محمد تقى زهتابى و زنجيرده كى شاهين

معصومه قربانى

محمد تقى زهتابى نين شاهين ده كى زنجيرى كيتابين اوخودوغوم دا سانكى اولمز كيريشچى قارشيمدا دورب. كئچن اوختايين يالقيز قارا آغاج شعري باره سينده يازديغيم يازى دا يازميشديم كى يازار يازديغى أثرين قهرمانى اولماسادا، اونا اوخشارليخ لارى وار، خصوصى له شعر و حكايه دونياسيندا بو يايغين بير شى دير.

زنجيرده كى شاهين منجه اولمز زهتابى دير! من بو يازيم دا اولمز زهتابى كلمه سى يئرينه "زنجيرده كى شاهين" آدين ايشلدمه غى قرار وئرميشم.

بيزيم تاريخه احتياجيميز وار، اما او تاريخه كى دوغرو اولا.اونا احتياجيميز وار كى بيزى موتلو و باشى اوجا ياشادا، نه اينكى بيزه سكون، مأتم و باش آشاغى ليغ گتيره.

فردريش نيچه.تاريخچيليخ زيان لارى.

بير زامان واريدى كى هر كس اوتانيردى اوز كيمليغين ابراز ائله سين، اوتانچ چانتاسين هر كس چيينلرينده دولانديريردى. مسله بو دئيل كى سنين هويتين نه دير، مسله بورداي دير كى چوخلو اينسان، اينسان اولدوغو ايچون شبهه ده ياشايردى. هر كس زنجيرلرين گيزله دمه غه چاليشيردى، هر كس اينكار إئليردى گوردوغو زنجيرلرى! اما بو آندا "زنجيرده كى شاهين" زنجيرلرين شاقيلادي، او اونلارى سس لنديرمك دن غرور لانماق ايسته مه دير، زنجيرده كى شاهين زنجيرلرين شاقيلادير تا ياتميش بير ميلته قول و قاناديندا كى زنجيرلرى خاطيرلاتسين. بير قلم ، تك بير شاهين ، قارانليق بير اتاق، بير پارچا چورك و پنير، و يازدى زنجيرده كى شاهين بير ميلتين تاريخين.او تاريخ كى اونا حركت باغيشلايا، او تاريخ كى اونا اينسان اولدوغون خاطيرلايا! زنجيرده شاهين كى شبسترين او قارانليق تنهاليغيندا بير قدار و اورگانيزه اولان سيستم قاباغيندا عصيان ائله دير. يوز ايللر اوزنلوغوندا، ميليونلارجا دولار پول و مينلر نفر اينسان خرجله ديلر تا بير ميلتى دانسين لار، تا بير ميلتين اوزرينده كى زنجيرلرى اونلارا چكيجى ائله سينلر. اما زنجيرده كى شاهين زنجيرلرين سسلنديرره ك، زنجيرلرى اوتانديردى، او عصيان ائله دى! اونون عصيان سببى منه اونملى دير. اونون زنجيريندن محكم اولماغى منه اونملى دير. تك و كهنه اوتاقدا اونون موقاومت سببى منه اونملى دير. اونون توتدوغو يولدا ايصرارلى اولماسى منه اونملى دير. سيبرى ده ايكى ايل چكديغى زيندان منه اونملى دير! چوخ لارى پروفسور ديير كئچير. اما منه او ايكى ايل اونملى دير، سيبرى نين سويوخ هاواسيندا اولوم و حيات آراسيندا ساواشماق. ايكى ايل اوخويوب- يازماماق، ايكى ايل سكوتدا دوشونمك و ايكى ايل اوميدسيزليغ اونون إيراده سين محكملنديردى، نجور كى قيزقين اود دميرى سرت لشديرير. او ايكى ايل ده او دوشوندو كى اسير بير ميلت ته او تاريخ يازا، قاندالارين سئون بير ميلته شعر يازا! او اسير بير ميلتين يازارى اولدو نئجه كى اولمز ساحر اسير بير ميلتين شاعيرى اولدو. (هامى آزاده ائللرين شاعيرى وار - من اسير ائلليمين آه شاعيريم)

تاريخ حاكيم لرين و قلدورلارين باخيشيندان و طرفيندن يازيليب، زمانى گليب كى محكوم لارين و درد چكنلرين طرفيندن يازيلسين!

والتر بنجامين. تاريخ باره سينده.

آرخايا چونوب باخاندا، بيزده نه تاريخ وار؟ بيزيم تاريخ بيزيم كوله ليخ تاريخيميزدير، بو كى بيز آنادان دوغما اسكيك، وحشى و گئرى ذكالى بير ميلتيخ! بيزيم مدنيت يوخدور، بيزيم ديل يالاندير، دونيا پيس ليخ لرى بيزده بير يئره ييغيشيب ! بودور اونلارين بيزه يازديغى تاريخ لر، بودور كى اونلار دانيشگاه لاريندا مينلر نفر يئتيشديريلر و ميلياردلارجا پول خرجليرلر تا بيزى اسكيك و كوله گورسدسينلر! نه اولسا بيزيم اسكيك اولماميز اونلارين آقا اولمالارين ثبوت ائلير! اما " زنجيرده كى شاهين" يئتر آرتيق دئدى، او تك باشينا بيزه بير تاريخ يازدى، او تاريخ كى بيزيم نه اولدوغوموزو گرچك بير معنادا ميدانا قويدو، بو تاريخ بيزيم تاريخ دير ، او بيزيم كوله ليغيمزه داير اولان بير تاريخ دئيل! حتى بيزيم آقا و پاترون اولدوغوموزا دا دائر اولان بير توهم دئيل. ساده جه بيزيم اينسان اولدوغوموزو تثبيت ائلين بير تاريخ دير! ايللر بويو بوندان اونجه ناپلئون بناپارت دئميشدى: " بيز امپراطورلار قيزيل دولو ساراى لاريميزدا و آت بئلينده و قيلينج الليميزده دونيانى فتح ائله مه غه ساواشيريخ، اما سونوندا بير كهنه پالتارلى، قيريخ و اوجوزدو قلمى له دونيانى فتح ائديب ظفر قازاناجاق بير يازار ". بونا باخمياراق كى نئچه ايللر، نئچه نفرلر بيزيم اينسان اولدوغوموزا شبهه ياراديلار، حتى بيزيم اوتانج چانتاسين بئليميزده داشيماسينا نظريه ياراديلار! اما زنجيرده كى شاهين او بير اوتاق لى ائوينده، او ايللر بويو گئيديغى پالتو و تاخديغى شابكا نان و بير قلم و بيراز سوغان و چورك، اونلارا ظفر قازاندى! او ناپلئون دئديغى سوزو عملده ايثبات ائلدى! بللى دوستلار سونوندا قلم قازاناجاق، بير بياض يا كاهى بير كاغيذ اوستونده دولاشار اوجوزلو قلم! اما فقط گره ك ديقتلى اولاسان كى حاكيم لره ساتيش اويچون يازماياسان. دونيانى فتح ائدن قلم ساتيش اويچون دئيل بلكه دردچكنلرين يانيندا اولماغ ايچونودور. نه موتلو زنجيرده كى شاهينه كى حاكيم لر و ساتيش ايچون يازمادي، بلكه آنادان دوغما محكوملار و درد چكنلر ايچون يازدى.

آندره آ( ١٠ ياشيندا گاليله نين خدمتكارى نين اوشاغى ): حتى دينى عالملر، دانيشمندلر، دانيشگاه پروفسورولارى، سلطانلاردا دا يالنيش دوشونورلر؟

گاليله: بلى حتى اونلاردا يانليش دوشونور! بير من و بيرده سن بو حقيقتى بيليريخ، دونيادا مين ايلدى هر كس يانليش دوشونور!

گاليله حياتى درامى - برتولت برشت.

ايندى دئمك من توركم او قدر چتين دئيل! اما زنجيرده كى شاهين تاريخ و شعر يازديغى زامان، كيمسه اينان ميردى تورك اولماغينا! اونملى دئيل دير نه قدر سوادين يا مقامين وار يا حتى سياسى باخيشين ندير، اوز هويتينه ماليك اولما اوتانيردى هر كس! هر كس اوزون آشاغى حيس إئديردى، او زامان كى اعتراف ائليردى بلى من بير توركم يا من بير اينسانام! اينسانليغ و برابرليغين آنلامى يوخودور او زامان كى ميلتين بويوك قيسمى اوزونو حتى اينساندا حيس ائتميردى، زنجيرده كى شاهين من بير اينسانام دئيب و بيزه تاريخ يازاندا، هر كس اوزونو آريايى آذرى سانيردى، حتى دانيشگاه پروفسورولارى، دين عاليم لرى و هابئله هر كس. زنجيرده كى شاهين او زامان بير ميلته تاريخ يازدى كى هر كوله (برده) شلاقى ارباب لارين اَليندن آليب اوزونو شلاق لاماق ايستيردى ! او هم ارباب ليغين دادين آلماق ايستيردى و هم اربابين قولارى يورولماياسين دئيردى! اما زنجيرده كى شاهين يوخ دئدى، او تك باشينا عصيان ائله دير. زنجيرده كى شاهين بيزيم عصيان قهرمانيميزدير. عصيان بايراغين قيريخ قلمى نين باشينا تاخدى و اينسانلارين زنجيرده اولدوغو حالدا دا اينسان اولاجاخ لارينا ثبوت گتيردير! ايللر بويو زنجيرده قالسام دا وارام من - قلبيم ده منيم سارسيماميش ذره جه ايمان.

بير گون سنى زنجيرله دى سلطان بيرگونده آزادليخ و عدالت.

زنجيرده كى شاهينين ديرنيش سببين آنلاماق ايچون اونون حياتين آراشديرماق گركدير، اونون گئديغى يولارى و سونوندا وطنه دونمه غينه باخماق گركردير! او يولارا بوراخديغى ايزلرى و يولون اونا بوراخديغى ايزلرى اورنمك لازيمدير. عدالت و آزادليخ آدينا سيبرى ده ايكى ايل حبس چكيب و زورونو ايشلمك گونلرين ياشاماق گركدير! ايللر بويو دوشنبه و باكو دا ياشايب و يازما ايجازه سى اولماما گونلرين آنلاماق گركدير. ايللر بويو تانيش صورتلر ده غريب ياشاماغين آنلاماق لازيمدير، آزادليخ عشقينه وطنه دوندوغو گونلرى آنلاماق لازيم دير. زنجيرده كى شاهين نه آختاريردى نه تاپدى! او بو ميصرع شعرده بلكه اوز اومودسوزلوغون تصويره چكير آزادليخ و عدالت آدينان اينسانلارى زنجيره چكمك لردن. اما عاصى شاهين عمر بويو روحو و جيسمى آزادليخ و عدالت آدين قولانيب اينسانلارى زنجيره چكنلر طريفيندن أذيته معروض قالسادا، او بير آن اولسون دا اينانجين آزادليخ و عدالته اللدن وئرمه دى. چوخ اينسانلار بير گون عاج قالسالار و يا بير گون بايكوت اولسالار دونوب بير عومورلوق اينان ديخ لارين دانارلار. اما عاجليخ و بايكوت زنجيرده كى شاهينين آيريلماز بير بولومودور و او هر كسين رغمينه اينانجى آزادليخ و عدالته هر گون آرتيردى. هر كس باشقا بير اينسانا باخاندا اونون حياتينين خاص بير بولومو ايللگى سين چكير، منيم ايللگيمى چكن سيبرى سويوخ هاوالاريندان ايكى ايل حبس گونلرى دير و ايللر بويو باكى دا يازما ايذنى اولماماغى دير. ايللر بويو تانديخ لارينين ايچينده غريب ياشاماسى دير! "دوستلار چوخ آدام تئز به ره نى سويا وئرئر " اما زنجيرده كى شاهين يوخ دئمه نى باشاردى، ايلير بويو دوشوندو و آنلادى كى اونون سئوگى سى عدالته و آزادليغا كيمسه يه باغلى دئيل. اونو ياشدان سئوگى دير، سئوگى دير كى عاجليغا و نيفرته ظفر قازانير. قلبينده كى سئوگى دير كى اونا گوج باغيشلادير، او سئوگى دير كى بير ميلته تاريخ يازديردى و او بو سئوگى نين جوهرين بو مصرع ده قلمه چكيب!

بير گون قارا زنجيريمى آخير قيرارام من - اركين باشينا قانلا قيزارميش قاناديملا بايراق وورام من.

ژان پل سارتر دئير كى فرانسه تاريخينده اَن آزاد دونم هيتلر قوه لرى طرفيندن فرانسه نى ايشغال ائلين چاغ لار اولموشدور! جمله بيراز شبهه لى اولسادا اما دوغرو تثبيتى وار، ندن كى فرانسه خالقينين ايشغال سوره سينده سئچيم حاقى واريدى! اونلار آزاديديلار كى جانلارين خطره سالماق دان آزاد ياشاماق ايچون ايشغالچى نيرولارين قاباغيندا عصيان ائلسينلر يا ايشغالچى قوه لرين حاكميتينه ريضا وئريب و سكوت ائلسينلر و كوله گيبى ياشاسينلار و حتى اونلار او قدر آزاديديلار كى ايشغالچى قوه لره مزدورلوخ ائلسينلر! اما زنجيرده كى شاهين آزاد اولماغى سئچدير، او باش قالديردى، او يوخ دئدى، او حتى قهرمان اولماق ايسته مدى، او خالقين ايچينده ياشادى تا خالقينا قهرمانليخ اورگتسين. او زنجيرلريندن گوجلو، بيزيم آزادليخ سيمگه ميزدير. او زنجيرلرين اوتانديران، بيزيم عصيان قهرمانيميزدير !

قوپ قوپ دئدى آخير قيرارام من سنى زنجير

چون قيرماليام من سنى آخير!

معصومه قربانى