش، همیده گوزل و هیجانلی سویله دی. او گوندن سونرا، هاردا بیر مراسم، بیر اجتماع اولسا، ملا افندی نطق ائتمگه چاغیریلیردی. اودا هر گئتدیگی یئرده او نطقی تکرار ائدیردی. یالنیز نطقین ایچیندن قطار کلمه سینی چیخاردیب، او بیری یئرلرینی نئجه کی وار ایدی سویلوردی. نطق هرکسه او قدر گوزل گلیردی کی، هئچ بیریمیز اونی تکرار تکرار ائشیتمکدن یورولوب داریخمیردیق. جمهوریت بایرامیندا، بیر ایش یئری آچیلیشیندا، بویوک لردن بیرینین بیزیم کیچیک شهره گلیشینده، همشیه بو نطق سویله نیردی.
ضیاء آدیندا بیر فامیلیمیز واردیر، باباسی چوخ ثروتلی دی . بونلار استانبولدان ضیاء یه بیر گلین گئتیردیلر. تایی اولمایان بیر توی توتدولار. تویا و ضیافته بوتون فامیل، دوست و تانیشلاری چاغیردیلار. بیزده گئتدیک. توی صاحیبی چوخ متعصب بیرعائله دی دوغروداندا چوخ چوخ تعصبلی دیلر. خانم لار آیری و آقالاردا آیری اتاقلاردا یئمک یییرریلر.
نئجه ده اولسا گلین استانبوللی اولدوغونا گوره ، یئمکدن سونرا آقا خانیم هرکس بیر یئره ییغیشدی. ملا افندیدن دانیشماق ایچون خواهش اولوندی. سوزون دوزی ملا افندی دانیشماق ایسته میردی. اما اونا ائله زور ائتدیلرکی یازیق کیشی دانیشماقا مجبور اولدی. ایاقا دوردی باشلادی نطق ائتمگه:
” محترم همشهریلریم!
یئنی آچیلن بو یووا غربه آچیلان بیر پنجره دیر”
نطقین اولیندن راحات سیزلیق باشلاندی . عائیله نی پنجره یه، همیده غربهِ آچیلان پنجره یه بنزِتمه سی، بیزیم متعصب دوره میزین آدملارینی حیرصله ندیردی .
ملا افندی گلینی گوستردی و ادامه وردی:
” بو پنجره دن ضیاء گیره جکدیر، فقط تک ضیاء دگیل، تمّدن ده گیره جکدیر…”
اعصابی استانبولدان قیزآلدیغی ایچون، ملتین آراسیندا سوز بازلیقدان خراب اولان داماد ضیاء نین حالی قاریشماقا باشلادی. اونون الری تیتریردی.
ملا افندی ادامه وئردی:
” تمّدن، نورکیمین تمّدن، تَکرلره مینیب بیزه  گلدی . اونو هامیمیز قوجاغلایب باغریمیزا باساجاغیق. چونکی او هامیمیزیندیر.”
حیرصلی اوسکورتولرینن، نطقی کسیردیلر.
” باخین گوزلروزون قاباغیندا تَکر!… تَکر یعنی نه دئمک؟ تَکر اولماسایدی، دنیادا هئچ بیریمیز اولانمازدیک. تَکر تمّدن دیر. بیز بوگون تَکریلن تمّدنونه یئتیشدیک.”
داماد ضیاء الینی جیبینه آپاردی. بیر جنایت قاباغا گئله بیلیردیر. بو قاریشق اوضاع دا ملا افندی نطقینا ادامه وئردی :
” بو تونله بیر باخین سیز! بو دلیک دن نه لر دوغولاجاق، نه لر؟ ایشقلی گئله جک بیزیم دیر.”
هر طرفده ن اوجالان زمزمه لری، هر زمانکی کیمین ملا افندی هنرینین تاثیری ساناراق، داماد ضیاء یه چونوب بئله ددی:
” بو بیر خزانه دیر. الینه گئچیردیگین بو خزانه دن یاخشی استفاده ائت همشهری! یاخچی استفاده ائتسن، چوخ پول قازانارسان، ثروتین اولور و مملکتده اعتبارین آرتار. ایشلر قاباغلارا تای آرتیق چتین دگلدیر. هر دفعه سی سنی پوللی ائده جکدیر! چوخ دفعه اولدوقجان اوقدرده قازانیرسان، گنج همشهری. “
یولداشلاری دامادین قاباغین آلماسایدیلار قان توکوله جکدیر.
قاین آتا ملاافندینین قولاغینا بیرشیئی لر دئدی…آغیر ائشیدن ملاافندی باشینی دبه ردیب نطقینا ادامه وئردی :
” چتینی یول آچیلانا قدردیر. بیردفعه کی یول آچیلدی، هرکس راحات راحات گئدیب گله جکدیر. جمهوریت سایه سینده صاحب اولدوغوموز بو قیمتیلی مالینین دگرینی بیلملییک. اونا میننده، اوستونه چیخاندا، ایچینه گیره نده، تیتره ملی ایک. دقت ایله مینمه سک تئز خراب اولار، باشقالاری استفاده ائده بیلمز. اوزگه نین مالی دگیل کی  هرنئجه گلدی  ایشله دک. اوز مالیمیز…”
دامادی، یولداشلاری ائشیگه چیخاردیقلاری ایچون، او ملانین سوزلرینین سونونی ائشیت مه میشدیر.
نطق دان سونرا اوردا سویوق بیر یئل اسدی… ملا افندی، آلقیشلانمادیغیندان چوخ چاشدی…!!!
اوچ گون سونرا، ضیاء استانبول دان گتیردیگی گوزل گلینی، استانبولا  قایتاردی.
بوشاندیلار…

عزیز نسین ۱۹۶۰
” آه بیز ائشک لر ” کتابیندان
• * ضیاء کلمه سی ترکیه ده اوغلان اسمی دیر؛ “آیدین و روشنفکر “، همیده “نور”  معناسیندا و صفتینده ایشله نر.

www.azer-online.com/azer/?p=26880

No comments: