روح بیلیمی باخیشیندان فاناتیزم (3)

درویش اوغلو

بو یازینی آنلایابیلمک اوچون یازینین اؤنجه کی بؤلوملرینی اوخوموش اولماغینیز گرکیر.

فاناتیک شخصیتین هانسی شرطلر آلتیندا گلیشدیگینی و بو شخصیتین دویغو، فیکیر، دوشونجه و ائیلَم (عملکرد) دؤزلگه سینی اؤنجه کی بؤلوملرده آیدینلاتماغا چالیشدیم. بونلاری قیسساجا گؤزدن کئچیریرسک:

 فاناتیک شخصیت زور و اجبارین حاکیم اولدوغو، دویغودان یوخسول بیرمحیطده بؤیوموش اولماغین سونوجودور. فاناتیک شخصیتین دوشونجه و ائیلم دوزلکه سی ایسه ایکی اساس آیاق اوستونده دورماقدادیر:

کلمه لره دایانان بللی حؤکملرین دونوق، داشلاشمیش و دگیشمز اولدوغو؛ و یئنه کلمه لر آراجیلیغی ایله ذهن ده یارانمیش بللی شخص لرین مقدسلیگی و بو حؤکملرین مرجعی اولدوقلاری.

گؤروندوگو کیمی فاناتیک شخصیتین اولوشومونون اؤن شرطی دین و مذهب دگیل، دویغودان یوخسول و بللی حؤکملری مطلقلشدیرن تربیت شکلی دیر. مطلقلیگه دایانان دینلرین هامیسینین فاناتیک شخصیتلر طرفیندن آیاقدا توتولدوغو، و یاراتدیغی قیسیر دؤنگه (دور باطل) ده سونراکی نسلی فاناتیک تربیت ائتدیگی آچیقدیر. بو باخیش آچیسیندان باخارساق فاناتیک اسلام، فاناتیک یهودیت، فاناتیک مسیحیت، فاناتیک بودیسم و مطلقلیگه دایانان بوتون دینلر بیری – بیریندن فرقلی دگیلدیر. بئیین مطلقلشدیرمه مکانیزمینی زور و اجبار آلتیندا اؤیگرندیکدن سونرا، بو مکانیزم بیرئیین عؤمرونون سونونا قدر دوام ائدر. مطلقلشدیرمک عؤرف – عادت، عنعنه لره ده یاییلار. یالنیز بللی حؤکملر یوخ، عینی زاماندا فاناتیک شخصیتین اینادیقلاری، اؤیگرنمیش اولدوقلاری، قبول ائتمک ایسته مَدیکلری و گونلوک یاشامیندا گؤردوگو ایشلرین هامیسی بیر مطلقلیک و سیخیلیق رنگی آلار. هئچ ده اؤنملی اولمایان بیر موضوع اوستونده بئله، بیریسی ایله دانیشاجاق اولورسا او موضوع بارسینده کی فیکرینی مطلق دوغرو اولاراق ساوونار و ادعاسینین دوغرو اولمایابیلجگی نی هئچ بیر زامان قبول ائتمر. گونلوک قایدا قوراللار دا عینی زاماندا مطلقلیک قازاناراق، بیر اجبار حالینه گلر. فاناتیک شخصیت، آخشام ایشدن ائوه قاییدارکن یولدا تانیدیغی بیریسینه توش گلیرسه، "بویورون گئدک ائوه" دئمک مجبوریتینده دیر. یوخسا "ادبسیزلیک" اولار. اوبیری طرفین جوابی اؤنجه دن بللی دیر، "چوخ ساغ اولاسوز، الله آباد ائله سین" آنجاق فاناتیک شخص بوقدرلیگینده قالماز، "من اؤلوم بویورون"،  "سیز آلله بویورون". اصلینده بو "تعارف" ون بیر یالاندان باشقا بیر شئیی اولمادیغینی هر ایکی طرف ده اؤنجه دن بیلمکده دیر. آنجاق فاناتیک شخصیتین مطلقلیک قازاندیردیغی اجبارلاری، بئله بیر یالان "تعارف" و ده قاپساماقدادیر. "اوشاق گرک درس اوخویا" دئییه اینانان فاناتیک بیر شخصیت، اوشاغینین استعدادلارینا، علاقه لرینه، ایستکلرینه دققت ائتمدن گونده یوز یول "اوغول درس اوخو"، "قیزیم، درس اوخو" دئیه اوگوت وئرر. آنجاق "درس اوخوماق" دان اؤزونون ده بیر تجسمو یوخدور. "درس اوخو" حؤکمو ذهنینده مطلق اولموشدور. بئله بیر حؤکمون مطلقلیگینین یانیندا بیرده "فلانکسین اوشاغی مهندس اولوب، منیم اوشاغیم نئیه اولماسین" دئیه بیر فیکیر ده انگیزه اولابیلر. آنجاق بو فیکیر بئله مطلقلشدیریلیب، و بیر "گرک" ایله باغلانیب دیر. "فیلانکسین اوشاغی مهندس اولوب، منیم اوشاغیم دا گرک مهندس اولا" شکلینده دیر. گؤروندوگوکیمی اؤنملی اولان اوشاغین سعادتی، خوشبختلیگی، راحاتلیغی یوخ، بللی حؤکملره و مطلقلیکلره تابع اولماسی گرگی دیر. بئله آتا – آنالار اوشاقلارینی خوشبخت بیر "اکینچی" خوشبخت بیر" بقال"، خوشبخت بیر "مکانیک" اولماغا یوخ، روحی خسته، عصبی، وارلیغینی بیر شکنجه اولاراق حس ائدن بیر "مهند س"، یوخسا بیر "دوقتور" اولماق یولوندا تربیت ائدرلر. چوخ زامان بو فاناتیک تربیت شکلی تام ترسه سونوج وئرر. اوشاغین اؤز استعدادلاری، ایستکلری، ذوقلاری کؤرالتیلدیغی، و داها اؤنملی اولان، آزاد تداعی گوجو و آزاد فیکیرلشه بیلمه گوجو فاناتیک تربیت سونوجوندا کورالتیلدیغی اوچون، آتا – آنا نین گؤزلدیگی کیمی "مهندس" ، "دوقتور" اولابیلمیز، آنجاق فاناتیک، روحی خسته و یاشامی بیر شکنجه کیمی حس ائدن بیر "اکینچی"،  "باققال"، "مکانیک" اولار.

فاناتیک شخصیت تیپی گونلوک ارتباطلاریندا و گونلوک ایشلرینده ده فاناتیک دیر. دونیادا وار اولان بوتون گؤرونگه لره و مسئله لره کسین بیر یوروم (تعبیر) تاپار، "بو مسئله باره سینده بیلگیم یوخدور" کیمی بیر جمله نین اونون اوچون وجودو یوخدور. اؤزونو هرکسه قییم بیلر. دانیشیغیندا ساده بیر خوش بئش ائتمک تاپیلماز، دانیشیغینین بوتونو بیر امر و نهی و نصیحت کاراکتری گؤسترر. آیری انسانلارین دویغولاری قارشیسیندا دویارسیز اولدوغو اوچون دئدیکلرینین ائشیدن طرفیندن نه قدر آلقیلانیب، آلقیلانمادیغینی حس ائده بیلمز و کاسِته، یوخسا گرامافون صفحه سیندن یاییلان بیر صحبت کیمی سؤزونه دوام ائدر. بیریسی شخصی بیر پروبلم باره سینده فیکیر سوروشدوغوندا، "منیم فیکریمه چاتان بئله دیر، سن اؤزونده فیکیرلش، باخ گؤر نه جورائتمه لیسن" دئییه جگینین یئرینه، "سن منه قولاق وئر، دیققت ائله، آیری آداملارین سؤزونو ائشیتمه، یالنیز منیم دئدیگیمی ائله" دئیه قورتارار سوؤزونو. محبت ائتمگی بئله بیر اجبار و زورلاما ایله یان – یانا دیر. بیریسینی قوناق چاغیرمیشسا، بیچاره قوناغی خسته ائدجک قدر یئدیرتملی دیر. حتی قوناغین اوتاغین هاراسیندا اوتوردوغوندا راحاتلیق حس ائتمه سینه دققت ائتمدن "بویورن بورایا، یوخاری باشا، من اؤلوم، سیز آلله بؤیورون بورایا" کیمی اسرارلار ایله بیچاره قوناغا هاردا اوتورماسی گرکدیگینی بئله زور و اجبار ایله دیکته ائدر. دانیشیغیندا خوش صحبتلیک، یئرینه بیر امر و نهی وار و چوخ زامان دانیشیغینی نقل قوللار ایله باشلار و بو نقل قول لاردان یئنه مطلقلیک رنگی اولان بیر سونوج آلار و نصیحت ائتمگه باشلار.

حضرت ..... بویورور کی.......، دئملی گرک......

سعدی علیه الرحمه نین بیر شعری وار، دئیر کی..........، دئملی گرک........

مولانا دئییر کی...........، دئملی گرک..........

سقراط دئییر کی...........، دئملی گرک........

کارل مارکس دئییر کی...........، دئملی گرک.........

ماتریالیزم دیالکتیک دئییر کی........، دئملی گرک........

زیگموند فروید دئیر کی.........، دئملی گرک...........

اریک فرم دئییر کی........، دئملی گرک

البرت اینشتین دئییر کی.......(بدبخت آلبرت اینشتینین هئچ بئله بیر سؤزدن خبری یوخ ایدی) .....دئملی گرک......

هایدیگر دئییر کی..........، دئملی گرک........

گؤروندوگو کیمی فاناتیک شخصیتین دوشونجه سیستمی یارادیجیلیق یئرینه شابلون گؤتورمک و بو شابلونلاردان ایکینجیل شابلونلار دوزلدرک، بو ایکینجیل شابلونلاری اؤز فیکیر و دوشونجه لری کیمی قبول ائدیب ساوونماقدیر. اصولاً اؤیگرنمک، اؤیگرنیلمه سی گرکندن بیر شابلون گؤتورمک اولاراق قبول ائدیلیرسه، یارادیجی فیکیر سیستمینده بو ایلک باشدا گؤتورولموش شابلون سونرا عینی موضوع اوزره اؤیگرنیلنلر آراجیغیلی ایله دگیشدیریلیب، و تازادان شکیللندیرلمک ایله سونراکی اؤیگرنیلنلر ایله یوغرولوب و یاواش یاواش دگیشمکده دیر. زیگموند فرویدون یازیلارینی اوخوماق ایله روح بیلیمی اؤیگرنن بیر انسان، بو اؤیگرندیکلرینی اؤز تجربه لری و آیری روح بیلیمجیلردن اوخودوقلاری ایله یوغوروب، ایلک اؤیگرندیکلرینی سونرا اؤیگرندیکلری آراجیلیغی ایله دگیشدیره بیلر، گلیشتیره بیلر و یاخود بو ایلک اؤیرندیکلرینین دوغرو اولمادیغینین اثباتینا یئتیشه بیلر. فاناتیک بیر بئیین ده ایسه، گؤتورولموش ایلک شابلونلار دگیشمزلیک و گئت گئده داشلاشما (متحجر اولما) پروسه سینده گئت ـ گئده واقعیتدن اوزاقلاشماقدادیر. بو پروسه ایللر بویو سوردوکدن سونرا سونوندا دوشونجه نین واقعیتدن ( هر لحظه دگیشمکده اولان واقعیتدن) استنتاج اولونماسی یئرینه واقعیتی بو داشلاشمیش دوشونجه شابولونونا اویدورماغا چالیشماق نقطه سینه یئتیشیر. اؤز آروادیندان گیزلین آیری آروادلار ایله ارتباطی اولان بیر فاناتیک روح بیلیمجی، آروادینین اونون بو ارتباطلارینی حس ائتدیگینی  پارانویا اولاراق یوروملایاراق آروادینین پسیکوتراپی یه احتیاجی اولدوغونو ادعا ائدیردی. اؤزونو روح بیلیمجی بیلن بو بئیگین قاباغا آپاردیغی منطق ایسه بئله ایدی: منیم آروادیم، منیم آیری بیر آرواد ایله ارتباطیمی نه گؤروب، نه ائشیدیب، دئمک کی بونون تصورو آنجاق پارانویا کاتگوریسینه اویار. بو بئیگین ذهنینده متحجر اولموش و دگیشمز حاله گلمیش شابلونلاری تخمین ائتمک چتین دگیلدیر:

شابلون بیر: انسانین آلقیلاما یوللاری گؤز، قولاق، لامسه حسی، دادما و قوخولاما (ایی آلما) حس لری دیرلر.

شابلون ایکی: گؤرمه دیگینی و ائشیتمه دیگینی حس ائدن بیر انسان پارانویا خسته سی دیر.

بو بیگ، انسانین یوخاریدا ساییلان آلقیلاما یوللاریندان علاوه ده آلقیلاما یوللاری اولابیله جگینی، بیر انسان گؤردکلری و ائشیتددیکلرینی ایشله ییب (ساخت و پرداخت ائله ییب) و گؤروب ـ ائشیتدیکلرینین اوستونده بیر سونوجا چاتابیلجگینی فیکیرلشه بیلمیردی.

فاناتیک شخصیت بو اجبارلاری ایله اؤزگه لریندن داها چوخ اؤزونو سیخماقدا و اینجیتمکده دیر. وارلیقدان، ارتباطلاریندان، گؤردوگو ایشلردن داد آلابیلمک گوجو چوخ قیسیق و داردیر.  دویغولاری مطلق حکملر طرفیندن سیلینیب، یوخ اولدوغوندان بیر اولایا سئوینمه سی، یوخسا کدرلنمیش اولدوغو، آنجاق بیر گؤستریشدن آرتیق دگیلدیر. اوز (چهره) آنلاتیمیندا بیر دونوقلوق وار. گولمگینین، گولمک یوخ آنجاق گولمگین اداسینی چیخارتماق اولدوغو، دیققتلی بیر انسانین گؤزوندن قاچماز. گولدوگونده اوزونون دریسی آیدینلاشاجاغی یئرینه قیریشیب، قارالار. سوئینمه سی، کدرلنمه سی، تشویق ائتمه سی، اورک یاندیرماسی و بوتون انسانلار آراسی ارتباطلاردا اساس اولان دویغو آلیش وئرشینین هامیسی آنجاق بیر کاریکاتوردور. دوغرو و صادق اولان ایکی دویغوسو وار، نفرت و کین.

اؤزومدن بیر نئچه یاش دا جوان اولان، تحصیلاتی دا چوخ آشاغی اولان یاخین بیر تانیدیغیم بیرینجی یول آلمانا گلدیگینده ایگیرمی اوچ ایلدن سونرا بیری – بیریمیزی تکرار گؤردوک. نه فاناتیک مسلمان، نه فاناتیک مارکسیست اولمادیغینی دا یاخچی بیلیردیم.  گؤروشدوگوموزدن بیر ساعات بئله کئچمه میشدی کی "فیلانکس، نئیه بس ائولنمه ییبسن؟" دئیه سوروشدو. "نه بیلیم، شرایط ال وئرمه ییب" دئدیم. بیر امر وئریر کیمی، یوخسا بیر حؤکم صادر ائدر کیمی، ساغ الینین شهادت بارماغینی گؤزومون اؤنونده یئللندیررک، "منه باخ، مندن ائشید، ائولن، خانواده قورماق هر انسانا لازیم دیر!" دئدی. دئدیگینین، و دئمک طرزینین قارشیسیندا گولمگیم توتدو، دوداغیم قاچدی. منه محبت اوزوندن بئله امر و نهی ائله دیگینی فکر ائدن دوستوم تعجب و بیر آزدا تحقیر ایله، ساغ النین شهادت بارماغینی گؤزومون اؤنونده یئللندیررک، "هن، گولرسن بس نئجه! آتام دا منه نصیحت ائدنده من ده گولردیم. آنجاق او گولمکلرین زیانینی ایندی چیکرم." دئدی. فاناتیک شخصیتین اؤزبؤیوکلوگونون (خودبزرگ بینی) سی، شیزوفرن شخصیتین اؤزبؤیوکلوگوندن فرقلی دیر. شیزوفرن شخصیت درین رگرسیون (اوشاقلیق و آنا بطنینه گئری دؤنوش) دا اولدوغو اوچون اوشاقلیق دویغولاری ایله یاشاییر و بیر اوشاق کیمی اؤزونو دونیانین ان گوجلوسو و ان بیلگینی بیلیر. فاناتیک شخصیت ایسه ذهنینده کی دوگم لارین مطلیقلیگینه دایاندیغی اوچون اؤزونو دونیانین ان بیلگینی، ان گوجلوسو و هرکسه قییم بیلیر.

آلمانین بوخوم شهرینده یاشادیغیم گونلرین بیرینده،(اوتوز ایل اؤنجه) گئنه بئله ساده و هئچ ایدئولوژی یه باغلیلیغی اولمایان، آنجاق اؤزونده فاناتیک بیر انسان اولان بیر دوستوم قاپینی ووروب الینده نئچه شوشه آرپاسویو (آبجو) ایله ایچری گیردی. اوگون آرپاسویو ایچمگه اشتاهام اولمادیغی اوچون، "قارداش بونو اؤنجه دن دئسه ایدین، آرپاسویو آلماغا گرک یوخدور، گل اوتوراق بیر ایکی استکان چای ایچک دئیردیم" دئدیگیمین جوابیندا بیردن – بیره پؤرتوشدو. الینی تهدید ائدرجه سینه ترپدرک، "هرکی نخوره بی ناموسه" دئدی. بو دوست منه محبت ائلمک ایسته ییردی.

بئله انسانلاری و بو انسانلارین بئله رفتارلارینی هرگون اؤز اطرافیمیزدا، دوستلاریمیزین، یاخینلاریمیزین و قووهوملاریمیزین ایچینده گؤردگوموزه قارشین، بونلارین فاناتیک شخصیت تیپیندن اولدوقلارینا دقت یئتیرمیریک. فاناتیک شخصیت تیپی فاناتیک بیر توپلومدا نورم دور. توپلومون بؤیوک بؤلومو بو انسانلاردان اولوشدوغو اوچون گئنیش بیر جمعی بیلینج یارانیر و جمعی بیلینج ایچینده "نورمال" گؤرونن او توپلومون نورملارینی اؤز شخصیتده ادغام ائتمیش اولانلاردیرلار.  

بو یازینی اوخویانلاردان بیر چوخو، "یوخارید آنلاتیلان کیمی "تعارف" ائتمک، بیزیم توپلوموموزدا چوخ معمولی بیر شئی دیر، بونون فاناتیک لیک ایله ارتباطی نه دیر؟" دئیه فیکیرلشه بیلر. یوز ایللرجه گونلوک یاشامین هر ثانیه سی و هر لحظه سی دونوق و دگیشمز دوگملارا دایانان دین قایدا ـ قانونلارینا گؤره دوزنلنن بیر توپلومدا، فاناتیک شخصیت تیپی البته کی توپلومدا ان یایغین و اورتالاما (میانگین) شخصیت تیپی حالینه گلمیشدیر. بیزیم توپلوموموزدا (یوز ایللردن بری) بیرئین گونلوک یاشامی، یئییب ایچمگیندن، توالته گئتمه سینه قدرـ حیات یولداشی ایله یاتاغا گیرمگیندن، بیر ماشین معامله ائتمه سینه قدر- بیر اوشاغین دونیایا گلمه سیندن، بیریسینین اؤلمه سینه قدر، قیسساجاسی یاشامین هر لحظه سی دگیشمز و داشلاشمیش حؤکملر طرفیندن دوزنلنمکده دیر. بئله بیر توپلومدا فاناتیک شخصیت تیپی توپلومدا اولان بیرئیلرین چوخونلوغونون (اکثریتینین) شخصیتی دیر. بئله جه بو شخصیت تیپینین دونیا گؤروشو، یاشام استراتژیسی و گونلوک ایشلرینده کی فاناتیکلیک توپلومسال بیلینجه و نورما دؤنوشموشدور.

فاناتیک شخصیتین بو قدر گیریشگن، امر ائدیجی و آیری انسانلارین ایشینه قاریشماقدا هئچ ده چکینگن اولمادیغینین یانیندا، قارشی جنسدن اولان بیر انسانین حضوروندا چوخ چکینگن، اوتانجاق و ائتگیسیزدیر. بو ایسه جینسلیگین وارلیغینین بیلینجی دیر. بیر انسان جینسل دویغوسونو نه قدر باسدیرماغا، سرکوب ائتمگه چالیشیرسا چالیشسین، جینسل وارلیغینی یوخ ائتمگه قادر اولابیلمز. بیر آرواد، نه قدر ده اؤزونو گیزلتسه، اؤزونو چارشابدا، مغنعه ده باسدیرسا، جینسل اولاراق بیر آرواد اولدوغونو دگیشدیره بیلمز. بیر کیشی، نه قدر ده جینسل دویغوسونو انکار ائتمگه، ظاهر اولماغینین قاباغینی آلماغا چالیشیرسا چالیشسین، بیر ارکک اولدوغونو دگیشدیره بیلمز. فاناتیک مسلمان توپلومدا بؤیوموش اولان بیر انساندا جینسل دویغونون ظاهر اولماسی تهدید، قورخو و اوتانج و تقصیرکارلیق دویغوسو ایله یوغرولموش اولدوغوندان فاناتیک مسلمان بیر انسان، قارشی جنسدن بیریسینین حضوروندا قورخو و اوتانجا توتولار. بو قورخو و اوتانج ساده بیر دویغو یوخ، او انسانین اوگونه قدر تجربه ائتدیگی هده – قورخولارین، تهدیدلرین، توهین لرین، زور و اجبارلارین و آزارلامالارین بوتونونون بیر بیرلشیمی (ترکیبی) دیر. بئله بیر مرکب دویغونون بیلینجه (ضمیر آگاها) چیخابیلمه سی اوچون، بو دویغونون تجزیه اولونماسی و بیریملرینه (واحدلرینه) آیریلماسی گرکلی دیر. بو ایسه اوزون دؤنملی و چوخ زحمت و اینجه ایش گرکدیرن بیر پروسه دیر. بیر انسانین قارشی جنسه منسوب باشقا بیر انسان ایله قارشیلاشدیغیندا، بو مرکب دویغو فعال اولور، آنجاق بیلینجه چیخابیلمگه فرصت تاپابیلمه دیگیندن، اؤزونو داریخماق، سیخیلماق، یورغونلوق، فیکیر دورغونلوغو، بدن عضله لرینین سیخشماسی، آغیرلیق و یوخولولوق شکلینده گؤسترر. بئله بیر انسان بو وضیتدن (قارشی جنسین حضوروندان) قاچماغا و بو داریخمالی وضعیتدن قورتولماغا چالیشار. فاناتیک مسلمان کیشینین جینسل دویغوسو ظاهر اولدوغوندا اورتایا چیخان قورخو و اظطرابلارینا تابلاشابیلمه دیگی اوچون، اؤزونون یوخ، قادینلارین چارشابدا، مغنعه ده گیزلنمه سی گرگدیگی حؤکومونو صادر ائتدیگی، بو گؤرونگه (فنومن) نین سونوجودور. بوردادا بیر قیسیر دؤنگه (دور باطل) یارانماقدادیر. جینسل دویغو نه قدر باسدیریلیب، سرکوب اولورسا، پارتلاما گوجو بیر اوقدر آرتار. جینسل دویغو اصلینده ظریف و اینجه بیر دویغودور. داغ دؤشونده، داش دیبیندن چیخان بیر زینه سو کیمی اؤز آخارینا بیراخیلیرسا، هئچ بیر یئره ضرر – زیان وئرمکسیزین اؤز یولونو تاپار، اطرافیندا دا چمنلر، آغاجلار بیتر. اصلینده ضررسیز – زیانسیز اولان بو زینه سویون قاباغینا دووار هؤرمگه باشلادیغیمیز زامان ایسه، بو دووارین دالیندا ییغیشان سویون هر لحظه دوواردان داشماسی خطری گئت گئده آرتار. بو خطری اؤنلمک اوچون بو دووارین گئت – گئده اوجالتیلماسی و قالینلاشدیریلماسی گرکلی اولار. فاناتیک مسلمان توپلومدا یاشایان گنجلرین روحی انرژیسنین بؤیوک بیر بؤلومو، یارادیجیلق اوچون صرف اولوناجاغی یئرده، یاشامین هر لحظه و هر ثانیه سینده بو دوواری قالینلاشدیرماق و اوجالتماق یولوندا صرف اولماقدادیر. سونوجدا ایسه فاناتیک مسلمان بیر توپلومدا،  قارشی جنسه منسوب انسانلار آراسیندا دویغو و فیکیر آلیش ـ وئریشی امکانسیز قدر چتینلیکلر ایله اولابیلر. توپلومون بیر یاریسی اوبیری یاریسی ایله دویغو و فیکیر آلیش – وئریشیندن یوخسول قالار. بو گؤرونگه بو توپلوملارین گلیشه بیلمه سی قارشیسینداکی اؤنملی مانع لردن بیری دیر.

فاناتیزمین یالنیز آسوسیاتیو (تداعی ایله ارتباطدا) یوخ عینی زاماندا موتوریک اولدوغونو و  بئینین موتوریک (حرکتی) لایه سینی ده قاپسادیغینا دققت ائتملی ییک. اؤزللیک ایله جینسی انرژینین باسدیریلماسی و سرکوب ائدیلمه سی تداعی بؤیوتوندا قورخو، اضطراب و دؤگولمه، شکنجه اولونما، اوتدا یاندییریلما تصور و تجسملری ایله اولدوغونون یانیندا بیر ده موتوریک لایه ده بیر سیخیشما، سفت لشمه ایله اولابیلمکده دیر. بو اوزدن فاناتیک انسانین عضله دوزلگه سینده (ساختاریندا) بیر سیخیلیق، انعطافسیزلیق گؤرونور. حرکتلری ملایم و قوسی یوخ، زاویه لی و گوبود دور. ویلهلم رایش "شخصتین تجزیه تحلیلی"

Charakteranlyse

آدلی کتابیندا بو موضوعو آیرینتیلی بیر شکیلده آنلاتماقدادیر.

فاناتیک شخصیتین اقتصادچیلیغی، صرفه جولوغو دا یئنه بو دوشونجه سیستمینین عمومی جیزیغی ایچرسینده و بو فیکیر دوزلگه سینین خصوصیتلرینه صاحب دیر. صرفه جولوق بیر اجبار شکلینه گلیب، اصلی هدفینی ایتیریب و قیتمیرلیق، خسیسلیک، شکلینی توتوبدور. صرفه جولوق اجباری آلتیندا اولان فاناتیک، یالنیز پول و مالدا یوخ عینی زاماندا، یاشامینین بوتون ساحه لرینده قیتمیرلیق ائدر. بیر ایش اوچون زامان خرجلَمک، بیر ایش اوچون انرژی و ایش گوجو قویماق، بیر انسانا حتی ماددی اولمایان بیر یاردیم ائتمک، بیلگی وئرمک، حتی بیر انسانین صحبتینه قولاق وئرمک، بونلار هامیسی فاناتیک انساندا یوخسوللاشما قورخوسو یارادار. قیتمیرلیق خسته لیگینه توتولموش انسان، آیری انسانلاردان یاردیم و کؤمک آلماقدان بئله چکینر و قورخار. بو چکینگنلیگین آلتیندا "آمان ها، بوگون بیر قیرانلیق بیر یاردیم ائدن، ساباح یوز تومنلیک یاردیم ایسته یجک" قورخوسو یاتماقدادیر. دونیانین یاریسینا صاحب اولسا بئله اؤزونو یوخسول حس ائدر. بئله بیر انسان آیری انسانلارین قارشیسیندا دویغولارینی دا آچیغا چیخارتماقدان چکینر و قورخار. آیری بیر انسانین نه سئوینجینی، نه کدرینی و نه فیکیرلرینی پایلاشابیلمه ین بئله بیر انسان، آنجاق و آنجاق باشقا بیریسینه زیان گلدیگیند، باشقا بیریسینی یوخسول و حقیر گؤردوگونده سئوینج دویغوسو حس ائده بیلر. اریک فرم تدوین ائتدیگی شخصیت تئوریلرینده، فاناتیک قیتمیر شخصیتی "شخصیت محتکر" آدلاندیریبدر.

قیتمیرلیغین بیر انسانین وارلی، یوخسا یوخسول اولماسی ایله بیر ارتباطی یوخدور. وارلی انسانلارین ایچینده قیتمیرلار اولابیلدیگی کیمی، قیتمیر انسانلارین ایچینده یوخسوللاری دا اولابیلر. سؤز یالنیز قیتمیرلیغین دگیشمز و داشلاشمیش بیر حؤکم کیمی عمل ائتمه سیندن گئدیر. هر فاناتیک انسانین قیتمیرلیق فاناتیزمی ده اولماسی گرکدیگیندن سؤز ائتمیرم. فاناتیک انسانلارین ایچینده الی آچیق، یاردیم ائدیجی تیپلر ده وار. آنجاق بونلارین دا الی آچیقلیغی و یاردیم ائمک ایستکلرینده بیر اجبارین اولدوغو آیدینجا حس ائدیلیر. بیریسینه یاردیم ائتمک ایسته دیگینده بو انسانین بئله بیر یاردیمی ایسته ییب – ایسته مدیگینه هئچ دققت ائتمدن، اصرار، زور و اجبار ایله یاردیمینی قبول ائتدیرمک ایستر.

فاناتیک شخصیتین اؤزللیکلریندن بیریسی ده انتقامچیلیق و باغیشلامازلیق دیر. بو شخصیتین بئینینده بیر یول یئر ائله میش بیر فیکیر، بیر دویغو، بیر تجربه آنجاق ثابتلشمیش و دگیشمز حالینده ساخلانیلیر. بئله بیر بئیین ثابت و دگیشمز حؤکملردن حرکت ائدرک ایشله ییر. یوخاریدا آچیقلاماغا چالیشدیغیم کیمی عرف – عادت لر بئله بو بئیینده ثابتلشمیش حؤکملر کیمی عمل ائدیر. بیر یول، بیر انسانا قارشی بیر دوشمانلیق حس ائدن فاناتیک، بو دویغوسوندان حرکت ائدرک انتقام استراتژیسی تؤکموش ایسه، بو استراتژی ده ثابتلشیب و زامان و مکاندان تاثیر آلماقسیزین ایللرجه ، اون ایللرجه دگیشمز حالینده قالیب و اون ایللر سونرا بئله اؤزونو گؤستره بیلر. اؤته یاندان بو شخصیت اؤز ذهنینده کی حؤکملری و اؤز دگر اؤلچولرینی هرکسه یوکلمگه چالیشدیغی اوچون، و بو حؤکملری قبول ائتمه ینلره، بو حؤکملره قارشی چیخانلارا دوشمانلیق دویغوسو گلیشدیردیگی اوچون، دوشمان قازانماقدا الی چوخ یاتقیندر.

بو یازینین دوامی وار.

*********

روح بیلیمی باخیشیندان فاناتیزم (1)

روح بیلیمی باخیشیندان فاناتیزم (2)