تعمیق بحران در حکومت و افزایش تهدیدها به سرکوب

سایت زمانه

تجمع اعتراضی دانشجویان تبریز، ۲۶ آبان

در پی حمایت رهبر جمهوری اسلامی از افزایش قیمت بنزین،‌ ریاست قوه قضائیه و وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی معترضان را به سرکوب تهدید کردند. اعتراض‌ها پیشاپیش با دخالت مأموران امنیتی به خشونت کشیده شده است. علی‌رغم تعطیلی دانشگاه‌ها، دانشجویان در تبریز به اعتراض‌های سراسری پیوسته اند. آمار رسمی از کشته‌شدگان و مجروحان به ندرت اعلام می‌شود، اما از خبرهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی برمی‌‌آید تا کنون دست‌کم ۱۵ معترض در نقاط مختلف ایران کشته شده‌اند. 

یک افسر نیروی انتظامی جمهوری اسلامی (ناجا) هم در کرمانشاه کشته شده است. مقام‌های شاخص جمهوری اسلامی از شدت عمل در برابر معترضان پشتیبانی می‌کنند اما همزمان به حال مردم دل می‌سوزانند. گروهی از آنان سعی در مبرا کردن خود از تصمیم افزایش قیمت بنزین را دارند.

ابراهیم رییسی،‌ رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی یکشنبه ۲۶ آبان در بیانیه‌ای از دادستان‌ها خواست که با معترضان برخورد کنند:

«به دادستان های محترم در سراسر کشور تاکید می گردد ضمن مراقبت نسبت به حفظ حقوق شهروندی و کرامت مردم در برابر هرگونه تعرض، در مورد اشرار، وابستگان به جریانات ضد انقلاب و نفوذی هایی که با اقدامات خرابکارانه در راستای خواست دشمنان،  امنیت مردم و جامعه را هدف قرار داده اند  با همکاری نیروهای انتظامی و امنیتی با قاطعیت اقدام قانونی معمول دارند.»

وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی نیز یکشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که پیروی رهبر جمهوری اسلامی، «برخورد با اشرار را وظیفه خود می‌داند و با هر گونه عوامل ناامنی و برهم‌زدن امنیت و آرامش ملت شریف،‌ برخورد قاطع می‌نماید».

علی خامنه‌ای،‌ رهبر جمهوری اسلامی یک‌شنبه در سخنانی طرح افزایش قیمت بنزین را کارشناسی‌شده خواند و معترضان جان‌به‌لب‌رسیده را «اشرار».

اینترنت در ایران به دستور شورای امنیت کشور (شاک) دست‌کم برای ۲۴ ساعت از دسترس خارج شده است. گزارش‌ها از مسدودشدن پیام‌رسان‌هایی همچون واتس‌اپ خبر می‌دهند. بر اساس برخی گزارش‌ها، اختلال در شبکه تلفن‌ همراه و مسدودشدن تماس‌های خارجی با ایران نیز بخشی دیگر از استراتژی حکومت برای کنترل اعتراض‌های مردمی است.

مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها نیز برای جلوگیری از افزایش اعتراض‌ها تعطیل شده اند. با این وجود، دانشجویان در دانشگاه تبریز دست به تجمع زده اند. از اصفهان نیز گزارش مشابه اما تأییدنشده‌ای مخابره شده است.

بر اساس گزارش خبرگزاری «فارس»، نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تاکنون دست‌کم در «۱۰۰ نقطه کشور» اعتراض‌ها به گرانی بنزین صورت گرفته است.

هنوز آمار رسمی مشخصی از کشته‌شدگان در اعتراض‌ها منتشر نشده اما علی خامنه‌ای در جلسه درس خارج فقه یکشنبه کشته‌شدن شماری از معترضان را تأیید کرد.

بر اساس آمار غیررسمی از تصویرها و گزارش‌های منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، بین ۱۵ تا ۱۹ تن تا کنون در اعتراض‌ها کشته شده اند.

آمار رسمی اندکی از قربانیان خشونت‌ها منتشر شده است. نورالله طاهری، فرماندار شهریار یکشنبه از مجروحیت ۶۰ تن در اعتراض‌های شنبه شب خبر داد. در جلسه غیرعلنی مجلس اما به گزارش «اعتمادآنلاین»، محمد محمودی‌شاه‌نشین، نماینده شهریار گفت که یک تن به دلیل پرتاب سنگ در اعتراض‌های شهریار جان باخت.

نیروی انتظامی اهواز اما هر گونه تلفات جانی در اعتراض‌ها را رد کرده است.

در کرمانشاه یک افسر نیروی انتظامی (ناجا) در درگیری‌ها کشته شده است. علی اکبر جاویدان، فرمانده نیروی انتظامی استان کرمانشاه گفت که این مأمور کلانتری ۲۴ الهیه در درگیری مسلحانه با کسانی که قصد تصرف کلانتری را داشتند، هدف گلوله قرار گرفته است.

بحران سیاسی

افزایش سه‌برابری قیمت بنزین مردم معترض را راهی خیابان‌ها کرده است. درحالی‌که معترضان شعار می‌دهند «ما دیگه خسته شدیم»،‌ مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی حاضر به عقب‌نشینی از گران‌کردن بنزین نیستند. با این وجود، اعتراض‌های آبان سال جاری و واکنش هراس‌آلود حکومت به آن شباهت زیادی به اعتراض‌های دی ۹۶ دارد.

اعتراض‌های گسترده مسئولان حکومتی را به واکنش واداشته و هر یک در صدد رفع مسئولیت خود در این تصمیم است که به گفته رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی،‌ «تصمیم مشترک سران سه قوه» بوده است.

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اولین کسی بود که بلافاصله سعی کرد فشارها بابت این تصمیم را از دوش دولت بردارد. روحانی ۲۴ آبان در دیدار اعضای دولت گفت که «برخی» به دنبال افزایش قیمت تا ۵۰۰۰ تومان بودند اما «این اقدام از سوی دولت انجام نشد». رئیس دولت جمهوری اسلامی همچنین گفت که «هیچ کس تصور نکند» دلیل افزایش قیمت به علت تنگی دست دولت بوده و قرار است درآمد حاصل از آن بین مردم توزیع شود.

علی خامنه‌ای،‌ رهبر جمهوری اسلامی یکشنبه در جلسه درس خارج فقه مدعی شد که «بنده در این قضیه سررشته ندارم یعنی تخصص این کار را ندارم».

ابراهیم رئیسی هم در نخستین بند از بیانیه یکشنبه افزایش قیمت بنزین را به دولت ربط داد:‌ «پیشنهاد دولت محترم برای اجرای طرح سهمیه بندی و اعلام نرخ جدید بنزین … با استناد به تکالیف قانونی، به منظور ایجاد هماهنگی در شورای اقتصادی سران قوا مطرح و مصوب شد».

نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز می‌گویند که از این افزایش قیمت پیشاپیش با خبر نبوده اند و محمود صادقی و پروانه سلحشوری، دو نماینده اصلاح‌طلب تهران تهدید کرده اند که عصر یکشنبه در اعتراض به مشارکت ندادن مجلس در تصمیم‌های بزرگ، استعفاء خواهند داد.

براساس تصمیم سران سه قوه در جلسه موسوم به هماهنگی سران قوا نرخ بنزین از بامداد ۲۴ آبان در ایران ۳۰۰ درصد افزایش یافت.