Nov 12, 2013

فيريدون کؤچرلى نین حیاتی


فيريدون بيگ احمد بيگ اوغلو کؤچرلى 
حياتى
فيريدون بيگ کؤچرلي (کؤچرلينسکي) 1863-جو ايل يانوارين 26-دا شوشادا دونيايا گلميشدير.

 1876-جي ايلده شوشاداکي روس مکتبينه داخيل اولور. 1878-جي ايلده آلئکسئي چئرنيايئوسکي زاقافقازييا موعليملر سئميناريياسينا طلبه توپلاماق مقصدي ايله بو مکتبه گلير و بو يوللا فيريدون بيگ اؤز طالعيني سئمينارييا ايله باغلاميش اولور. 1879-1885-جي ايللر عرضينده او بورادا تحصيل آلير، 1895-1918-جي ايللر عرضينده درس دئيير. 1885-جي ايلده قيسا مودت فيريدون بيگ ائريوان گيمنازيياسيندا دا درس دئيير. 1910-جو ايلده قوري سئميناريياسينين آذربايجان شؤعبه سينين مووقتي تعليماتچيسي تعيين اولونور، 1918-1920-جي ايللرده اونون تشببوثو ايله همين سئمينارييانين اساسيندا آچيلميش قازاخ موعليملر سئميناريياسى‌نين موديري ايشله‌ميشدير. فيريدون بيگ کؤچرلي گنجه عوصياني  ياتيريلديقدان سونرا اون بيرينجى اوردونون خوصوصي شؤعبه سي طرفيندن 1920-جي ايلد، اللي سککيز ياشيندا گوله‌لنه‌رک دونياسيني دگيشير. «وطن ديلى‌نين »  بيرينجى حيصه سينين (يئددينجى نشر) يئنيدن ايشله‌نيلمه‌سينده فيريدون بيگ کؤچرلى‌نين خيدمتلري بؤيوکدور. او، 300-دن آرتيق درسليگه دوزه‌ليش ائتميش، نظري ماتئريالي، حکايه‌لري آرتيرميش، مئتوديکا و ايستيليستيکاسيني دگيشديره‌رک زنگينلشديرميشدير. کؤچرلى‌نين «داري و بوغدا» اثري «وطن ديلينه» سالينميشدير. قئيد ائتمک لازيمدير کي، حيات يولداشي بادصبا خانيم وکيلوفلار نسلينه منسوب ايدي.
ياراديجيليغي
1886-جي ايلده 23 ياشلي گيمنازييا موعليمي فيريدون بيگ کؤچرلي ايرواندا تئاتر تاماشاسي تشکيل ائدير. قوري سئميناريياسينين مأذونو فيريدون بيگ کؤچرلي 1885-جي ايلده ايروانا گلميشدي. همين تاماشا - م. ف. آخوندووون «موسيؤ ژوردان و درويش مستعلى شاه» کومئديياسينين تاماشاسي ايروان اهاليسينين حياتيندا بؤيوک مدني حاديثه يه چئوريلير. لاکين ف.کؤچرلي، 1895-جي ايلده ايرواني ترک ائتميشدير.
گوله‌لنمه‌سي
ليبئرمان کابينئتينه قاييديب يانيندان هئچ واخت آيريلمايان، ميلييتجه ائرمني اولان، کيمه و نه‌يى، هانسي ايدئالا قوللوق ائله‌ديگي بللي اولمايان سارکيس دانيليانين ديکته‌سيله فيريدون بيگ حاقيندا ساختا حؤکم يازدي:
4 اييون 1920-جي ايل، گنجه: «من، ايگيرمينجي ديويزييانين خوصوصي شؤعبه سينين حربي موستنطيقي بو گون فيريدون بيگ کؤچرلينسکى‌نين عکس اينقيلابچي کيمي ايتيهامنامه‌سي اوزره ايشينه باخاراق و قازاخ اينقيلاب کوميته‌سينين اونا وئرديگي خاصيتنامه‌ني نظره آلاراق بيلديريرم کي، موتهيم کؤچرلينسکي اؤزونون حاکيميتيندن و بؤيوک صلاحيتيندن ايستيفاده ائده‌رک زحمتکئش خالقا زوراکيليق گؤسترميشدير. کؤچرلينسکي قازاخدا «موساوات» پارتيياسينين صدري اولارکن ميلتچيليک احتيراصلاريني قيزيشديرميشدير. نتيجه‌ده قونشو ميلتلر آراسيندا توققوشمالار باش وئرميشدير. اونون وئرديگي ايضاحات هئچ ده اينانديريجي دئييلدير... متهيم کؤچرلينسکى‌نين شاهيدلرين دينديريلمه‌سي حاقيندا عريضه‌سيني نتيجه‌سيز قويماق (رد ائتمک) لازيمدير. اونون گله‌جکده آزادليقدا قالماسي قازاخ قزاسيندا عکس اينقيلابي حرکاتين باش وئرمه‌سينه، فهله و کندليلرين گوناهسيز اولاراق قانلارينين تؤکولمه‌سينه سبب اولا بيلر». قرارا آلينير: موتهيم کؤچرلينسکي گوله‌لنسين. تصديق ائديرم: 7 نؤمره‌لى خوصوصي بؤلمه‌نين رييسي ليبئرمان تصديق ائديرم: فؤوق‌العاده کوميسسار ح.سولطانوو.
آرتيق باخين:
آذربايجاندا ايلک اساسلي درس وسايطي‌نين ، درسليگين يارانماسي تاريخي 1876-جي ايلدن فعاليت گؤسترن قوري سئميناريياسي ايله باغليدير. قوري سئميناريياسي ضياليلارين يئني نسلي‌نين يئتيشمه‌سي، اونلارين شخصينده آذربايجاندا يئني نفسلي مدنيتين ياييلماسي و اؤيره‌نيلمه‌سي، يئني علمي اوصوللارين تطبيق اولونماسي، يئني ايجتيماعي فيکرين فورمالاشماسي، بير قدر سونرا ايسه آذربايجان اينتيباهيني حياتا کئچيره‌جک بوتؤو بير نسلين مئيدانا گلمه‌سينده موستثنا رول اويناميشدير. بير چوخ دموکرات دوشونجه‌لي، ترقيپرور پئداقوقلارين درس دئديکلري بو سئمينارييادا آذربايجانلي، گورجو، روس و ديگر خالقلارين اؤولادلاري آوروپا ديللري و ادبياتيني، روس ديليني، ادبياتيني و پئداقوگيکاسيني، طبيعت، جوغرافيا، حساب و باشقا فنلري اؤيرنميشلر. سئمينارييادا غرب، خوصوصيله، روس ديلي و ادبياتى‌نين تدريسينه گئنيش يئر وئريلميش، دونيا کلاسيکلرينين اثرلري تدريس ائديلميش، نزدينده غربي آوروپا و روس کلاسيکلرينين اثرلريندن عيبارت زنگين کيتابخانا فعاليت گؤستريردي. آذربايجان ديلينده تدريس کيتابى‌نين يارانماسي تاريخي ده همين دؤورله باغليدير.



No comments: