Jan 18, 2014

عرب گئجه لری

او. هنری – چئویرن: مجید امین مؤید


کارسن‌چالمئرزین آپارتمانیندا، فیلیپ آخشام چاغی پوچت مکتوبلارین اونا گتیردی. عادی مکتوبلاردان علاوه ایکی پاکت‌ده وار ایدی کی، تمبرلری عینی ایدی. پاکتلرین بیریسینده بیر قادین شکلی وار ایدی و او بیریسی بیر اوزون- اوزادی مکتوب ایدی کی، چالمئرزی اوزون مدت اؤزوٍنه جذب ائتمیشدی. مکتوب بیر باشقا قادین طرفیندن ایدی کی، زهرلی نیشلری شیرین بال ایله بولامیش و کینایهلر اوخو ایله بزهمیشدی. بونلارین هامیسی شکلی گؤندریلمیش قادین حاققـیندا ایدی.


چالمئرز مکتوبو تیکه-تیکه دوغرادی و باهالی خالچانـین اوٍزهرینده یـئـیین دالا- قاباغا  یـئریمکله اونو کؤهنلتمهیه باشلادی. اونون حرکاتی بیر مئشه حیوانـی‌نین قفسده چابالاماسینا اوخشاییردی.

یاواش- یاواش عصبی حالـینا غالب گلدی. خالچا سلیمان خالچاسی دئـییل ایدی کی, اوٍچ مین مایل اوزونلوغو اولا؛ چالمئرز آنجاق اون آلتـی فوت بویوندا یول گئده بیلردی. فیلیپ گؤروٍندوٍ. او، هئچ واخت اوتاغا گیرمیردی. جین کیمی هر یـئرده حاضر ایدی.
-          جناب، بوردا شام یـئـییرسینیز یا ائشیکده؟ او سوروشدو.
چالمئرز دئدی:
-          بوردا، یاریم ساعآتدان سونرا.
او اوٍرهیی توتغون حالدا ژانویهنین پارتلایـیشلارینا قولاق آسیردی، بوش و خلوت خیاوان اونون نظرینده ترومبونا بنزهییردی.
-          دایان!
او گؤزدن ایتن جینیندن سوروشدو:
-          من ائوه گلنده مئـیدانـین آخـیریندا چوخلو آدام گؤردوٍم ردیف ایله دایانمیش ایدیلر. بیریسی ده بیر شئـیین اوٍستوٍنه چـیخمیش ایدی و دانـیشـیردی. اونلار نه اوٍچوٍن ردیف ایله دایانمیش ایدیلر، نه اوٍچوٍن اورادا؟
اونلار «ائو- ائشیکسیز»لردیلر. فیلیپ دئدی. صاندیغـین اوٍستوٍنه چـیخان کیمسه چالـیشـیردی کی، اونلارا گئجه اوٍچوٍن منزیل الده ائتسین. جاماعآت اونلارین دؤورهسینه یـیغـیشـیب، قولاق آسیب و پول وئریرلر و سونرا او امکان قدهر اوتاق اجارهیه وئرنلره پول گؤنده‌ریر. اونا گؤره ده جاماعآت صفده دایانـیرلار، نؤوبت ایله یاتاقخانایا گؤندریله بیلسینلر.
چالمئرز سؤیلهدی:
-          شام وئرهنه کیمی اونلارین بیریسینی بورایا گتیر, منیمله شام یـئسین.
فیلیپ قوللوق ائتدییی زاماندان بری بیرینجی دفه اولاراق تته- پتهیه دوٍشدوٍ:
-          ها…نسی….
-          بیر نفر، کیمسه اولورسا اولسون، آنجاق اوٍست- اوٍسته ملایم آدام اولسون، و بیر آز تمیزلیک ده اونون ضررینه اولماز؛ همن.
کارسن‌چالمئرز اوٍچوٍن خلیفه رولو اویناماق عادی بیر ایش دئـییلدی. لاکن بو گئجه او حیسّ ائدیردی کی, معمولی درمانلار اونون سئوداسینا و پوزغونلوغونا کفایت ائـتمهیهجک. بیر شئـی, عرب جینسیندن اولان بیر شئی اونا گرکدیر کی, حال- هاواسینـی یوٍنگوٍللتسین.
یاریم ساعات عرضینده فیلیپ بیر «چـراغ جادو» قولو کیمی وظیفهلرینی یئرینه یئتیردی. آشاغـیداکی رستورانـین ایشچیلری لذّتلی خوره‌گی یوخارییا گتیرمیشدیلر. شام میزی ایکی نفر اوٍچوٍن دؤشنمیش و قـیرمیزی شاملارین ایشـیغـی ایله شنلیکله بزنمیشدی. و ایندی فیلیپ ائله بیل کی, کئشیشه یول گؤسترن یا بیر حرامی گوزتچیسیدیر. قوناغـی اسه- اسه اوتاغا داخیل ائتدی. اونو یاتاق یـئری آختارانلارین صفیندن سئچمیش ایدی. عادتن بو سایاق آداملار سینـیق گمی‌دیرلر، بوردا مقایسه جاییزسه، بیر سینـیق گمی کی, اود واسیطهسیله باغـیریر, بلکه ده بیر تـئز سؤنن یانغـی کی, دریادا غرق اولموش گمینی ایشـیقلاندیریر.
الی-اوٍزوٍ تزه یویولموشدو, سانکی فیلیپ قوربانلـیق مراسیمی برپا ائدیب. قوناق آیاق اوٍسته دایانمیش ایدی و شام ایشـیغـیندا او ائوین زنگین اثاثیهسینه بیر عـیب کیمی گؤروٍنوٍردو. اوٍزوٍنوٍن رنگی خستهلر کیمی آغارمیشدی, ساققالی و ایرلند مهاجرلرینین بورکوٍ تقریبن گؤزلرینه قده‌ر کؤلگه سالمیش ایدی. فیلیپین داراغـی اونون آچـیق قهوهیی ساچلارین نیظاما سالا بیلمهمیش و اوزون ساچلار کؤهنه بورکوٍن دؤورهسینه قـیوریلـیب، یاپیشمیش ایدی. گؤزلریندن اوٍمیدسیزلیک, اعتناسیزلـیق و حیلهبازلیق یاغـیردی, نئجه کی, او بیر بوجاغا سیغـینـیب, سینسیین ایتلره اوخشایـیردی. چوٍروٍموٍش و داغـیلمیش کوتو یوخارییا قدهر دوٍیمهلی ایدی, لاکن اونون اوٍستوٍنده بیر سانتا قدهر آیریجا یاخا گؤزه دییردی.
چالمئرز صندلدن قالخـیب شام میزینه ساری گئدنده قوناق راحاتلیق حیسائدیردی.
-          لوٍطف ائدیب شاما منیمله آیاق اولسانـیز, خوشحال اولارام. – قوناقچی دئدی.
قوناق قورو و  ایتی لحن ایله سؤیلهدی:
-          من پالمئرم, اگر منیم کیمی سیز ده, سیزینله هم‌سوٍفره اولان آدامی تانیماق ایسترسینیز.
چالمئرز تلهسه- تلهسه داوام ائتدی:
-          ایستهییردیم دئـییم کی, منیم آدیم چالمئرزدیر. اوٍزبهاوٍز ایلهشیرسیزمی؟
پالمئر دیزینی فیلیپه ساری ایدی کی, صندلی اونون آلتـینا سوٍروٍتسوٍن. سانکی کئچمیشلرده بئله بیر میزلرین باشـیندا ایلهشمیش ایدی. فیلیپ «کولی» بالـیقلاری و زیتونلاری اونا ساری چکدی.
پالمئر گوٍمبوٍلدهدی:
-          یاخشـی! یـئمگه باشلایاق, بئله دئـییل؟ چوخ یاخشـی, منیم خوشبخت بغداد امیریم. من سنین شهرزادین. سن بیرینجی خلیفهسن, اؤز عطری و رنگی ایله لاپ اصیل شرقلی رنگ کی, یازیقلـیق زامانـیندان منه راست گلیبدیر. عجب خوشبختلیک! من صفده قـیرخ اوٍچوٍنجوٍ نفر ایدیم کی, سنین گیزلی «خوش گلدین مأمورونوز» یـئتیشدی کی, منی قوناق چاغـیرا. من بو گئجه اوٍچوٍن یورغان – دؤشک تاپماقدا؛ گلهجک سئچگیلرده جمهور رییسی اولا بیلهجهییم قده‌ر شانسیم وار ایدی. ای هارونالرشید منیم باشـیمین قضو- قدهرین نه جوٍره آلـیرسینیز, هر فصلین بیر بوشقاب خوره‌یه, یاخود بوٍتوٍن فصیللرین سیگار و قهوه ایله معامله ائتسک نئجهدی؟
-          ائله بیل کی بو وضعیتین سن اوٍچوٍن هئچ یـئنیلیگی یوخدور.- چالمئرز گوٍلوٍمسهیرک دئدی.
قوناق جاواب وئردی:
-          یوخ! «نیویورک» اوجوز و آتـیلمـیش هارونلارلا دولودور. نئجه کی, بغداد حشرات ایله دولودور. ایییرمی دفه «نیویورک»دا ناغـیللاریما گؤره باشـیمی چوخلو خورهکله نیشان آلـیب، گئدیبلر. «نیویورک»دا بیرینی تاپ کی, موٍفته- مجّانی سنه بیر زاد وئرسین. اونلارین چوخو آدامی قارا پولا ساتارلار و بیر آز عدهسی خلیفه نقشی اوینایـیب, باشـینـین اوٍستوٍنده دایانـیب شرح-ی حالـیوی اؤزوٍندن چـیخاریب تذکرهلر, ضمیمهلر و کیمسهیه معلوم اولمایان جزئیات ایله یازیرلار. جناب من بیلمیرم کی, خورهکلر منه ساری بغداد یولو ایله گلنده نه ائده‌م. بیر شام یـئمک اوٍچوٍن حاضر اولورام باشـیمی اوٍچ دفه آسفالتا چالام و اؤز ناغـیلـیمی سؤیلهیم…
-          من سنین باشـینا گلن قضو- قدهر و حادثهلری سورمورام- چالمئرز دئدی. دوٍزگوٍن و آچـیقجاسینا دئـییرم کی, بیردن بیره کؤنلوٍمدن کئچدی کی, گؤنده‌رم بیر یاد آدام گتیرسین منیمله شام یـئمهیه. یقین ائت کی, من هئچ بیر آرتـیق سورغو- سواللا سنی ناراحات ائتمهیهجهیم.
-          اوه- ائوسیز قوناق اوجا سسله دئدی, و چوخ هوسله سوپ ایچمهیه مشغول اولدو و داوام وئردی:
-          منیم اوٍچوٍن اؤنملی دئـییل, من بیر قـیزمیزی جیلدلی مرتّب شرق مجلّهسییم کی, خلیفه ائشیکده قدم ووردوقجا واراقلاریمدان کسیب گؤتوٍروٍر. دوغروسو, بیز یاتاق یـئری تاپماق صفلرینده بئله بیر مطلبلر حاققـیندا واحد قیمت‌لره یـئتیشمیریک. گؤروٍرسن کی, همیشه بیریسی دایانـیب و ایستهییر بیلسین کی, هانسی عامل دوٍنیادا بیزی بو حالا سالـیبدی. بیر دنه ساندویچ و بیر لیوان آبجو اوٍچوٍن دئـیهرم کی, ایچگی منی بو گوٍنه سالمیش. قوورولموش ات و یـئرکؤکوٍ و بیر فینجان قهوه اولورسا دئـیهرم کی, قلبی داش مالیک و یا آلتـی آی خستهخانادا یاتماق… و ایشیمی الیمدن وئرمک. و آمما بود اتی و یاتاق یـئری اوٍچوٍن وال‌استریت فاجیعه باعث اولار کی, مالـیمی الدن وئریب و آستا- آستا یوخاریدان آشاغـییا گلم. ایندی بیرینجی دفهدیر کی, بو سایاق توپوق وورورام. بو ایشه ناغـیل حاضرلامامیشدیم. جناب چالمئرز! سیزه دئـییم کی, ایستهییرم سیزه حقیقتی سؤیلهیم, اگر حاضرسیز ائشیدهسینیز. اینانماغـی سیز اوٍچوٍن یالان ناغـیللاردان داها چتین اولا بیلر.
بیر ساعات سونرا عرب قوناق راضیلـیق آهی ایله دالا چکیلدی, عینی زاماندا فیلیپ قهوه و سیگار گتیریب میزی تمیزلهدی.
-          ژرارد پالمئر آدی قولاغـینـیزا دییب؟ – قوناق غریبه تبسوٍمله سوروشدو.
-          بو آد یادیما گلیر- چالمئرز دئدی. فیکر ائدیرم کی, نئچه ایل بوندان قاباق شهرتلی بیر رسّام ایدی.
-          بئش ایل- قوناق تأیید ائتدی. سونرا بیر تیکه قورقوشون کیمی آتـیلدیم, اونودولدوم, من ژرارد پالمئرم! آخـیرینجی تابلومو ایکی مین دولارا آلدیلار. اوندان سونرا شکلینی مجّانی چکهبیله‌جه‌ییم بیر مودئل, تاپا بیلمهمیشدیم.
-          نه اوٍچوٍن, نه اولموشدور؟- چالمئرز سوآل وئرمهیین قاباغـینـی آلا بیلمهدی.
پالمئر داریخمیش حالدا جاواب وئردی:
-          گوٍلمهلیدیر, من یاخشـی باشا دوٍشمهدیم. بیر زامان جاماعآتلا اولاردیم و اوٍزگوٍنچوٍ کیمی اوٍزهردیم. ساغدان- سولدان سیفاریش آلاردیم. روزنامهلر منی بیر قاباقجیل رسّام آدلاندیراردیلار. سونرا او گوٍلمهلی و غریبه اتّفاقلار اوٍز وئردی. تابلونو باشا چاتدیران کیمی خالق اونو گؤرمهیه گلیردیلر و باخـیردیلار و حئـیرتله بیر- بیرلرینه گؤز تیکیردیلر. چوخ زامان کئچمهمیشدی کی, موٍشکوٍلوٍ تاپدیم. خارقه اولاراق من مودئل و اورژینالـین گیزلی خصلتلرینی اوٍزه چـیخاردیب، گؤستریردیم. بیلمیرم بو ایشی نئجه ائـیلهیه بیلیردیم- من گؤردوٍیوٍموٍ رسم ائدیردیم. لاکین بیلیرم کی, او منی ایتهلهییردی. مودئللریم وحشتله عصبیلشیب تابلولاریمی قبول ائتمهییردیلر. بیر گؤزل و معروف اجتماعی خانـیمین تصویرین چکدیم. قورتاراندان سونرا اری مخصوص حالتله شکیله تاماشا ائتدی و بیر هفتهدن سونرا اونو بوشاماق اوٍچوٍن قانونی اقداما ال ووردو. یادیما گلیر کی, بیر معتبر بانک صاحیبی منه مودئل اولدو. اونون تصویرینی اعمالاتخانادا تاماشایا قویان زامان, تانـیشلاریندان بیریسی تابلونو گؤرمهیه گلدی. او دئدی:
-          دوغرودان بو اونا بنزهییر؟
دئدیم کی, کامیل بنزهییشله چکیلیبدیر. من اونون گؤزلرینده بو حالته هئچ دقت ائتمهمیشدیم- دئدی:
-          فیکیرلشیرم کی, وضعیت خارابدیر و حسابی باغلامالـییام.
-          او موفلیس دوشدو, بانک حسابی الیندن گئتدی, بانک صاحیبی ایله برابر چوخ چکمهدی کی, ایشسیز قالدیم. جاماعات سئومیرلر کی, اونلارین گیزلی آلچاقلـیقلاری تصویرده گؤروٍنسوٍن. اونلار گوٍلوٍمسهییب و چؤهرهلرین دییشدیره بیلهرک سنی آلدادا بیلرلر, لاکین شکیلده یوخ. من باشقا شکیل چکه بیلمهدیم و مجبور قالیب ایشیمدن ال چکدیم. بیر مدت روزنامه ایشچیسی کیمی و بیر زامان دا لیتوگرافیست کیمی ایشلهدیم. آمما عینی دردسرلر تیکرار اولدو. من بیر شکیلدن نقّاشلـیق ائتدیکده بیر خیصلتلر گؤستریردیم کی, شکیلده یوخ ایدی. آمما منجه اصلینده وار ایمیش. موٍشتریلر آجیقلانـیب قالماقال ائدیردیلر, خصوصیله قادینلار. و من داها داوام ائده‌ن بیر ایش تاپا بیلمهدیم و چوخ چکمهدی کی, مجّانی یاتاق یـئری صفلرینه قوشولدوم و شیفاهی ناغـیللار دئمهیه باشلادیم. اونلاری چؤره‌ک بازارلاریندا قوراشدیریردیم. ایندی سن ای خلیفه, اگر منیم دوٍزگوٍن سؤزلریم سیزی یورورسا, اجازه وئرین والاستریت بدبختلیگینه قایـیدیم. لاکین بو ایشه گؤز یاشـی گرکدیر کی, او یاخشـی و لذیذ شامدان سونرا ایستهمیرم تلهسیک اونو شرح وئره‌م.
-          یوخ! یوخ! – چالمئرز صداقتله دئدی. سندن چوخ خوشوم گلیر. سنین بوٍتوٍن تابلولارین بیر پارا خوشا گلمهین علامتلر گؤستریر و یا بیر پارا شکیللرین واردیر کی, سنین مخصوص نیشانـینلا عیبلی اولمورلار؟
-          بیر پارا؟- پالمئرز دئدی, اوشاقلارین هامیسی عمومیتله و قادینلارین بیر چوخو و کفایت قدهر ده کیشیلردن. هامی کی, پیس دئـییل, اونلار کی, یاخشـیدیلار شکیللری یاخشـی اولور. دئدیییم کیمی, ایضاح ائده بیلمیرم لاکن واقـعیتی سؤیلهییرم.
خارجی پوچت وسیلهسیله گلن شکیل چالمئرزین یازی ماساسینـین اوٍستوٍنده ایدی. اون دقیقهدن سونرا او پالمئرزی موٍظّف ائتدی کی شکیلدن بیر پاستـئل طرح چکسین. بیر ساعات سونرا صنعتکار قالخدی و یورغون بیر حالدا تصویری اونا وئریب و اسنهیه- اسنهیه دئدی:
-          قورتاردی, باغـیشلایـین کی, چوخ واختـیزی آلدیم ارباب. من ایشیمی علاقه ایله قورتاردیم, لاکن یورغونام. دوٍنن گئجه یاتماغا یـئریم یوخ ایدی. گوٍمان ائدیرم کی, ایندی «گئجهنیز خئـیره قالسین» واختـیدیر.
چالمئرز قاپییا کیمی اونونلا گئدیب و بیر قدهر اسکیناس اووجونا قویدو. پالمئرز دئدی:
-          قبول ائدیرم, یوخاریدان آشاغـییا گلمهیین بونلاری دا وار. تشکّوٍر ائدیرم, خصوصیله چوخ یاخشـی شامینـیز اوٍچوٍن. بو گئجه توٍک یورقان- دؤشکده یاتـیب بغداد گئجهلرینین یوخوسون گورهجهیم. کاشکی سحره چاتاندا بو یوخو و رؤیا اولماسین. گئجهنیز خئـیره قالسین عالیجناب خلیفه!
چالمئرز یـئنه‌ده خالچانـین اوٍزهرینده قرارسیزجا قدم ووروردو. ایکی- اوٍچ دفه چالـیشدی کی, تابلویا ساری یاخـینلاشسین, آمما باجارمادی. او خـینایی, قـیرمیزی, قـیزیل و ماوی رنگلری گؤروٍردوٍ، لاکن طرح ایله اونون  آراسیندا قورخودان بیر دیوار اوجالمیشدی. ایلشدی و چالـیشدی کی اؤزوٍنوٍ آرام ائتسین. بیردن قالخدی و فیلیپه زنگ ائلهدی و دئدی:
-          بو بینادا بیر گنج صنعتکار وار راینمن آدلـی, اونون آپارتمانی هانسیدیر؟
-          قارشیدا کی بینانـین بیرینجی مرتبهسینده دیر آغا, – فیلیپ دئدی.
-          گئت اوندان خاهیش ائت کی, بیر نئچه دقیقه لوٍطف ائـیلهییب بورایا گلسین.
***
-          جناب راینمن, بیر کیچیک پاستـئل طرح او میزین اوٍستوٍنده وار. خاهیش ائدیرم, اونون بدیعی گوزهللیگی بارهده فیکرینیزی بیزیم  اوچوٍن سؤیلهیین. خوشحال اولاریق.
جاوان صنعتکار میزه قارشـی ایرهلی گئدهرک طرحی گؤتوٍردوٍ. چالمئرز یاریجا گئری چکیلیب بیر صندلین دالـیسینا دایاندی.
-          نئجهدیر؟ – سوروشدو یاواشجا.
صنعتکار سؤیلهدی:
-          بیر رسّاملـیق اثری کیمی نظره آلساق من اونو تحسین ائتمکده عاجیزلهییرم, چوٍنکی بیر اوستاد اثریدیر: ظریف, جسارتلی, دوٍزگوٍن. آمما منی بیر بالاجا تعجّوٍبه سالـیر. من بو سون نئچه ایل عرضینده پاستـئل طرحی گؤرمهمیشدیم.
-          صورت, انسان, اصالت, بونلارا گؤره نه دئـیه بیلرسن؟
راینمن دئدی:
-          صورت, تانرینـین ملکلرینین بیریسینین صورتیدیر. سوروشا بیلرم کی هانسیدیر…؟
چالمئرز اوجا سسله دئدی:
-          حیات یولداشـیم.
ودالاشـیب گیجلمیش رسّامین دؤورهسینه فـیرلانـیب و اونون کوٍرهیینه ال ووراراق ادامه وئردی:
-          او آوروپا سفرینده‌دیر اوغول: او طرحی گؤتوٍر و عؤمروٍنوٍن ان گؤزه‌ل ایشینی رسم ائت, خرجی منیم بوینوما.
توضیح:
اُ. هنری (به انگلیسی: O. Henry)‏ نام مستعار نویسندهٔ آمریکایی ویلیام سیدنی پورتر (به انگلیسی: William Sydney Porter)‏‏ (۱۱ سپتامبر ۱۸۶۲ – ۵ ژوئن ۱۹۱۰) است. داستان‌های کوتاه اُ.هنری به دلیل لطافت طبع، بازی با لغات، شخصیت‌پردازی شورانگیز و پایان هوشمندانه و غافلگیرانه معروف هستند. این نویسنده در طول عمر خود بیش از ۴۰۰ داستان کوتاه نوشت. امروزه جایزه‌ای نیز به نام او وجود دارد. نخستین مجموعه داستان‌های کوتاه او. هنری مجموعه «چهار میلیون» با نام اصلی «The Four Million» در ۱۸۹۹ منتشر شد. وی در ادبیات آمریکا نوعی از داستان کوتاه را به وجود آورد که در آنها گره‌ها و دسیسه‌ها در پایان داستان به طرزی غافلگیرانه و غیرمنتظر گشوده می‌شود. داستان‌های این نویسندهٔ آمریکایی معمولاً حول چهار محور زندگی شهری بویژه نیویورک، عشق و روابط عاشقانه، زندگی در غرب در مایهٔ وسترن و طنز می‌چرخد.
منبع توضیح: ویکی پدیا- دانشنامه آزاد

No comments: